Accessibility links

Кайнар хәбәр

Könbatış wä Möselmannar: Närsä berläşterä häm närsä ayıra?


Bügen Azatlıq radiosınıñ Pragadağı baş fatirında İslam häm Könbatış: bezne närsä berläşterä häm närsä ayıra dip isemlängän konferensiä uzdı. Cıyılğan qunaqlarnı sälämnärgä dip AQŞnıñ Çexiädäge ilçese Richard Graber kilgän ide, şulay uq çaranı oyıştıruçılar arasında Çexiädäge watandaşlar institutı, Germaniäneñ Konrad Adenauer Ştiftung isemle ictiamaği oyışmalar bar ide. Bügenge programma öç öleşkä bülengän ide: - islamnı kem wäkillek itä...möselmannar häm könbatış häm islamnı yaqtırtu..... Fiker alışuda Törkiädän din häm säyäsät belgeçe Mostafa Akyol, Sarajevodan jurnalist Möhämmäd Jusiç, Pragadan islam tarixı belgeçe professor Zdenek Miller häm başqalar qatnaştı....

Könbatış dönyası häm islam teması qaraldı, arada çıqqan problemlarğa cäwaplar ezlände.

·

İslam isemennän kem çığış yasıy? ·

Ä moña qaytawaz: Xristianlıqqa kemnär wäkillek itä? ·

Terorçılıq öçen kem cäwaplı? ·

Teror kem isemlegennäñ qılına? ·

Anı kem yaqlıy? ·

Keşelär terorğa nigä birelä? ·

Sosyal problemalar ·

Möselmannarnıñ könçığıştağı urını, däräcäse ·

Zamança möselmannar ·

Redikal möselmannar ·

Terorçılıq

Fikerlär küp törle buldı. İslamnı zamançalaştıru – dinnän baş tartu digän süz yış oçrıy. Törkiädän Boğaziçi Universitetınnan belgeç Mustafa Akyol monın belän kileşmi, menä anıñ fikere:

“Könbatış üzgärde. Xäzer inde zamança. Läkin könbatışnıñ zamança buluı – İncilneñ üzgärüennän tügel. Bu üseş älbättä tiz genä bulmadı, waqıt eçendä burjuazia sınap qaraldı, annarı din öçen köräş belän genä däwlät tözep bulmağanı kürende. Möselman dönyasının küp öleşe, äle bu üzgäreşlär aşa ütmägän. Äle prosess başlana ğına. Problemalar – Qor’ändä şulay yazılğanğa yäisä İslam qurqınıç bulğanğa tügel. Häm bu inde üzgärä, misal öçen Törkiädä şundıy üzgäreşlär bara.”

Möselmannar könbatış cämğiyätenä yaraqlaşa alırmı?...

Alar yewropağa, Möselman dönyasınıñ yarlı häm mäğrifättäñ mäxrüm urınnarınnañ aqça häm yaxşıraq tormış belän xıyallanıp kilgän öleşe, tormış sınawları belän mäşğül ber törkemgä qarap böten islamnı anıñ aşa añlaw mömkin me, alarnıñ balaları qaysı cämğiyättä üzen xis itä, ike mädäniät, ike ayırım sosial möxit arasında keşelär üzen kem itep xis itä?

İkençe utırışnı, Azatlıq Radiosınıñ Äfğan bülege citäkçese Akbar Ğayazi alıp bardı.“Min möselman, çiksez dönyanın, Äfğanstan ilendä tuganmin, dini qaraş konzervativ anda, 27 yıldañ birle, Amerika watandaşı bulıp yäşim, Amerika Xristian Möselman tormışı, barsı bergä, xäzer Pragada yäşim, monda isä xalıq dingä qarşı bitaraf. Dimäk ilenä qarap aña qarata qaraşlarda xalıqlar arasında üzgärä ala."

Bosniadağı islam tormışı belän İndonoziädäge tormış ayırıla. Çönki ber cämğiyättä, din belän bergä ul xalıqnıñ üz milli üzänçelekläre dä bar. Moña qarağanda bu noqtağa iğtibar itärgä. Asılda här berebez – keşe monda, terror böten keşeçelekneñ problemı, dingä qarap keşelärne bülep bulmas. Universal qimätlär ber möselman eçendä, ber könbatışlı eçendä ayırım uq. Urtaq qimätlärne añlaw möhim – menä qısqaça äytkändä şundıy fikerlär yañğradı.

Bosniädäñ cıyınğa qatnaşqan jurnalist Möxämmäd Yuzic:

“Ägärdä din häm mädäniät mäsäläsen säyäsi argumentlär belän qararğa tırışsaq, ber qayçan cäwap tabalmayaçaqbız. Alqaraş, tamğalaw häm barsında ber isemgä kertep ğayepläw tuqtamıyaçaq”
XS
SM
MD
LG