Accessibility links

Кайнар хәбәр

Sergey Şaşurin: “Tatar tele latin imlasına küçsä, tatarlar işäkkä utırıp yöriäçäk”


Rusiä xalıqları telläre turındağı qanunğa östämälär kertü, şuşı proektqa qarata tatar zıyalılarınıñ fikerläre turında inde citkergän idek. Ä menä şuşı proektınıñ ber avtorı, Rusiä Däwlät Dumasında Tatarstannan saylanğan deputat Sergey Şaşurinnıñ sişämbe könne Tatarstannıñ «Efir» telekompaniäse aşa iğlan itkän fikerlären äle işetkänegez bulmağandır. Sergey Şaşurin süzlärenä qarağanda, tatar tele latin imlasına küçsä bu ğämäl respublikanı Äfğanstan xälätenä kiteräçäk. Xalıq vaxabçılarğa äylänä, işäklärgä utırıp yöri başlıybız häm şul uq waqıtta barıbız da Törkiä yoğıntısına birelep, törek şpionnarına äylänäçäkbez. Bu närsälärneñ ber-bersenä qapma-qarşı kilüläre turında Şaşurin ällä ni uylap tormıy buğay. Xäyer, närsägä inde uylap torırğa, ğadi keşene qurqıtırğa bu süzlär dä bik citkän bit.

Mäsälägä citdiräk qarasañ, mäğlüm östämä qabul itelsä, Tatarstandağı däwlät mäktäplärendä häm gäcit-jurnallarında tatar tele barı tik kirillitsada ğına qullanılırğa tieş bulaçaq. Ämmä, bötendönyağa taralğan latin älifbasın Rusiäneñ şuşı qanunı ğına çikli yäki tuqtata almıy. Çönki büdjet aqçasına tügel, ä ictimağıy, xosusıy tärtiptä eşli torğan mäğlümät çaraları, näşriätlär, uqu yortları, İnternet çeltäre häm kompyuter texnologiäläre tatar telen latin älifbasında da qullana ala. Bigräk tä, räsmi räweştä latin imlası ğına qullanılğan illärdä, şul isäptän, Törkiä, Äzerbäycan, Törkmänstan, Üzbäkstanda. Millionğa yaqın tatar keşese latin älifbasın ğına qullana. Alar belän aralaşu häm çit illär belän xatlar alışu, İnternet säxifäläre açu, şulay uq latin älifbasında bulaçaq. Qazan zıyalıları milli telneñ yäşäyeşenä häm älifbasına däwlät tarafınnan çikläülär kertü, basım yasaw barı tik bizderügä genä kiteräçäk, dip sanıy. Ä qayberäwlär, Rusiädäge milli respublikalarnıñ däwlät tellären kirillaştıru qapma-qarşı näticägä kiteräçäk, digän fikerdä. Çönki, äytik, tatar tele Başqortostanda, Tömändä, Mäskäwdä däwlät tele tügel, dimäk Rusiäneñ Tatarstannan çittäge barlıq töbäklärendä dä tatar telen kirill älifbasında tügel, ä latin yäki ğäräp imlasında räsmi räweştä qullanırğa mömkin bula. Şunı da äytergä kiräk, Däwlät Duması tarafınnan milli tellärneñ yazılışı kirillitsada ğına bulırğa tieş, digän qanun çığarılsa da, Rusiädäge 10 millionnan artıq möselman ğäräp älifbasın barıber öyränä häm qullana. Yähüdlärneñ ivritta, qıtaylılar, yaponnarnıñ ierogliflar yärdämendä yazu-uquları da berniçek tä tıyıla almıy bit.
XS
SM
MD
LG