Accessibility links

Кайнар хәбәр

Üzäk Azia: Räsmi belgelängän şura, dini ekstrizmga qarşı köräşä alamı?


Üzäk Azia dini idaräsendä däwlät tarafınnañ belgelänep quyılğan dini citäkçelär, ektremist häm radikal säbäplär arqasında çıqqan köç qullanuğa qarşı köräştä, yärdäm kürsätäçäklären belderde. Ütkän üktäber ayında Almatı cıyınında Üzäk Aziä urtaq dini kiñäşü şurası oyıştırılğan ide. Häm bu şura ayğa ber cıyılıp kiñäşäçäk Terrorçılıqqa häm dini ekstremizmğa qarşı köräş maqsatı belän oyıştırılğan Üzäk Aziä Urtaq Dini Kiñäş Şurasına töbäktäge küp kenä möselmannar şik belän qarıy.

Qazaqstan, Qırğzstan häm Üzbäkstan wäkilläre urtaq dini şura tözegännäre turında iğlan itte. Ä Taciqstan häm Törkmänstan wäkilläreneñ bu şurada qatnaşmawının säbäben, şura wäkelläre, naçar hawa şartlarında oçu mömkinçelege, kilergä qomaçawladı, läkin yaqın arada alarda bezgä quşılaçaq dip açıqladı.

Aldadağı 3 yıl kiñäş şurasın citäkliyäçäk, Qazaxstan möftiäte süzçese, şuranıñ arta barğan törle –izmnarğa, yağni ektremizm, radikalizm kebek yünäleşlärgä qarşı köräş yulların ezläyäçäklären belderde.

Ongar Kaji, Radiobızğa, Üzäk Aziadağı illärneñ 5sendä dä, berük yağni möselman iseme belän çıqqan radikal törkemnärdäñ ziyan kürü.

“Şura wäkilläre ber üq maqsat öeçn tırışa. Alar bergä eşläyäçäk, çıqqan barlıq problemalar häm barlıq mäsälälärne bergä utırıp söyläşäçäk, häm bergä qarar itäçäklär.” Bu urtaq şura, töbäktäge 5 il säyäsätçelärennäñ tulı yaqlaw tabaçaq kebek tora.

Läkin Üzäk Aziadağı ğalim häm citäkçelär mondıy şura häm anıñ kiñ külämdäge eşçänlegenä qarşı törle qaraşta tora.

Nur Ğömärov, Qırğızstan säyäsi fännär üzäge belgeçe. Ğömärov radiobızğa, şura wäkilläreneñ däwlät tarafınnan saylanuı säbäble, xalıqnın şurağa qarşı ışanıçsızlıq kürsätüe ixtimal. Bu ışanıçsızlıq arqasında isä şura, töp qararlarnı ğamälgä aşıru zur awırlıqlarğa oçrıy alır dide.

“Däwlät tarafınnan belgelängän dini citäkçelär, möselman cämäğate belän oçraşqanda, ğadättä üzlären dönyawi räsmilär kebek totalar. Alar böten dini keşelär belän oçraşmiy, häm alar ber yaqtan qarağanda bik täkkäbber keşelär. Monıñ belän bergä räsmi din başlıqlarına qarşı törle korupsiädä ğayepläwlär bar. Älbättä mondıy närsälär räsmi din başlıqlarınıñ abruyıñ xalıq aldında töşerä.”

Möxetdin Käbiri, Taciqstan möselman yañarış partiası başlığı wazifasın başqara. Bu partia töbäktäge, terkälgän berdän ber möselman säyäsi partia. Käbiri, däwlät tarafınnañ belgelängän dini başlıqlarnıñ, cirle häm töbäk däräcäsendä ışanıçlığının äz buluı fikere belän kileşä häm bu problem, şura aldında iñ zur kirtä bulaçaq di ul.

Ä Britaniädäge, Jane mäğälümät törkeme Avrazia bülege möxärrere Mathew Clement, töbäktäge ektremistik xäräkätneñ säbäblären isä, ildäge kiñ taralğan faqirlektä kürä. İqtisadi mömkinçeleklär, süz ireklegeneñ çiklängän buluı töbäktä ekstremizm xäräkätläreneñ qabınuında töp säbäb di - Mathew. Ä urtaq şura isä dini ektrizm qurqınıçına qarşı köräştä, çirattağı ber adım dip bäyälänä
XS
SM
MD
LG