Accessibility links

Кайнар хәбәр

BDB sammitında töp söyläşü räsmi qısalardan çittä ütäçäk


5-6 üktäberdä Taciqstan başqalası düşämbedä Bäysez Däwlätlär Berdämlege sammitı ütäçäk. BDB sammitınıñ räsmi kön tärtibendä migratsiä säyäsäte, terrorğa qarşı köräş häm xärbi xezmättäşlek mäsäläläre tora. Ämma iñ möhim söyläşü räsmi qısalardan çittä ütäçäk. Anda energiä mäsäläläre qaralaçaq.

Uzğan atnada Rusiä tışqı eşlär ministrlığı birgän mäğlümätkä qarağanda, kön tärtibendäge 20 mäsälädän tış BDB räsmiläre şulay uq bu oyışmanı reformalaw täqdimen dä qararğa cıyına.

Küzätüçelär isä bu sammittan nindi dä bulsa möhim näticä kötärgä kiräk tügel di. Sovetlar Berlege tarqalğannan soñ anıñ urınına tözelgän Bäysez Däwlätlär Berdämlege inde bik tarqaw oyışmağa äwerelde.

Rossia v Globalnoy Politike jurnalı baş möxärrire Fyodor Lukyanov "Minemçä töp waqıyğalar ikeyaqlı oçraşularda bulaçaq. Çönki BDBnıñ ğömümi eşçänlege inde küptännän üzgärde. Ul qısalarda inde küptännän qararlar çığarılmıy. Ul barı söyläşülär ütkärü mäydanı bulıp qala" di.

Tajiqstan başqalasında bu sammitnı küzätüçe Azatlıq xäbärçese Ğödrätulla Şahidi Rusiä elekke kürşeläre belän oçraşqanda yış bula torğan söyläşü bu yulı da kötelä, sammitnıñ töp ğäyre räsmi mäsäläse energiä bulaçaq di.

"Bu töbäkneñ töp mäsälälärennän berse energiä mäsäläse. Häm Rusiä töbäktäge qayber illärne ikeyaqlı kileşülär imzalatu öçen bik nıq basım yasap kilä" di Şahidi.

Analitiklar fikerençä, Rusiä prezidentı Vladimir Putin Törkmänstan prezidentı Gurbanguli Birdemöxämmädov belän ayırım oçraşıp tabiği gaz qudıru mäsäläläre turında söyläşäçäk häm sammittağı töp oçraşu şul bulaçaq.

Sovetlar berlege cimerelgännän birle Törkmänstan tabiği gazın çitkä qudıru Rusiä qulında. Çönki Iranğa kitüçe ber keçkenä ütkärgeçne sanamağanda barlıq ütkärgeçlär dä Rusiä aşa ütä.

May ayında Putin, Birdemöxämmädov häm Qazaxstan prezidentı Nursoltan Nazarbayev Törkmän gazın Kaspiy yarları buylap Qazaxstan häm Rusiä aşa Yewropağa qudıruçı ütkärgeç tözü turında kileşkän ide.

Ämma Quşma Ştatlar Törkmän gazın Yewropağa Kaspiy töbennän häm Törkiä aşa qudıruçı, Rusiägä kermi torğan ütkärgeç tözergä täqdim itep kilä. Birdemöxämmädov bu proyektqa da qızısqınu kürsätte.

Lukyanov äytüençä, mondıy proyekt töbäktäge energiä bazarında Mäskäwneñ östenlegen häm geopolitik täesiren kimetäçäk.

"Törkmänstan gaz qudıru yullarınıñ törle buluın teläwe turında Könbatışqa bik nıq sizderep kilä. Rusiä öçen isä bu prinsip mäsäläse. Çönki ägär dä Yewropa Berlege häm Quşma Ştatlar bu Yewraziä cirlärendä Gazpromnıñ monopoliäsen cimerä alsa böten närsä üzgäräçäk" di Lukyanov.

Sintäberdä Birdemöxämmädov Quşma Ştatlarda buldı, bu ayda isä Brüsseldä Yewropa Berlege räsmiläre belän oçraşaçaq. Lukyanov äytüençä, Putin Törkmän yağınnan may ayında kileşengännärneñ ğämäldä qaluın raslawnı işetergä häm Axşabadnı Mäskäw täesire astında qaldırırğa teli.

"Törkmänstan, Törkmän prezientı xäzer Putinnıñ kesäsendä utırmawın härtörle kürsätep kilä. Äle genä Amerikada buldı, üktäberdä Brüsselgä bara. Törkmänstan tiräsendä şundıy zur uyın däwam itäçäk häm qıza baraçaq" di Lukyanov.

BDB sammitında tağın ber möhim mäsälä oyışmanıñ yaña başqarma sekretare kem bulaçağın açıqlaw bulır dip kötelä.

Yün ayında Mäskäw bu wazıyfağa elekke üzäk saylaw komissiäse başlığı Aleksandr Veşnyakovnı täqdim itkän ide. Ämma Belarus moña qarşı buluın açıqça beldergännän soñ Rusiä üz täqdimen kire aldı.

Başqarma sekretarlıq möddäge 14 yündä çıqqan Rusiä wäkile Vladimir Ruşaylo äle dä DBD başlığı wazıyfaların ütäp kilä.

Rusiäneñ başqarma sekretar mäsäläsendä Belarusqa, gaz mäsäläsendä Törkmänstanğa bäyle qıyınlıqları BDBdağı zurraq üzgäreşlärne kürsätä. Elelle sovet respublikalarında Mäskäw täesirennän ıçqınu teläge artqannan arta bara di Taciqstandağı Azatlıq xäbärçese Şahidi.

"BDBnıñ qayber äğzaları xäzer Könbatışnı Rusiädän östenräk kürä. Şunıñ arqasında problemalar çığa, alar qayber möhim mäsälälär turında kileşügä ireşä almıy" di Şahidi.

Gruziä NATO belän Yewropa Berlegenä quşılunı üzeneñ tışqı säyäsätendä töp maqsat itep quydı. Azärbäycan AQŞ häm Yewropa belän tığızraq mönäsäbätlär urnaştırırğa tırışa. Ukrainanıñ Könbatışqa yöz totuçı prezidentı Viktor Yuşçenko bu sammitta qatnaşudan bötenläy baş tarttı.
XS
SM
MD
LG