«Bez — tatarbız!» Xalıq isäben alu barğan waqıtta häm annan aldağı atnalarda küpçelek gäzitlär şuşı fikerne şiğär itep çığardı. Watanım Tatarstan gäziteneñ comğa sanı da şuşı süzlär belän açılıp kitkän ide. Tatarstan yäşläre gäzite älege çara turında «Xalıq isäplänergä äzer» dip isemlängän mäğlümätlar bastırdı. Şähri Qazan gäzite dä canisäp başlanğançı ütemle mäqälälär bastırdı. Ä Tatarstan yäşläre gäzite barısınnan da uzdırıp, xalıq isäben alu xaqındağı uy-fikerlären comğa wäğäze digän säxifädä urnaştırdı. Xäbärçe Qol Şärif mäçete fondınıñ din eşläre buyınça kiñäşçese Zöfär xäzrät Wäliullinğa möräcäğät itep, şundıy cawaplar ala:
Allahü söbxannalahi wä Täğälä äytä: «Min sezne xalıqlar wä qabilälär itep yarattım, ber-beregezne tanıp, añlap yäşäw öçen. Min sezne ber xalıq itep yarata alır idem, läkin xalıqlar itep yarattım. Bu minem sezgä birgän niğmätem», - di. Menä xäzer uylap qarıyq, bezneñ küp mullalar: «Bez tatar tügel, möselmannar», - di. Yuq inde. Bez iñ berençe çiratta, xalıq, tatar xalqı, ikençe çiratta -- möselman. Bolarnı butarğa yaramıy... Bez xalıq bulaçaqbız, ägär dä İslamğa qaytsaq, dini bulsaq, Allahı Täğäläneñ kitabın uqısaq. Tarqalmıyq cämäğät, kümäk köç taw kütärä».
Tatarstan yäşläre gäzitendä menä şundıy eçtälekle comğa wäğäze basılıp çıqtı. Tatar xalqınıñ berdämlege turında Tatarstan gäzitläreneñ yazuı añlaşıla, ä menä Rusiä mäğlümät çaralarınıñ bu temanı ni säbäple tikşerüen añlap citkerep bulmıy. Комсомольская правда, НТВ kanalı häm başqa mäğlümät çaraları xalıq isäben alu başlanğan könne, millätlärneñ sanı artaçaq, monıñ näticäse Tatarstan öçen qurqınıç bulırğa mömkin, digän ruxtağı xäbärlär tarattı. Xalıq isäben alu kompaniäseneñ räsmi internet säxifäsendä «Canisäp näticäläre säyäsi büleneşne üzgärtäçäk» digän mäqälä basılıp çıqtı. Konstantin Lakskiy isemle avtornıñ mäqäläsendä san alunıñ säyäsi näticäläre turında süz bara. Avtor şulay itep Dağıstanda 15 yaña millät barlıqqa kiläçäk, dip yazıp çığa. Yaña millät wäkilläreneñ Dağıstannıñ qanun çığaru cıyılışında urın sorıy başlaw mömkinlege, respublikanıñ säyäsi tözeleşen üzgärtügä kiteräçäk, dielä anda. Tatarstan turında Konstantin Lakskiy bolay yaza:
«Tatarlardan mişär häm keräşen kebek tuğandaş millätlärneñ ayırılıp çığuı Tatarstanda da citdi näticälärgä kiterergä mömkin. Äle sentäber başında uq, Vladimir Putin Qazanğa kilgäç, Mintimer Şäymiev alarnı isemlektän alunı sorağan ide. Şäymievneñ probleması -- tatarlarnıñ sanı urıslarğa qarağanda kimüdä genä tügel. Keräşennär — pravoslav dindäge tatarlar. Alarnıñ üseşe, barlıqqa kilüe ğälimnär arasında küp bäxäslär kiterep çığarsa, keräşennärneñ ayırım milli üzañ buluı — inde raslanğan fakt. Urıslar belän bergä alar Tatarstannıñ yartısınnan artıq öleşen täşkil itep, respublikanı pravoslav ölkägä äyländergän kebek bulalar. Bu perspektiva möselman xaqimiätlärne qurqıta. Tatar milläten bülgäläwgä qayber Rusiä möftiläre qarşı çıqtı. Älege kiskenläşü, Diniä näzäräte häm yeparxiägä tayanğan Şäymiev xaqimiäten cimerergä mömkin.»
Xalıq isäben alu häm III Bötendönya tatar kongressı xaqındağı Rusiä fännär akademiäseneñ etnologiä häm antropologiä institutı direktorı Valeriy Tişkovnıñ şaw-şulı mäqäläseneñ qaytawazı bu atnada da çağılış taptı. Звезда Поволжья gäziteneñ yaña sanında Tufan Miñnullinnıñ Valeriy Tişkovqa cawap xatı dönya kürde. Ul Tişkovnıñ här däğwäsenä qarşı cawap qaytara häm «Tatarstan grajdannarı demokratik cämğıät tözergä telilär» digän cömlä belän genä kileşä. Aldağı matbuğat küzätülärendä Valeriy Tişkovnıñ mäqäläse belän tanıştırğan idek. Anda ul Tatarstannı separatistlıqta gäyepli, Tatar kongressınıñ xoquqsızlığı xaqında äytä, küp kenä tatarlarnıñ tuğan tele -- urıs tele digän şaqqattırğıç fikerdä ışandırırğa tırıştı.
Soñğı atnada keräşen tatarları tiräsendä dä bäxäslär däwam itte. Звезда Поволжья gäzitendä şulay uq «Keräşen tatarları qaysı millättän» digän yazma da basılıp çıqtı. Anıñ avtorı - etnografiä häm antropologiä institutınıñ İdelbuyı bülege citäkçese Aleksandr Korostelev, «üzlären ayırım millät itep sanawçılarnıñ da, tatar milläteneñ ber öleşe itep isäpläwçe keräşennärneñ dä xoquqları qısılmasqa tieş», dip yaza. Avtor xalıq isäben alğanda qullanıla torğan isemleklärdä ike törle milli üzañnı çağıldıru mömkinlege yuq dip, tänqıtläp tä ala. Keräşennärne ayırım millät itep yazılırğa öndäwçe İnternet säxifäsenä cawap yözennän, bu atnada «Keräşennär tatar xalqınıñ ber öleşe», digän ruxtağı yaña İnternet säxifäse açıldı. Xalıq sanın alu başlanğaç, İnternet säxifäläre, annan soñ gäzitlärdä dä, keräşen tatarlarınıñ canisäpkä qarata yasalğan kisken belderüläre basılıp bardı. Grani.ru internet säxifäsendä «Tatarstandağı keräşennär isäp alunı tuqtatırğa täläp itä», digän yazma dönya kürde. Yänäse, bu çara alarnıñ xoquqların qısa.
Tatarstan yäşläre gäziteneñ şimbä sanında Başqortostanda xalıq isäben aluda bulğan berençe zakon bozular turında mäğlümät basılıp çıqtı. Azatlıq radiosınıñ daimi tıñlawçıları belä, bu mäğlümät bezneñ efirda inde yañğıradı. Gäzittä basılğan älege xäbärlärne ber qızıqlı räsem belän bizägännär. Anda 3 başlı acdaha sürätlängän. Şuşı başlarnıñ berse, qalğan ikesenä, «Ä min bütän millät bulıp yazılam», digän bik tä aktual' süz äytä.
Başqortostan belän Tatarstan arasında başlanğan mäğlümät suğışı xaqında xäbär itkän idek inde. Звезда Поволжья gäzitendä basılğan xat bu suğışqa yaña sulış örer dip farazlap bula. «Ä Vas'ka tıñlıy da aşawın däwam itä», digän cömlä astında Bäläbäy tatar gimnaziäse citäkçese Nörmöxämmät Xösäyenovnıñ xatın urnaştırğan. Anda ul, Başqortostan mäğlümät çaralarında, Rusiäneñ Парламентская газетаsında dönya kürgän mäqälälärgä, yala yağularğa, anıñ isemen pıçratuğa, bu yazmalarnı yazğan avtorlarğa qarşı çığa. Nurmöxämmät Xösäyenov Başinform agentlığı xäbärçese Ğaliä Sattarovanıñ «Niçek böten tatarlar isemennän süz yörtä aldı» digän gäyepläwenä qarşı argumentlar kiterä. Jurnalistqa sannarğa tayanırğa kiñäş itä. Bu yazmanı Звезда Поволжья gäzite bastırıp çığardı häm bu gäzitneñ kiläse sanında älege yazmağa cawapnı küräçäkbez, dip farazlarğa mömkin.
Xäter köne yaqınlaşu belän Qazannıñ yığıluı, bu waqiğağa 450 yıl tulu kebek temalar matbuğatta berençelekne ala başladı. Mädäni comğa gäziteneñ berençe bitendä «Waz kiçmäbez, Xäter, Ütkännärdän — Kiläçäkne toyğan xalıq bez!», digän şiğär çığarılğan ide. Gäzittä dönya kürgän küp kenä mäqälälär dä şuşı temağa bağışlanğan ide. Şähri Qazan gäziteneñ İlhamiät quşımtası da tulısı belän diärlek älege dähşätle yıllarğa bağışlap çığarlığan ide.
İdel jurnalı da Xäter könennän çittä qala almadı. Anıñ sentäber sanı «babalarıbız ruxına bağışlanğan qayğı mäclesebez urtaq bulsın» digän kereş süz belän başlana. Jurnal xezmätkärläre Mixail Xudyakov xezmätlärennän Qazan xanlığı tarixına bağışlanğan öleşen tärcemä itkännär. «Säxnä» digän säxifädä Rkail Zäydullanıñ «Qol Şärif» digän tarixi faciğa janrında säxnä äsäre dönya kürgän. Şunda uq Aydar Xäbetdinov üzeneñ «Däwlätçelek märkäze» digän yazmasında XIX ğasır axırı - XX ğasır başındağı tatar ähelläreneñ Qazan xanlığına qaraşı belän tanıştıra.
Şunıñ belän bergä İdel jurnalı fänni konferensiä dä uzdıra. Anda tübändäge sorawlar quyılğan: «Qazan xanlığı yaulap alu progressiv küreneş bulğanmı? Qazannı birüneñ obyektiv häm sübyektiv säbäpläre nindi? 1552 yılğı ciñelüneñ töp sabağı, ğibräte nidä? Anıñ 2002 yılğı ciñelü belän urtaq yaqları yuqmı?». (Süz 2002 yılda bulğan qanunnarnı täñgälläşterü turında bara). Bu sorawlarğa bilgele tarixçılar cawap birä.
Raşit Ğällämov, mäsälän, 1552 yılnıñ töp säbäpläre itep bülenü, tarqawlıqnı atıy. Ä İldüs Zahidullin, Qazannıñ yığıluına kitergän başqa säbäplär atıy:
Töp säbäp — Altın Urda tarqaluğa barıp totaşa. Bezdä yış qına töp säbäp itep tatarnıñ tarqaw, berdäm bulmawın atıylar. Mondıy qaraş XX ğasır başında formalaşa. Tatar milläteneñ zıyalı zatları, tatar milläteneñ berdäm bulmawın küpertep kürsätep, qärdäşlären aktivlıqqa, bitaraflıqtan waz kiçep, millät öçen xezmätkä, berdämlekkä öndägän. 1552 yılğı faciğä här tatarnı teträndererlek, küñelenä ütärlek bulğan şul... Bügen könüzäk mäsälä — tatarnı millät bularaq saqlap qalu, urıslaşuğa qarşı toru. Moñarçı bez yaqtı kiläçäkne Tatarstannıñ möstäqillege belän bäyläp, tiñläp qaradıq, xäzer isä patşa Räsäye çorındağı XIX ğasır axırı - XX ğasır başındağı milli üseş täcribäsen kiñ qullanırğa kiräk.»
Tarixçı İldus Zahidullin fikerençä, 1552 yılğı häm 2002 yılğı waqiğalarnıñ urtaq yaqların ezläw urınsız. Tarix fännäre doktorı Damir İsxakov ciñelelülärneñ töp säbäben itep ildä berdämlek bulmawnı kürä. Şulay uq fän doktorı Säläm Alişev feodal' zaman belän xäzerge zamannı ber yassıllıqqa quyıp qaraw döres bulmas ide. di. Ä akademik Mirqasim Ğosmanov başqa fikerdä tora:
1552 yılğı qanlı waqiğalarnıñ, annan soñ ğasırlar buyına özleksez xökem sörgän sotsial', ruxi izülärneñ sabaq-näticäläre bügenge kön waqiğalarında, beraz üzgärebräk bulsa da, közgedä kebek çağılış taba. Şul uq ictimağıy torğınlıq, şul uq üzğan belän maqtanıp yuanu, kiläçäk öçen üzeñ ciñ sızğanıp eşlise urınğa ütkän tarix xaqına taşlamalar soraw, şul uq tämleräk qalca xaqına kiçäge imannarnı bügen qorban itü. Şunısı ğına östälde diärlek: ictimağıy tarqawlıq tudırğan waq individualizm belän qara häm qızıl krepostnoylıq şartları köçäytkän qollıq psixologiäse añnarda tirän tamır cibärgän... Şulay itep, uzğan tarix, klassik äytmeşli, çabudan nıq totıp tora.
Bikä Timerova
Allahü söbxannalahi wä Täğälä äytä: «Min sezne xalıqlar wä qabilälär itep yarattım, ber-beregezne tanıp, añlap yäşäw öçen. Min sezne ber xalıq itep yarata alır idem, läkin xalıqlar itep yarattım. Bu minem sezgä birgän niğmätem», - di. Menä xäzer uylap qarıyq, bezneñ küp mullalar: «Bez tatar tügel, möselmannar», - di. Yuq inde. Bez iñ berençe çiratta, xalıq, tatar xalqı, ikençe çiratta -- möselman. Bolarnı butarğa yaramıy... Bez xalıq bulaçaqbız, ägär dä İslamğa qaytsaq, dini bulsaq, Allahı Täğäläneñ kitabın uqısaq. Tarqalmıyq cämäğät, kümäk köç taw kütärä».
Tatarstan yäşläre gäzitendä menä şundıy eçtälekle comğa wäğäze basılıp çıqtı. Tatar xalqınıñ berdämlege turında Tatarstan gäzitläreneñ yazuı añlaşıla, ä menä Rusiä mäğlümät çaralarınıñ bu temanı ni säbäple tikşerüen añlap citkerep bulmıy. Комсомольская правда, НТВ kanalı häm başqa mäğlümät çaraları xalıq isäben alu başlanğan könne, millätlärneñ sanı artaçaq, monıñ näticäse Tatarstan öçen qurqınıç bulırğa mömkin, digän ruxtağı xäbärlär tarattı. Xalıq isäben alu kompaniäseneñ räsmi internet säxifäsendä «Canisäp näticäläre säyäsi büleneşne üzgärtäçäk» digän mäqälä basılıp çıqtı. Konstantin Lakskiy isemle avtornıñ mäqäläsendä san alunıñ säyäsi näticäläre turında süz bara. Avtor şulay itep Dağıstanda 15 yaña millät barlıqqa kiläçäk, dip yazıp çığa. Yaña millät wäkilläreneñ Dağıstannıñ qanun çığaru cıyılışında urın sorıy başlaw mömkinlege, respublikanıñ säyäsi tözeleşen üzgärtügä kiteräçäk, dielä anda. Tatarstan turında Konstantin Lakskiy bolay yaza:
«Tatarlardan mişär häm keräşen kebek tuğandaş millätlärneñ ayırılıp çığuı Tatarstanda da citdi näticälärgä kiterergä mömkin. Äle sentäber başında uq, Vladimir Putin Qazanğa kilgäç, Mintimer Şäymiev alarnı isemlektän alunı sorağan ide. Şäymievneñ probleması -- tatarlarnıñ sanı urıslarğa qarağanda kimüdä genä tügel. Keräşennär — pravoslav dindäge tatarlar. Alarnıñ üseşe, barlıqqa kilüe ğälimnär arasında küp bäxäslär kiterep çığarsa, keräşennärneñ ayırım milli üzañ buluı — inde raslanğan fakt. Urıslar belän bergä alar Tatarstannıñ yartısınnan artıq öleşen täşkil itep, respublikanı pravoslav ölkägä äyländergän kebek bulalar. Bu perspektiva möselman xaqimiätlärne qurqıta. Tatar milläten bülgäläwgä qayber Rusiä möftiläre qarşı çıqtı. Älege kiskenläşü, Diniä näzäräte häm yeparxiägä tayanğan Şäymiev xaqimiäten cimerergä mömkin.»
Xalıq isäben alu häm III Bötendönya tatar kongressı xaqındağı Rusiä fännär akademiäseneñ etnologiä häm antropologiä institutı direktorı Valeriy Tişkovnıñ şaw-şulı mäqäläseneñ qaytawazı bu atnada da çağılış taptı. Звезда Поволжья gäziteneñ yaña sanında Tufan Miñnullinnıñ Valeriy Tişkovqa cawap xatı dönya kürde. Ul Tişkovnıñ här däğwäsenä qarşı cawap qaytara häm «Tatarstan grajdannarı demokratik cämğıät tözergä telilär» digän cömlä belän genä kileşä. Aldağı matbuğat küzätülärendä Valeriy Tişkovnıñ mäqäläse belän tanıştırğan idek. Anda ul Tatarstannı separatistlıqta gäyepli, Tatar kongressınıñ xoquqsızlığı xaqında äytä, küp kenä tatarlarnıñ tuğan tele -- urıs tele digän şaqqattırğıç fikerdä ışandırırğa tırıştı.
Soñğı atnada keräşen tatarları tiräsendä dä bäxäslär däwam itte. Звезда Поволжья gäzitendä şulay uq «Keräşen tatarları qaysı millättän» digän yazma da basılıp çıqtı. Anıñ avtorı - etnografiä häm antropologiä institutınıñ İdelbuyı bülege citäkçese Aleksandr Korostelev, «üzlären ayırım millät itep sanawçılarnıñ da, tatar milläteneñ ber öleşe itep isäpläwçe keräşennärneñ dä xoquqları qısılmasqa tieş», dip yaza. Avtor xalıq isäben alğanda qullanıla torğan isemleklärdä ike törle milli üzañnı çağıldıru mömkinlege yuq dip, tänqıtläp tä ala. Keräşennärne ayırım millät itep yazılırğa öndäwçe İnternet säxifäsenä cawap yözennän, bu atnada «Keräşennär tatar xalqınıñ ber öleşe», digän ruxtağı yaña İnternet säxifäse açıldı. Xalıq sanın alu başlanğaç, İnternet säxifäläre, annan soñ gäzitlärdä dä, keräşen tatarlarınıñ canisäpkä qarata yasalğan kisken belderüläre basılıp bardı. Grani.ru internet säxifäsendä «Tatarstandağı keräşennär isäp alunı tuqtatırğa täläp itä», digän yazma dönya kürde. Yänäse, bu çara alarnıñ xoquqların qısa.
Tatarstan yäşläre gäziteneñ şimbä sanında Başqortostanda xalıq isäben aluda bulğan berençe zakon bozular turında mäğlümät basılıp çıqtı. Azatlıq radiosınıñ daimi tıñlawçıları belä, bu mäğlümät bezneñ efirda inde yañğıradı. Gäzittä basılğan älege xäbärlärne ber qızıqlı räsem belän bizägännär. Anda 3 başlı acdaha sürätlängän. Şuşı başlarnıñ berse, qalğan ikesenä, «Ä min bütän millät bulıp yazılam», digän bik tä aktual' süz äytä.
Başqortostan belän Tatarstan arasında başlanğan mäğlümät suğışı xaqında xäbär itkän idek inde. Звезда Поволжья gäzitendä basılğan xat bu suğışqa yaña sulış örer dip farazlap bula. «Ä Vas'ka tıñlıy da aşawın däwam itä», digän cömlä astında Bäläbäy tatar gimnaziäse citäkçese Nörmöxämmät Xösäyenovnıñ xatın urnaştırğan. Anda ul, Başqortostan mäğlümät çaralarında, Rusiäneñ Парламентская газетаsında dönya kürgän mäqälälärgä, yala yağularğa, anıñ isemen pıçratuğa, bu yazmalarnı yazğan avtorlarğa qarşı çığa. Nurmöxämmät Xösäyenov Başinform agentlığı xäbärçese Ğaliä Sattarovanıñ «Niçek böten tatarlar isemennän süz yörtä aldı» digän gäyepläwenä qarşı argumentlar kiterä. Jurnalistqa sannarğa tayanırğa kiñäş itä. Bu yazmanı Звезда Поволжья gäzite bastırıp çığardı häm bu gäzitneñ kiläse sanında älege yazmağa cawapnı küräçäkbez, dip farazlarğa mömkin.
Xäter köne yaqınlaşu belän Qazannıñ yığıluı, bu waqiğağa 450 yıl tulu kebek temalar matbuğatta berençelekne ala başladı. Mädäni comğa gäziteneñ berençe bitendä «Waz kiçmäbez, Xäter, Ütkännärdän — Kiläçäkne toyğan xalıq bez!», digän şiğär çığarılğan ide. Gäzittä dönya kürgän küp kenä mäqälälär dä şuşı temağa bağışlanğan ide. Şähri Qazan gäziteneñ İlhamiät quşımtası da tulısı belän diärlek älege dähşätle yıllarğa bağışlap çığarlığan ide.
İdel jurnalı da Xäter könennän çittä qala almadı. Anıñ sentäber sanı «babalarıbız ruxına bağışlanğan qayğı mäclesebez urtaq bulsın» digän kereş süz belän başlana. Jurnal xezmätkärläre Mixail Xudyakov xezmätlärennän Qazan xanlığı tarixına bağışlanğan öleşen tärcemä itkännär. «Säxnä» digän säxifädä Rkail Zäydullanıñ «Qol Şärif» digän tarixi faciğa janrında säxnä äsäre dönya kürgän. Şunda uq Aydar Xäbetdinov üzeneñ «Däwlätçelek märkäze» digän yazmasında XIX ğasır axırı - XX ğasır başındağı tatar ähelläreneñ Qazan xanlığına qaraşı belän tanıştıra.
Şunıñ belän bergä İdel jurnalı fänni konferensiä dä uzdıra. Anda tübändäge sorawlar quyılğan: «Qazan xanlığı yaulap alu progressiv küreneş bulğanmı? Qazannı birüneñ obyektiv häm sübyektiv säbäpläre nindi? 1552 yılğı ciñelüneñ töp sabağı, ğibräte nidä? Anıñ 2002 yılğı ciñelü belän urtaq yaqları yuqmı?». (Süz 2002 yılda bulğan qanunnarnı täñgälläşterü turında bara). Bu sorawlarğa bilgele tarixçılar cawap birä.
Raşit Ğällämov, mäsälän, 1552 yılnıñ töp säbäpläre itep bülenü, tarqawlıqnı atıy. Ä İldüs Zahidullin, Qazannıñ yığıluına kitergän başqa säbäplär atıy:
Töp säbäp — Altın Urda tarqaluğa barıp totaşa. Bezdä yış qına töp säbäp itep tatarnıñ tarqaw, berdäm bulmawın atıylar. Mondıy qaraş XX ğasır başında formalaşa. Tatar milläteneñ zıyalı zatları, tatar milläteneñ berdäm bulmawın küpertep kürsätep, qärdäşlären aktivlıqqa, bitaraflıqtan waz kiçep, millät öçen xezmätkä, berdämlekkä öndägän. 1552 yılğı faciğä här tatarnı teträndererlek, küñelenä ütärlek bulğan şul... Bügen könüzäk mäsälä — tatarnı millät bularaq saqlap qalu, urıslaşuğa qarşı toru. Moñarçı bez yaqtı kiläçäkne Tatarstannıñ möstäqillege belän bäyläp, tiñläp qaradıq, xäzer isä patşa Räsäye çorındağı XIX ğasır axırı - XX ğasır başındağı milli üseş täcribäsen kiñ qullanırğa kiräk.»
Tarixçı İldus Zahidullin fikerençä, 1552 yılğı häm 2002 yılğı waqiğalarnıñ urtaq yaqların ezläw urınsız. Tarix fännäre doktorı Damir İsxakov ciñelelülärneñ töp säbäben itep ildä berdämlek bulmawnı kürä. Şulay uq fän doktorı Säläm Alişev feodal' zaman belän xäzerge zamannı ber yassıllıqqa quyıp qaraw döres bulmas ide. di. Ä akademik Mirqasim Ğosmanov başqa fikerdä tora:
1552 yılğı qanlı waqiğalarnıñ, annan soñ ğasırlar buyına özleksez xökem sörgän sotsial', ruxi izülärneñ sabaq-näticäläre bügenge kön waqiğalarında, beraz üzgärebräk bulsa da, közgedä kebek çağılış taba. Şul uq ictimağıy torğınlıq, şul uq üzğan belän maqtanıp yuanu, kiläçäk öçen üzeñ ciñ sızğanıp eşlise urınğa ütkän tarix xaqına taşlamalar soraw, şul uq tämleräk qalca xaqına kiçäge imannarnı bügen qorban itü. Şunısı ğına östälde diärlek: ictimağıy tarqawlıq tudırğan waq individualizm belän qara häm qızıl krepostnoylıq şartları köçäytkän qollıq psixologiäse añnarda tirän tamır cibärgän... Şulay itep, uzğan tarix, klassik äytmeşli, çabudan nıq totıp tora.
Bikä Timerova