Yäkşämbe könne bulğan referendumda Latin Amerikasınıñ iñ ğawğalı citäkçelärennäñ berse sanalğan Chavez prezidentlıq çorında bälkem dä berençe tapqır uñışsızlıqqa oçradı. .
Hugo Chavez dönyağa – üz xalqı işetergä telägän üzgäreşlärne ütärgä wağdä birü, yäğni populizmı belän tanılğan citäkçelärdän berse. Häm ul üz täseren däwam itterü yünäleşendä älegäçä uñışlı atlıy ide. Neftkä bay bulğan il keremnären, ilneñ yarlıları belän büleşergä wägdä birgän bu citäkçe, ilneñ eşmäkärlär dairäse açuna qaramastañ, tawışlarnı üzenä cıyıp kilde. Läkin dikäbrneñ 2-sendä bulğan referendumda ul küpmeder yaqlaw tapsa da, barıber telägän maqsatına ireşä almadı.
Referandum nätecäse:
Yaña konstitusiäne yaqlawçılar sanı 49 %,
Qarşı tawış birgännär sanı 51 %
Xalıq referendumına tapşırılğan konstitutsiä üzgäreşläre matdäläre mondıy ide:
· Prezidentlıq möddäteñ 6 yıldañ 7 yılğa arttıru
· Prezidentnıñ telägän qadär saylana alınuı
· Eş säğatlären 44 säğattäñ 36 säğatkä qaldıru
· Tawış birü yäşen 18 yäşdäñ 16 yäşkä töşerü
h.b.
Chavezneñ äle bıyıl ğına 63 protsentlıq tawış belän yañadan saylanıuın istä totqanda, küzätüçelärneñ kübese anıñ şulay uq bu referendumda da ciñep çığaçağına ışana ide. Läkin bu yulı ciñü Chavezgä nasip bulmadı.
Ägär Chavez referendumda ciñsä, bu aña qabat saylanu mömkinçelege tudıraçaq häm anıñ qüäten küpkä arttıraçaq ide. Şul uq waqıtta, yaña konstitutsiä aña ildä kierenkelek çıqqan waqıtta, senzura kertü yäisä sotsialist iqtisad modelın başqarırğa mömkinlek biräçäk ide.
Referendum aldınnañ Chavez, Quşma Ştatlarnı Venezuela xalqın qotırtuda ğäyepläp, "ägär dä referandumnañ soñ kierenkelek arta başlasa, bez berkemgä dä neft satmabız häm şunnañ neftnıñ miçkäse 200 dollarğa artaçaq" dip qurqıtqan ide.
Dönyada iñ küp neft çığaruda altınçı urında bulğan Venezuela, citeştergän neftnıñ 60 prosentın AQŞqa sata. Yäğni ilneñ eksport keremnäre nigezdä näq menä anıñ tönyaqtağı kürşesennän kilä.
Şul neft keremnären öleşçä sotsial programnarğa birü belän Venezuela yarlıları arasında şaqtıy kiñ yaqlaw qazanğan Chavez berük waqıtta AQŞnı "imperiä" dip atıy häm mäğlüm sulçı, Kuba yulbaşçısı Fidel Castro belän yaqın bäyläneştä tora.