Accessibility links

Matbuğat ireklege qısılğan Rusiä xalıqara jurnalistlar qorıltayın ütkärergä äzerlänä


Kiläse atnada Mäskäwdä Xalıqara jurnalistlar federatsiäseneñ yıllıq cıyını ütäçäk. 150-dän artıq ildän meñnän artıq delegat, jurnalistlarnıñ cämğiättä urını, alarğa tieşle şartlar buldıru kebek mäsälälär tikşeräçäk. Cıyın Rusiä öçen uñaysız waqıtqa turı kilde. Uzğan atna Rus Xäbärlär Xezmäteneñ 8 jurnalistı senzurağa zarlanıp eşennän kitte. Xoquq yaqlawçılar, könbatış xökümätläre Rusiädä matbuğat ireklege qısıluğa borçılu belderä.

7 yıl elek oyışqan Rus Xäbärlär Xezmäte Rus Media törkemenä kergän radiostansiälär, şul isäptän, ilneñ iñ zur Russkoe Radiosı öçen xäbärlär äzerli. Qayber mäğlümätlärgä qarağanda, alarnıñ köndälek tıñlawçılar sanı 13 millionğa citä. Uzğan ayda xezmätkä yaña citäkçelär kilgän, 1nçe televidenie kanalınnan.

Jurnalist Artem Xan ul çaqta Mäskäwdä ütäse "Kileşmäwçelär marşın" yaqtırtırğa äzerlänep yatqan bulğan. Yaña türälär, bu efirğa kertelmäyäçäk digäç, ul eşennän kitü turında ğariza yazğan:

"Jurnalist bularaq wazıyfamnı başqara almayaçaqmın digän şiklär berençe atnada uq raslandı. Yaña citäkçelär sişämbedä kilde, "Kileşmäwçelär marşı" şimbä bulası ide. Läkin ul efirğa çıqmadı. Bezgä, marş bulmadı, mäğlümät tä bulmayaçaq, dip äytelde" dide Artem Xan.

Artem belän bergä eşennän tağın 7 xezmätkär kitkän. Alar yaña citäkçelärne barı tik matur xäbärlär taläp itüdä, senzura kertüdä ğäyepläde.

Rus Xäbärlär Xezmätneñ yaña möxärrire Vsevolod Neroznak, bu ğäyepläwlärne kire qağa:

"Bernindi senzura da yuq. Kemder kilä, kemder kitä. Mäğlümat çaralarında bu ğädäti xäl. Moñarçı bu radiostansiä ber törkem entuziastnıñ üz qaraşın belderü urını kebek ide. Xäzer anı aqça da eşli ala torğan normal radiostansiä itep ügärtü öçen yaña citäkçelär çaqırıldı" dide Vsevolod Neroznak.

Bu Rusiädä matbuğat iregeneñ qısıla baruına işarä itkän berençe oçraq tügel. Xalıqara Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı küptän tügel Rusiäne matbuğat ireklege iñ nıq qısılğan 3 ilneñ berse dip atadı. Şundıy uq fikerne Freedom House oyışması, Quşma Ştatlarnıñ däwlät departamentı belderde. Bu fiker belän Rusiäneñ Jurnalistlar berlege citäkçese İgor Yakovenko da kileşä:

"Bez Rusiädä süz ireklege qısıla baruın küzätäbez. Mäğlümät çaraları Kreml qaramağına küçä bara. Qanunnarğa jurnalistlarnıñ xoquqların çiklägän üzgäreşlär kertelä. Küptän tügel qabul itelgän qanunğa kürä, xäzer jurnalistlar xakimiättän mäğlümät taläp itä almayaçaq" dide İgor Yakovenko.

Yakovenko süzlärençä, soñğı arada jurnalistlarğa höcümnär dä artqan:

"Soñğı Kileşmäwçelär marşı waqıtında 60-lap jurnalist qıynaldı. Bez alarğa maxsus Pressa dip yazılğan kiem tarattıq. Alarnı şul kiemgä qarap qıynadılar. Xakimiät wäkilläre cawap totmayaçağın belep eş itä" dide İgor Yakovenko.

Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı Rusiädä soñğı 5 yılda üterelgän 11 jurnalistnıñ isemen kiterde. Alar arasında Kremlneñ tänqitçese Anna Politkovskaya da bar. Bu cinäyätlärneñ berse dä älegä açılmağan.

Kiläse atnada Mäskäwdä Xalıqara jurnalistlar qorıltayın oyıştıruçılar, bu çara Rusiädä matbuğat ireklegenä uñay yoğıntı yasar dip ömetlänä. Senzura arqasında eşen taşlağan Artem Xan häm Rusiädä eşlägän küp kenä başqa jurnalistlarnıñ andıy ömetläre yuq.

Ali Ğilmi
XS
SM
MD
LG