Accessibility links

Кайнар хәбәр

Gruziädä säyäsi krizis: Rusiä belän kierenkelek


Gruziädä çirattantış prezident saylawları kiläse yılnıñ 5 ğıinwarında, yağni 2 aydan ütärgä mömkin. Bu xaqta bügen prezident Mixail Saakaşvili belderde. Xalıq isä bügen ğadättäntış wazğiättä uyandı. Elegräk ğadättäntış xäl başqala Tiflistä genä kertelgän bulsa, prezident Saakaşvili qararı nigezendä 15 köngä ğadättäntış xäl böten Gruziädä iğlan itelde. Televideniä aşa yasağan möräcäğätendä prezident Rusiäneñ maxsus xezmätlären cimerüçän eşçänlek alıp baruda ğäyepläde häm Tiflistäge Rusiä ilçelegeneñ öç xezmätkäre quıluı turında belderde.. Gruziäneñ Rusiädäge ilçese Mäskäwdän çaqırtıp alındı. Çärşämbe kiçendä Gruziäneñ maxsus köçläre ike bäysez radio häm televidenie şirkätläre "İmedi" häm "Kavkasiä"neñ eşen tuqtattı.

Tiflistä bügen irtän şomlı tınlıq urnaştı. Küplär öylärennän çıqmıy, uqu yortları düşämbegä qadär yabıq, uramnarda barı tik polisiä kürenä.

7 noyaber könne, polisiä oppozisiäneñ uram cıyının köç qullanıp, su sibep taratqannan soñ prezident Mixail Saakaşvili ildä ğadättäntış xäl iğlan itte. Protest çaraları noyaberneñ 2sendä başlandı. Saakaşvilinıñ urınınnan kitüen häm waqıtınnan alda saylawlar uzdırunı taläp itüçelär sanı qayber könnärdä 70 meñgä citte.

Gruziäneñ sälämätlek saqlaw ministrlığı mäğlümatlärenä qarağanda, kiçäge bäreleşlärdän soñ 500läp keşe törle cärähätlär alıp tabiplarğa kürenergä mäcbür bulğan.

Räsmilär, ildä fetnä yasaw omtılışı buldı, dip däwlät kanalınnan qala başqa radio häm televideniä şirkätläreneñ eşen tuqtattı. Tıyılğan radiolar arasında – Azatlıqnıñ gruzin telle programmaların tapşıruçı radiolar da bar...Çikläwlär turında Gruziäneñ iqtisad ministrı Georgy Arveladze xäbär itte:

"Mäğlümat çaralarına çikläwlär kertelä. Çikläwlär radio häm televideniägä qağıla, basma matbuğatqa qağılmıy. Şulay uq cıyınnar tıyıla, yañalıqlarnı radio häm televideniädä tapşıru tıyıla."

Gruziä konstitusiäse nigezendä ğadättäntış xäl iğlan itelgäç tä ğamälgä kerä, ämma bu qararnıñ 2 kön eçendä parlament tarafınnan xuplanuı kiräk.

Uram cıyınnarın köç belän taratu häm Gruziädäge säyäsi nizaqqa ilneñ üzendä häm çit illärdä kisken täñqit buldı. Keşe xoquqları torışın küzätüçe Human Rights Watch oyışması, "xökümät üze krizista bulsa da, köç qullanırğa häm keşe xoquqların bozırğa tieş tügel." digän belderü yasadı. Çit däwlätlär başlıqları Gruziäne ğadättäntış xäl kertüe öçen açıq itep täñqitlämäde, ämma köç qullanudan tıyılırğa çaqırdı. AQŞ milli iminlek şurasınıñ matbuğat wäkile Gordon Johndroe, taraflarnı "konstruktiv söyläşülärgä" çaqırdı.

Yevropa Berlegeneñ tışqı säyäsät başlığı Javier Solana, säyäsi qarşılıqlar demokratik yullar belän çişelergä tieş, dip belderde. Comğa könne Yevropa Berlege töbäkkä üz belgeçen Peter Semneby''nı cibärergä cıyına.

İñ qatı täñqit Rusiädän buldı. Gruziä prezidentı Saakaşvili, kiçä televideniädä üzeneñ yartı säğatlek çığışında, Tiflistäge tärtipsezleklärne oyıştıruğa Rusiäneñ qatnaşı bar, digän ide. Rusiäneñ tışqı eşlär ministrlığı Saakaşvilinıñ bu ğayepläwen "oyatsız provokasiä" dip atadı. Däwlät Duması başlığı Boris Grızlov ta Saakaşvili süzlären kisken kire qaqtı.

"Rusiäne ğayepläw säyäsäten Gruziä räsmiläre inde berniçä yıl alıp bara, minemçä bolar barısı da Quşma Ştatlarnıñ maxsus xezmätläre quşuı belän eşlänä."

Tiflis belän Mäskäw arasındağı soñğı ğäyepläwlär, ike il arasında bolay da kierenke bulğan mönäsäbätlärne tağın da qatlawlandırdı.
XS
SM
MD
LG