Accessibility links

Кайнар хәбәр

Bolton: AQŞ-Rusiä mönäsäbätläre şäptän tügel


Buş administratsiäse, AQŞ belän Rusiä arasında yaña strategik xezmättäşlek urnaştıruğa ireşä almadı. Şuşı belderüne Quşma Ştatlarnıñ Berläşkän Millätlärdäge elekke ilçese John Bolton, sişämbedä Waşingtonda Rusiägä bağışlanğan ber konferensiädä yasadı.

"Zolım küçäre" illärenä häm dä Rusiägä qarata qırıs belderüläre belän tanılğan elekke diplomat, xäzerge waqıtta Waşingtondağı Amerikan eşquarlığı institutı xezmätkäre John Bolton "Rusiä saylawlar aldınnan: däwam itüme, ällä üzgäreşme" digän konferensiädä töp çığış yasadı. Şul çığışında ul Quşma Ştatlar, Ğiraq suğışı arqasındamı, başqa säbäplärdänme, 2003 yıldan soñ Rusiä belän mönäsäbätlären üzgärtü maqsatınnan taypıldı, digän fiker belderde:

"Soñğı 3 yıl buyı küzätelgän bu taypılışnı inde tözätep bulmıy diärlek, monıñ öçen tağı da ozağraq waqıt häm dä Rusiäneñ üzendä qayber üzgäreşlär kiräk bulaçaq. Älbättä bu Amerika qulında tügel, läkin şaqtıy ähämiätle waqıt" dide John Bolton.

2001 yıl 11 sintäber höcümnärennän soñ Rusiädä Quşma Ştatlarğa qarata "iskitkeç teläktäşlek" xisläre barlıqqa kilde, dip iskä ala ul çaqta däwlät sekretareneñ qoral çikläw mäsäläsendä urınbasarı John Bolton. İke ildä dä, yaña yanawlarğa qarşı toru öçen, salqın suğış qalıplarınnan arınıp, yañaça fiker yörtü kiräklegen añlaw küzätelde. Ämmä, 2003-2004 yıllarda şuşı añlaşu nindider säbäplärdän yuqqa çıqtı, Rusiä berniçä strategik mäsälädä Quşma Ştatlar belän xezmättäşlek itmäw yulına bastı, di Bolton.

Misal itep ul Tönyaq Korea häm dä İrannı kiterde. Baştaraq Mäskäwdä, İran atom qoralına iä bulsa, monıñ näticäläre ayanıç bulaçaq, digän añlaw bar ide kebek, xäzer wazğiät üzgärde di ul:

"İran turında xalıqara söyläşülärdä bulsın, İminlek Şurasında 5 daimi äğza arasında bigräk tä, Rusiä İrannıñ töp yaqlawçısı häm saqlawçısı bulıp kürenä" di John Bolton.

Älbättä, monı Rusiäneñ iqtisadi mänfäğätläre belän añlatıp bula, di Bolton, läkin anıñ fikerençä, bu Rusiäneñ Yaqın könçığıştağı strategik mänfäğätlärenä turı kilmi. Ğadi itep äytkändä, Rusiägä Tönyaq Korea, İran häm Süriädän başqa "yuğarıraq sıynıf" duslar kiräk, dip östäde ul.

Alay da, qorı tänqit kenä tügel, Rusiäneñ ber mäsälädä qaraşına Bolton, kiresençä, ixtiram belderde. Ul da bulsa, Kosovo yazmışın Berläşkän Mİllätlär xäl itergä tieş tügel, digän qaraşına.

Rusiä-Quşma Ştatlar mönäsäbätläre soñğı 6-7 yılda al-da-göl bulmasa da, Bolton fikerençä, bu ike il öçen urtaq bulğan fundametal äyberlär bar.

Quşma Ştatlar Rusiä belän mönäsäbätlären yaxışrtu forsatın ıçqındırsa da, andıy mömkinlek äle dä saqlana häm ul mönäsäbätlärneñ kiläçäge Rusiä xökümäteneñ nindi yuldan kitäçägenä nıq bäyle di, John Bolton:

"Ägär Rusiä avtoritar, kommunistik, patşa dip äytimme, säyäsi sistemına äylänep qaytsa, bu sistem demokratik üzgäreşlär, matbuğat häm şäxes ireklegenä açıq tügel, bezgä urtaq raketa qalqanı, yä terrorğa qarşı köräş kebek ölkälärdä xezmättäşlek itkändä, Rusiäneñ şuşı eçke säyäsi üzençälegen ciñü bik awır bulaçaq" dide John Bolton.

ali ğilmi
XS
SM
MD
LG