22-nçe İyüldäge parlament saylawları xakimiättäge AK partiäneñ zur uñışı belän näticälände. Saylawçılarnıñ 46.6 % tawışın alıp 550 urınlı parlamentqa 342 deputatın kertü uñışlığına ireşte. Xäzer inde parlamentqa saylanğan deputatlarnıñ ant itü yolası bar. Çönki alar Törkiä Respublikasınınıñ konstitutsiäsenä turılıqlı bulaçaqları turında ant itkännän soñ ğına tulı millät wäkile yäğni deputat bulaçaqlar. Monnan 15 yıl elek Körd deputat Leyla Zananıñ Törkeçä tügel dä, Kördçä ant itüwe zur säyäsi ızğış quptarğan ide. Şunıñ öçen ul häm tağı öç körd deputat ozaq möddätle törmä cazalarına xökem itelgännär ide. Buyulu Demokrat Cämğiät Partiäse (DCP)neñ 24 bäysez Körd deputatı monı eşlämäslär dip kötelä. Çönki DCP-neñ citäkçese Ahmet Türk tä monı rastladı. Bu inde kiläse könnärdä açılaçaq Törkiä Böyek Millät Mäcleseneñ waq qayğısı.
Zurıraq qayğını isä qabat prezidentlıq saylawları täşkil itä. Monnan elekke parlament waqıtı kilgän bulsa da yaña preizidentı saylıy almağan, säyäsi krizis çığıp, waqıtınnan elek parlament saylawları ütkärelgän ide. Bilgele Premier Minister Recep Tayyip Erdoğan üz partiälärneñ kandidatı itep tışqı eşlär ministere Abdullah Gülne kürsätkän ide. Comhuriät xalıq partiäse häm başqalar, şul isäptän general ştab ta, başın islamça bäylägän ber xatını bulğan şäxes, laisizm prinsipları, yäğni din belän däwlät eşläre ayrılğan Törkiäneñ däwlät başlığı bula almıy dip oppozitsiä kürsätkännär ide.
İnde xäzer AK partiä xalıqnıñ yaqınça 50 protsentınıñ yaqlawına ireşkän moral cehättän bik köçle pozitsiä belän parlamentta bulaçaq. Tik berençe turda üz kandidatın saylıy alırlıq köçkä, yäğni 367 deputtaqa iä tügel. Şunıñ öçen ul başqa partiälär belän xezmättäşlek itärgä tiyeş. Bu yaqlawğa ireşüdä prezident kandidatınıñ iseme dä möhim. Tışqı eşlär Ministere Abdullah Gül 25-nçe iyüldä turıdan turı min kandidat dip äytmäsä dä, “xalıqtan kilgän taläpne kürmämeşkä salına almıym, minem qararım açıq” dip qia räweştä bu pozitsiägä kandidaturasın däwam iteräçägen belderde. Inde Millätçe Xäräkät Partiäse (MXP) 70 deputatı belän kandidatnı yaqlamasa da tawış birü utırışına qatnaşaçağın belderde. Qızğanıç MXP-neñ ber deputatı Prof. Cihat Өzönder aftomaşina avariäsendä xälaq buldı. Yäğni partiä ber urının yuğalttı.
AK partriä üz kandidatın, yäğni Abdullah Gülne saylata alu öçen säyäsi proseduranı uzsa da, tağı başqa ber körçekkä teräläçäk bar. Ul da bulsa xärbilärneñ reaksiäse. Döres älegä xärbilärdän räsmi reakiä bulmadı. Әmma pensiädäge armiä generalı Edip Başer İtalian gazetası La Republicanıñ 24-nçe iyüldä “Xärbilärdän kisätü: här daim tıqşınuğa äzerlär” isemle rubrika belän çıqqan intervysendä “AK partiä zur küpçelek aldı. Xalqnıñ saylawına xörmät itüdän başqa çara yuq. Läkin prezidentnı bilgeläwdä vazğiät yuldan çıqsa armiä qabat tıqşına alır. Bu Aprel ayında internet aşa belderü yasauwdan başqa törle dä nuluwı mömkin” dip belderde. Şuşı xäbärgä paralel bularaq şuluq könne Emir Tahirineñ İngliz gazetası “The Times”ta çıqqan “Yaña ber xärbi putç ixtimalı yuq tügel” isemle mäqaläse dä diqqätne cälep itte.
Qısqası Törkiäneñ säyäsäte, havaları kebek esse. Ber ike atnadan birle Törkiäneñ diñgez yarlarında 35 belän 45 gradus arası esselek bar. İstanbulda 25-ndä esselek 38 gradusqa çıqtı, dım da yuğarı bulu arqılı xalıq baytaq intekte.
Әxtäm İbrahim, İstanbul