Accessibility links

Кайнар хәбәр

AQŞ-Rusiä söyläşüläre: kön tärtibendä raketa qalqanı


12-13 üktäberdä Mäskäwgä Quşma Ştatlarnıñ däwlät sekretare Condoleezza Rice belän saqlanu ministrı Robert Gates kilä. Rusiäneñ tışqı eşlär ministrı Sergei Lavrov häm saqlanu ministrı Anatoly Serdukov belän "2x2" oçraşuda ike il arasındağı törle mäsälälär tikşereläçäk. Ämmä iğtibar üzägendä Amerikanıñ Yewropada raketa qalqanı tözü planı bulır dip kötelä.

Mäskäwdä ütäçäk söyläşülär aldınnan däwlät sekretareneñ Yewropa häm Yewraziä eşlärendä yärdämçese Daniel Fried comğa könne jurnalistlar belän oçraşuında, dönyada Waşington häm Mäskäwne qızıqsındırğan mäsälälär küp, qayberlärendä alarnıñ qaraşları urtaq, qayberlärendä ayırıla, qayberlärendä qatnaş qaraşlar, dide.

Misal öçen, Kosovo statusı mäsäläsendä qaraşlar ayırıla, Tönyaq Koreanıñ atom programması mäsäläsendä – berük. Ä inde İranğa kilgändä, ikese dä, anıñ atom qoralı bulmasqa tieş di, fäqät moña ireşü yulların başqaça kürä.

Mäskäwdä ütäçäk söyläşülärdä şuşı häm başqa mäsälälär kütäreläçäk, tik şulay da, töp iğtibar Amerikanıñ Yewropada urnaştırılası raketa qalqanına bireler, dip kötelä.

Amerikan prezidentnı George Buş, bu qalqan Quşma Ştatlarnı häm anıñ Yewropağı tarafdarların İran kebek illärneñ ixtimal höcümennän saqlaw öçen dip belderä. Rusiä prezidentı Vladimir Putin moña ışanmıy, bu qalqan Rusiäneñ üzenä qarşı bulırğa mömkin di häm ul ğämälgä quyılğan oçraqta Yewropada ğädäti qoral turındağı kileşüdän çığu belän yanıy.

Daniel Freid süzlärençä, amerikannar Mäskäwdä Rusiä räsmläreneñ şuşı borçuları turında centekläp söyläşergä cıyına:

"Ägär Rusiälelär Polşada urnaştırılaçaq 10 qoralsız raketanı üzlärenä yanaw itep kürä ikän, äydägez bu turıda söyläşik. Ägär alar Polşada soñnan tağın berär närsä urnaştırılırğa mömkin dip borçıla ikän, bu turıda da söyläşep bula. Yağni, bez mondıy söyläşülärgä açıq" dide däwlät sekretare yärdämçese.

Älbättä, bu mäsälälärneñ barısı da, yä isä qayberläre Mäskäw söyläşülärendä xäl iteler dip berkem dä ömetlänmi, läkin bu söyläşülär ber-bereñne añlaw öçen nigez bulaçaq, dide Fried.

Berniçä jurnalist Rusiädäge demokratiä häm Buş administartsiäseneñ moña qarata fikere turında soradı. Fried süzlärençä, administratsiä, ayırım alğanda, Rice xanım, Rusiädä prezidentlıq institutı köçle bulsa, başqaları bik zäğif, ägär başqaları da köçleräk bulsa, demokratiä dä köçleräk bulır ide, digän fikerdä tora.

Friednıñ Yewraziä mäsälälärenä dä qarawın iskä alıp, jurnalistlar şul töbäkkä qarağan sorawlar da birde. Sorawlarnıñ berse wäkillär pulatında tikşerelgän "Ğosmanlı töreklärneñ ärmännärgä qarata genotsidı" turındağı qanun turında ide. Fried, administratsiä bu qanunğa qarşı, dide:

"Bez bernärsäne dä kire qaqmıybız. Läkin bu qanun tarixi xaqiqätne qaytarır, yä isä töreklär belän ärmännärne duslaştırır, yä isä ul Quşma Ştatlar mänfäğtendä dip uylamıybız" dide däwlät sekretare yärdämçese.

Daniel Fried süzlärençä, Buş administartsiäse bu qanunğa qarşı, läkin bu anıñ 1915 yılda bulğan üterülärne kire qağuın añlatmıy. Eş şunda ki, bu qanun qabul itelsä, ul Amerika-Törkiä, Törkiä-Ärmänstan mönäsäbätlärenä, xättä Ğiraqtağı amerikan xärbilärenä zıyan kiteräçäk. Çönki bu xärbilär Ğiraqqa näq menä Törkiä aşa bara.
XS
SM
MD
LG