Accessibility links

Ändican qaçaqları çit illärdä sıyınu ala


Ändican fäcigäse xalıqqa ut açıp häm xökümät ğäyeple sanağannarnı törmägä utırtıpqına tämamlanmadı. İke yıl ilek yözlägän ilek tuğan şähärlärennäñ körşe Qırğzstanğa küçkän ide. alarnıñ qaysı beräwläre tönyaq Amerika häm Yewropada sıyınu taptı. ğailälären sağınuğa tüzö almıyça kire qaytuçuları da buldı. Başqalar bügenge köndä dä xalıqara yärdäm oyışmaları xisabına yäşi. 12-13nçe may könnärendä, Ändicän waqiyğalarına 2 yıl tula.

Toğboy ağa Razzokov tağın ber tapqır äyberlären cıya, ul Qırğızstanda yäşägän ber törkem Ändican qaçaqları belän bergä, Kanadağa sıyınırğa röxsät aldı.

Razzaqov öçen küçenü ğadäti xälgä äwerelgän, tuğan yağı könçığış Üzbäkstannañ qaçqannañ soñ aña bik küp cirdä yäşärgä turı kilgän. Qırğız-Üzbäk çigendäge qaçaqlar lägerı da şulardañ berse.

“Min ber cirdä genä yäşämädem, Lagerlarda yäşädem, Qırğıztannıñ törle cirlärendä, ber-ber böten cirne yörep çıqtım.” Şiğerlär icat itkän, mäktäptä uqtuçısı Toğboy ağanıñ ğömerenneñ küp öleşe Ändicändä uzğan.

2005nçı yılnıñ Mayında, demostratsiä häm köçqullanular başlamastañ elek, tınıç qına ul layıqlı yal turında xıyallana ide.

Başqalar qulına qarap, eşsez-öysez xäldä qaçaqlıqta yäşärmin dip ber qayçan da uylamağan idem. Razzaqov, Adilät isemendä Qırgızstanda käsepçelek belän şöğellänmägän törkemnäñ yärdem ala, törkem aylıq yäşäw ixtiyaçların tämin itär öçen Toğboy ağağa yaqınça 50 Dollar birä.

“Ädilät aşa 2.000 sum qırğız aqçası alam, alğan aqçanı tanışıma biräm häm anıñ öyendä toram. Eşlärgä yomış bulsa, bulışırga tırışam, şulay gömer itäm inde.” Säyäsi niäte bulmağan Razzoqov ağa, meñlägän keşegä quşılıp Ändicanda 13nçe May, 2005nçe yıldağı domostratsiägä qatnaşqan,

Toğboy ağa, demonstratsiä qızıp, saqlanu köçläre avtomatlar belän keşelärne taratu öçen atıp küplärne üterä başlağan waqıtta qaçıp ölgergän bulğan.

Bu xällärdäñ inde 2 yıl waqıt ütüenä qaramastan, äle dä bulğan waqiyğalar turında sorawlar tua. Waqiyğalar aldınnan ber niçä kön elek törmädäge totqınnarnı kem azat itte, häm bu qarşılıq çaraları nindi maqsat belän kem tarafınnañ oyıştırıldı? Kebek sorawlar äledä cäwap ezli.

Üzbäk xökümäte bu eştä islamçı extremistläre ğayeple, häm ülgännär sanıñ 200 dip belderä, ülgännär ğisyançı häm xärbilär bulğan di.

Razzoqov uylawınça alar Sotsial problemalarğa rizasızlıq belderep, üz tawışın işetterergä telägän xalıq.

“Çaranı citäklägän keşelär bötenläy başqa xalıq ide, yağni üzläreneñ awır tormışların häm qayğıların belderegä tilägän xalıq, eş yuq, aşarğa ipigädä aqçabız citmi, närsä eşlärgä keräk pensiälärebez az dip, üz taläplären äytkännär ide.” Qarşılıq çaralın köç belän bastırıla başlağannañ soñ, tizdän küplägän xalıq Ändicannan Qırğzqanqa qaçtı.

Qırğız xökümäte tarafınnañ 500 Ändican qaçağı räsmi räweştä terkälgän.

Ändicanda qalğan Toğboy ağa, başta qaçar öçen üzen dini extrimist yäisä yalgış eşlägän keşe bularaq kürmägän.

Läkin axırda, bötenläy kitärgä mäcbür bulğan.

Qarşı çıqqannarnıñ fikerlären yaqlağan Toğboy abıy, Xökümät köçläreneñ, räsmi bulmağan demostratsiädäge ğadi xalıqnı atuına tänqıyt belderä. Ozaq ta ütmi, anı, militsiä küp tapqır sorawğa tarta, militsiä xezmätkäre öyenä ber niçä tapqır kilep kitä.

Ändican waqiyğalarınıñ ber yıl soñ 2006nçı yılnıñ mayında, Razzaqov törmägä utırtularınnañ qurqıp, Qırğztanga sıyınırğa qaçqan.

Ul sıyınu xaqın alıp, ildä torırga röxsät alğan, läkin üz tormışın yañadan torgızı mäsäläse çiten eş bulıp qala.

Ul ayına 50ğa yäşi, aşarga peşerergä kiräkle qaysı ber äyberlären aña, Qırğıstandağı qaçaqlarğa yärdem itü maqsatı belän terkälgän, Adilät törkeme tämin itä.

Läkin Razzoqov, maddi xälenä zarlanmiy.

Anı iñ räncetkän närsä, tuğan cirennäñ, tugannarı häm duslarınnañ çitte yalğız, bu qart yäşendä bötenesen dä yaña baştañ başlaw qayğısı.

May ayınıñ axırında Kanadağa küçkäç ul, öyennäñ tağın da yırağraq kitäçäk.

Toğboy ağa, tuğan yaqların sağınuın äytä. 2 yıl elek Ändicanda bulğan xällär töşlärenä äle kerä ikän. Şulay da ul, belgesez kiläçäkkä taba , yözlägän yaqtaşı belän taşlağan Ändicanına berär könne qaytırğa ömetlänä.
XS
SM
MD
LG