Accessibility links

Tönyaq-Kafkazda qarşılıq kimedeme?


Qabarda-Balqar respublikası başqalası Nalçikta militsiä häm iminlek xezmätlärenä 2 yıl elek bulğan höcümnärdän soñ Tönyaq Kavkaz qarşılıq köçläre dönya cämäğätçelegeneñ iğtibarın cälep itärdäy ber genä zur höcüm dä yasamadı. Bu Tönyaq Kafkazdağı qarşılıq törkemnäre köçsezländeme digän sorawğa säbäp buldı. Şul uq waqıtta Çeçen qarşılıq köçläre citäkçese Doku Umarov Tönyaq Kafkaz ämire häm çihad yulbaşçısı dip iğlan itelde. Bu isä tağın da kübräk sorawlarğa etärä.

Soñğı 2 yılda Tönyaq Kafkazdağı qarşılıq köçlärennän dönya ğämmäwi mäğlümät çığanaqlarına eläkkän höcümnär bulmadı. Şul uq waqıtta bıltırğı cäy başınnan birle genä dä alarnıñ 7 kürenekle xärbi citäkçese, Içkeriä Çeçen respublikası perzidentı urınına qalğan Abdul-Xälim Sadullayev häm radikal xärbi citäkçe Şamil Basayev üterelde.

Çeçnädä qarşılıq köçläreneñ zur bulmağan höcümnäre genä bulğalap tora. Qarşılıq köçläreneñ internet säxifälärendä ul höcümnärneñ Mäskäw yaqlı köçlärgä qarşı alıp barıluı turında äytelä. Içkeriä Çeçen respublikasınıñ yäğni bäysezlek yaqlı köçlärneñ mäğlümät ministrlığı taratqan belderülärgä qarağanda, bıyılğı aprel ayınnan birle zur bulmağan distälärçä şundıy höcümnärdä 200-300 doşman suğışçısı üterelüe turında äytelä.

Inguşetiädä isä qarşılıq köçläre üz höcümnären Islamğa xiänät itüçe dip sanalğan, xakimiätkä eşläwçe ayırım keşelärgä yünälderä. Militsiägä häm xärbilärgä dä ut açular bulğalıy, ämma alar ällä ni zur zıyan kitermi.

Bıltır sintäber ayında Içkeriä prezidentı urınına kilgän Doku Umarov 3 ay elek Chehenpress.info säxifäsenä çığarılğan iğlanda Çeçnädä häm çitä meñnärçä yäşlär Rusiägä qarşı cihadta qatnaşırğa teli, ämma alarnıñ barısın da künegülär aşa ütkärergä mömkinleklär yuq, şuña kürä alar üzläre oyışıp ayırım eş itä dip belderde.

Şunda uq Umarov Rusiä yaqlı köçlärgä qarşı zur höcümnär oyıştıra almawnı köçsezlek dip bäyälärgä, yäki Basayevnıñ üleme belän bäyläp qararğa kiräkmi, ä bälki bezneñ ozın möddätle strategiägä bäyläp qararğa kiräk di. Umarov bik zur äzerlek eşläre alıp barıldı häm däwam itä, möcähidlär qatı künegülär aşa ütä dip tä östi. Ul belderüdä, uzğan cäydä könyaq Çeçnädä qatı bäreleşlär bulmaw bik ähämiätle künegülärgä mömkinlek birde dip añlatıla. 2 yıl elek Nalçikka höcüm itkän suğışçılar arasında qorbannarnıñ küp buluı ul suğışçılarnıñ täcribäsezlege belän añlatılğan ide.

28 üktäberdä chechenews.com säxifäsendä Umarov isemennän çığarılğan belderüdä isä Doku Umarov üzen Tönyaq Kavkaznıñ ämire dip iğlan itte häm töbäktäge möcähetdinnär anı jihad yulbaşçısı bularaq tanıp aña tuğrılıq belderde dielä.

Ämma Londonda säyäsi sıyınu alğan çeçen citäkçeläreneñ berse Äxmät Zakayev Azatlıq Radiosına Umarovnıñ bu adımın 1999 yılda Çeçen köçläreneñ Dağstanğa bärep kerüenä oxşaş adım dip bäyäläde. Şul bärep kerü Rusiä xärbi köçlärenä Çeçnägä qarşı ikençe suğış başlaw öçen säbäp bulğan ide. Zakayev fikerençä, Rusiä iminlek köçläre üz yardämçeläre aşa Umarovnı üzen Tönyaq Kafkaz Ämirlege başlığı dip tanıtırğa häm töbäktäge möselmannar isemennän bar dönyağa suğış iğlan itärgä kündergän. Zakayev fikerençä, bu Mäskäwgä äl-Qaiägä qarşı köräş säbäbe belän Çeçnägä östämä xärbi köçlär kertergä säbäp bulaçaq.

Şul uq waqıtta Umarov avgust ayındağı belderüendä küp yäşlär xäzer suğışırğa atlığıp tora, aların tıyıp qalu bezneñ öçen problemağa äwerelde dip beldergän ide. Şuña kürä Umarov qarşılıq köçlärendäge şundıy radikal islamçılar basımı astında üzen Ämir dip iğlan itärgä mäcbür bulğan digän fiker dä bar.

Ämma Umarov bu adımğa nindi säbäplärdän genä barğan bulmasın, bu anıñ tarafdarların bülgälänügä kiterde. Moñarçı anı yaqlağan qayber xärbi citäkçelär inde Äxmät Zakayev qaylı belderülär belän çıqtı.

Naif Aqmal
XS
SM
MD
LG