Accessibility links

Кайнар хәбәр

Moldovadan keşelär kitä, balalarğa ata-ana iğtibarı citmi


Yıl sayın Moldovadan meñlägän keşe çit illärgä eşkä kitä. alarnıñ öydä qalğan tuğannarı – çittän kilgän aqçalarğa ğına yäşi, Moldovanıñ üzendä eş yuq. Yevropanıñ bu iñ yarlı ilendä iqtisadi wazğiät naçarlana bara, sosial problemalar da arta.

Aleksandr Şura isemle keşeneñ xıylı tormışqa aşırğa tora, ber-ike atnadan ul Kanadağa kitäçäk, ozaq kötelgän yäşäw xoquqı nihayät alınğan, qağäzlär äzer. Sänğat keşese, uyın qorallarında uynawçı Aleksander Moldovada kiläçägen kürmi:

"Min küp säyäxät ittem, yöri torğaç, Moldovadan çitkä kitü teläge arta bardı, çönki anda Moldova xökümäte täqdim itkän şartlardan küpkä yaxşıraq. Yäşlär öçen monda mömkinleklär yuq, xezmät xaqları bik kübän. Ul aqça xattä transport, aşarğa-eçergä, kiem alırğa häm fatirğa tülärgä dä citmi."

Sovetlar Berlege tarqalğannan birle Moldova iqtisadınıñ xäle äle naçarlana ğına. Moldovadan bik küp keşe bügenge köndä telläre häm mädäniätläre yaqın bulğan İtaliä, İspaniä, Portugaliä häm Gresiädä eşli häm yäşi. Xalıqara Migrasiä oyışması mäğlümatlärenä qarağanda, çit illärdä eşlägän moldovannar ayına yaqınşa 800 dollar alsa, tuğan yaqlarında urtaça xezmät xaqı – 120 dollar ikän.

Bik küp ğailälär çittän tuğannarı cibärgän aqçağa ğına yäşi. Bu aqça ilneñ iqtisadına da faydağa. Ämma yäş, eşli alırlıq keşelärneñ kitüe – bügenge köndä iñ zur problema. İldä eşli alırlıq xalıqnıñ 20%tı yağni här 5nçe keşe kitkän. Bu 300 meñ keşe digän süz. Belgeçlär läkin, çın san 3 märtäbä yuğarıraq bulırğa mömkin, di.

Çitkä kitüçelär arasında här öçençe keşe professor, injener yä tabip, yağni yuğarı belemle keşelär digän süz. Möhacirlär ağımı artuına tağın ber säbäp bar, ul da bulsa – Romaniäneñ Yevropa Berlegenä kerüe. Romaniäneñ watandaşlıq turındağı qanunı nigezendä, 1940nçı yılğa qadär äbi-balaları Moldova cirendä yäşägänen isbatlıy alğan här keşegä Romaniä, yağni Yevropa Berlege ile watandaşlığı birelä. 40nçı yılğa qadär Moldova Romaniägä kerä ide.

Romaniä watandaşlığı alu bäxetenä ireşkännär, yarlı Romaniädä qalırğa telämi, yulların Yevropanıñ xälleräk illärenä däwam itä. Kön sayın Kişinewnıñ yustisiä ministrlığı yanına su buyı çiratları tezelä. Çit illärgä kitergä teläwçelär biredä kitärgä röxsät qağäze alırğa tieş. Çitkä kitüdän tış başqa çara yuq, di inde 4 yıl elek keçkenä awılınnan kitkän Zinaida isemle xanım.

"Awılda olılar häm balalar ğına qaldı. Ğailälär tarqala. İrem, mäsälän Rusiädä eşli, min İtaliädä. Başqa çara yuq, balalarıbızğa yardäm itergä kiräk. Moldova, bezneñ çittä eşläp aqça alıp qaytuıbızğa räxmätle bulırğa tieş. Bez bit üzgärep qaytabız, qaytıp bez üz eşlärebezne açabız, fatirlar öçen tüli başlıybız. Monda alğan aqça belän alarnı eşläp bulameni."

Ata-anaları şulay itep aqça eşläp torğan balalar xäyerçelektä yäşämäsä dä, alarğa başqa törle qurqınıçlar yanıy. Moldovanıñ Psixologlar Assosiasiäse citäkçese Luçia Savka, balalarğa ata-ana iğtibarı citmi, di:

"Qız balalar 7nçe, xattä 5nçe sıynıfta censi tormış başlıy, bala töşerä. Censi mönäsäbätkä şundıy irtä kerüne säbäbe – balalarğa iğtibar häm ata-ana yaratuı citmi. Ata-analar yıraq bulğanda balalar alar urına başqa äyber ezli başlıy."

Çit ildän altın yañğır kebek yawğan aqçalarnıñ da qadere bik az bula, di Luçia xanım:

"Ata-analar üz ğayeben aqlarğa tırışqanda balalarğa aqça cibärä häm anıñ niçek totılğanın da qaramıy. Küplär öçen bu aqça küktän töşä. Anası aña närsä aşatırğa belmi utırğanda yäşüsmer atası cibärgän 200 dollarğa üzenä kesä telefonı alırğa mömkin."

Moldovada – yäşlärneñ çitkä kitüe tiz arada ğına tuqtar digän ömet yuq diärlek. Kiresençä, Romaniäneñ Yevropa Berlegenä kerüe – Zinaida kebek keşelärgä tağın da kübräk mömkinleklär açtı.
XS
SM
MD
LG