Ara-tirä Qor''änne, İslam häm Möselmannarnı tıyarğa digän çaqırular işetelep tora. İñ soñğı misallar: Niderlandtağı säyäsätçe Geert Wilders Qor''änne Hitlerneñ Mein Kampf kitabı belän çağıştırıp anı tıyarğa täqdim itte. Awstraliädän ike säyäsätçe, Pauline Hanson häm Paul Green, möselmannar migrasiäsen tuqtatırğa çaqırdı.
Bolar närsäne añlata?
Başta, tarixqa küz salıyq. Tarixta mondıy xällärneñ bulğanı bulğan ide. Xristian xökümätläre möselmannarnı köçläp çuqındırğan. (Mäqälä avtorı 16nçı ğasırda İspaniäne häm 16-17nçe ğasırlarda Rusiäne misal itep kiterä. ) Bügenge köndä, fiker häm din irege – keşe xoquqlarınıñ nigezen täşkil itkän çorda – Qor''än, İslam yäki möselmanlıqnı tıyu – ğamälgä aşa almadı. Yaña tarixta Qor''änne tıyu öçen iñ citdi çaralar 1984-85 yıllarda Hindstandağı ber hindi törkeme tarafınnan oyıştırıldı. Alar, İslamnıñ izge kitabında küp tapqırlar doşmanlıq häm näfrät, başqa dinnärgä qarata naçar mönäsäbät häm köç qullanuğa çaqırğan süzlär qabatlana, dip "Kalkutta Qor''än Petisiäsen" imzalap mäxkämägä tapşırdı. Ul eş tiräsendä Bangladeçta bäreleşlär bulıp keşelär ülgän ide. Qor''änne tıyu eşen Hindstannıñ baş prokurorı üze tikşerde, häm añlaşıla ki, anı ğamäldän çığardı.
Qor''ängä qarşı başqa çaralar da oyıştırılıp qaradı, alarnıñ berse dä maqsatına ireşmäde. Tağın ber yañğrawıqlı eş – Niderlandta Pim Fortuyn iseme belän bäyle ide. Säyäsätçe Pim Fortuyn möselmannarnı ilgä kertmäskä çaqırdı. 2002nçe yılda üterelmägän bulsa, bu säyäsäten ul premyer-ministr däräcäsendä ütkärä alır ide, dip yaza Jerusalim Post basması.
İtaliäneñ Tönyaq Ligası koordinatorı Roberto Calderoli, 2005nçe yılda, "islamçılar üzläreneñ säyäsi häm dini täğlimatläreneñ köç qullanu, başqa mädäniät häm dinnärne izü turındağı öleşlärennän baş tartqançı İslamnı tıyarğa kiräk" dip yazğan ide.
Şul uq yılnı Britaniä parlamentı äğzase Boris Johnson, Rasaçıl häm Dini Näfrät turındağı qanun – cämäğätçelek urınnarında Qor''än uqunı tıyunı añlata, digän ide. Şunnan soñ ber törkem möselmannar Eçke Eşlär ministrlığınnan, qanun Qor''än uqunı tıymıy, digän wäğdä aldı.
Könbatıştağı başqa illärdä dä mondıy xällär küzätelde. 2004nçe yılda Norvegiädä, 2006da Germaniädä ber partiä – Qor''änne Germaniä konstitusiäsenä qarşı kilä, dip anı tıyu tırışlığı yasadı. 2007nçe yıl başında "Daniäne islamlaştırunı tuqtatığız" digän şiğarlär yañğradı.....
Şveytsariä häm Fransiädä şundıy uq taläplär belän çıqqan yazuçılar da buldı, dielgän mäqälädä. Angliädä 2006nçı yılda çıqqan V-Vendetta digän film – kiläçäktä ildä Qor''änneñ tıyılğan buluın sürätli.
Nişlärgä?
Qor''än, İslam häm möselmannarnı iminlek säbäplärennän tıyu täqdimen añlıym, di ul. Ämma çaralar şul qadär kiñ ki, böten äyber butalğan, reformaçılar häm extremistlar, duslar häm doşmannar, barısı da ber qalıpqa salınğan. Ämma uñay üzgäreş mömkinlege dä bar bit, di mäqäläne yazğan belgeç.
Cihad häm şäriğatneñ qurqınıçların – islamçılarnıñ Qor''änne üzlärençä yalğış añlatuın häm extremistik islamçılıqnı tıyu yulı belän beterep bula. Söğüd Ğaräpstanında çığarılğan Qor''ännär mäktäplärdä tıyıldı. Qor''änne yalğış añlatqan mullalar törmägä yabıldı. İslamnıñ extremistik çağılışları xökem itelä. Oyışmalar tıyıla. Säyäsätçelär islamçılarnı illärdän quıp çığara. İslam – doşman tügel. Doşman ul – islamçılıq. Tınıç islamğa yul biregez, ämma anıñ radikal çağılışlarınıñ tamırın qorıtığız, dip yaza Yaqın Könçığış Forumı citäkçese Jerusalim Post basmasında.
Bolar närsäne añlata?
Başta, tarixqa küz salıyq. Tarixta mondıy xällärneñ bulğanı bulğan ide. Xristian xökümätläre möselmannarnı köçläp çuqındırğan. (Mäqälä avtorı 16nçı ğasırda İspaniäne häm 16-17nçe ğasırlarda Rusiäne misal itep kiterä. ) Bügenge köndä, fiker häm din irege – keşe xoquqlarınıñ nigezen täşkil itkän çorda – Qor''än, İslam yäki möselmanlıqnı tıyu – ğamälgä aşa almadı. Yaña tarixta Qor''änne tıyu öçen iñ citdi çaralar 1984-85 yıllarda Hindstandağı ber hindi törkeme tarafınnan oyıştırıldı. Alar, İslamnıñ izge kitabında küp tapqırlar doşmanlıq häm näfrät, başqa dinnärgä qarata naçar mönäsäbät häm köç qullanuğa çaqırğan süzlär qabatlana, dip "Kalkutta Qor''än Petisiäsen" imzalap mäxkämägä tapşırdı. Ul eş tiräsendä Bangladeçta bäreleşlär bulıp keşelär ülgän ide. Qor''änne tıyu eşen Hindstannıñ baş prokurorı üze tikşerde, häm añlaşıla ki, anı ğamäldän çığardı.
Qor''ängä qarşı başqa çaralar da oyıştırılıp qaradı, alarnıñ berse dä maqsatına ireşmäde. Tağın ber yañğrawıqlı eş – Niderlandta Pim Fortuyn iseme belän bäyle ide. Säyäsätçe Pim Fortuyn möselmannarnı ilgä kertmäskä çaqırdı. 2002nçe yılda üterelmägän bulsa, bu säyäsäten ul premyer-ministr däräcäsendä ütkärä alır ide, dip yaza Jerusalim Post basması.
İtaliäneñ Tönyaq Ligası koordinatorı Roberto Calderoli, 2005nçe yılda, "islamçılar üzläreneñ säyäsi häm dini täğlimatläreneñ köç qullanu, başqa mädäniät häm dinnärne izü turındağı öleşlärennän baş tartqançı İslamnı tıyarğa kiräk" dip yazğan ide.
Şul uq yılnı Britaniä parlamentı äğzase Boris Johnson, Rasaçıl häm Dini Näfrät turındağı qanun – cämäğätçelek urınnarında Qor''än uqunı tıyunı añlata, digän ide. Şunnan soñ ber törkem möselmannar Eçke Eşlär ministrlığınnan, qanun Qor''än uqunı tıymıy, digän wäğdä aldı.
Könbatıştağı başqa illärdä dä mondıy xällär küzätelde. 2004nçe yılda Norvegiädä, 2006da Germaniädä ber partiä – Qor''änne Germaniä konstitusiäsenä qarşı kilä, dip anı tıyu tırışlığı yasadı. 2007nçe yıl başında "Daniäne islamlaştırunı tuqtatığız" digän şiğarlär yañğradı.....
Şveytsariä häm Fransiädä şundıy uq taläplär belän çıqqan yazuçılar da buldı, dielgän mäqälädä. Angliädä 2006nçı yılda çıqqan V-Vendetta digän film – kiläçäktä ildä Qor''änneñ tıyılğan buluın sürätli.
Nişlärgä?
Qor''än, İslam häm möselmannarnı iminlek säbäplärennän tıyu täqdimen añlıym, di ul. Ämma çaralar şul qadär kiñ ki, böten äyber butalğan, reformaçılar häm extremistlar, duslar häm doşmannar, barısı da ber qalıpqa salınğan. Ämma uñay üzgäreş mömkinlege dä bar bit, di mäqäläne yazğan belgeç.
Cihad häm şäriğatneñ qurqınıçların – islamçılarnıñ Qor''änne üzlärençä yalğış añlatuın häm extremistik islamçılıqnı tıyu yulı belän beterep bula. Söğüd Ğaräpstanında çığarılğan Qor''ännär mäktäplärdä tıyıldı. Qor''änne yalğış añlatqan mullalar törmägä yabıldı. İslamnıñ extremistik çağılışları xökem itelä. Oyışmalar tıyıla. Säyäsätçelär islamçılarnı illärdän quıp çığara. İslam – doşman tügel. Doşman ul – islamçılıq. Tınıç islamğa yul biregez, ämma anıñ radikal çağılışlarınıñ tamırın qorıtığız, dip yaza Yaqın Könçığış Forumı citäkçese Jerusalim Post basmasında.