31 oktäber könne Qazanda Bötentatar ictimaği üzäge binasında Tatarstandağı häm Rusiädäge xäzerge wäzğıätkä bağışlanğan matbuğat oçraşuı ütkärelde. Älege matbuğat oçraşuında milli ictimaği oyışmalar genä tügel, ä täwge märtäbä “Лад” digän ruxi iptäşlek oyışması da qatnaştı. Matbuğat oçraşuına cıyılğan journalistlarğa BTİÜ prezidiumı imzalağan Mäskäwdäge faciğale waqiğalärdän soñ Rusiädäge wäzğıät, Rusiä xakimiät strukturalarında totalitar tendensiälär köçäyue säbäple häm Tatarstan citäkçelegenä Xäter könen räsmiläşterü turındağı häm beraz aldaraq, 26 oktäberdä Mäskäwdä totıqlar belän faciğale wäzğıät turındağı möräcäğätlär eçtälege citkerelde. “Лад” oyışması citäkçelege Çeçnyada suğışnı tuqtatu turında möräcäğät belän çıqtı. Matbuğat oçraşuı oyıştıruçı oyışmalar wäkilläre Mäskäwdä totıqlar azat itü operatsiäsen massaküläm mäğlümat çaralarında maxsus oyışmalarnıñ uñışı, ciñüe dip bäyälänüe belän kileşmilär. Çönki monı älege köngä dä azat itelgän 160 totıqnıñ xäbärsez yuğalğan buluı, yäğni alarnıñ qaysı xastaxanädä, nixäldä buluı mäğlüm bulmawı, şulay uq azat itelgän totıqlarnıñ küpçelege ğaz belän ağulanıp ülgän buluı häm xaqimiätneñ äle çärşämbe könne genä şuşı ğaznıñ atamasın iğlan itüe kürsätä. Şulay uq terrorçılarnıñ berdän-ber taläbe – Çeçnyadağı suğışnı tuqtatu bulu, ä räsmi xaqimiätneñ formal' räweştä bulsa da şuşı taläpne ütärgä kereşergä niäten kürsätmäwen bilgeläp üttelär.
Matbuğat oçraşuın oyıştırğan ictimaği oyışmalar wäkilläre ildäge mondıy wäzğıät kilep çığuın häm anıñ şulay çişeleşen cämğıätneñ äxlaqi tarqaluında kürälär. Xaqimiät dairälärendä çeçen konfliktında qatnaşuçı ike yaqta da suğışnı tuqtatmaw häm şuşı suğışta baylıq arttıru, aqça eşlärgä tırışuçılar bar. Ä inde xalıqnıñ şulay uq yalğan belän kileşep, xaqimiätneñ köç qullanuı belän kileşüe şulay uq äxlaqsızlıq, tarqawlıq. Häm monıñ tağın ber töp säbäbe – Rusiädä grajdanlıq cämğıäte bulmawı, yäğni, xalıq süze, xalıq fikere belän isäpläşmäw. “Лад” ruxi iptäşlelege 2001 yılnıñ dekaber ayında näq menä şuşı Rusiädä grajdanlıq cämğıäte tözü maqsatında oyıştırılğan cämğıät. Aña şulay uq xalıqnıñ eşçe qatlamnarı, ğadi xalıq qatlamnarı wäkilläre dä kerä. Eşçelär kontrole komitetı Gennadi Zaxarov ictimaği üzäk belän soñğı waqıtta xezmättäşlek itüen häm tizdän, 30 noyäberdä çeçen mäsäläse buyınça İdel-Ural töbäkläreneñ xezmät kollektiwları häm deputat korpusı wäkilläreneñ kiñäşmäsen ütkärergä cıyınuların belderde.
BTİÜ wäkilläre şulay uq journalistlarnıñ Rusiä xaqimiäte srukturalarında totalitar tendensiälär artuına da iğtibarın cälep itärgä tırıştılar. Alar moña misal itep Çallıdağı xällärne, andağı ictimaği üzäk bülegenä xöcüm, Aydar Xälimneñ qinaluı häm şulay uq soñğı waqıtta Çallıdağı Mädäniät parkında çirkäw tözeleşenä qarşı çıqqannarnı ezärlekläwne kiterdelär. Matbuğat oçraşuında İctimaği üzäkneñ Çallı bülege räise Näfis Kaşapov qatnaştı häm şuşı ezärlekläwlär turında çığış yasadı. Matbuğat oçraşuı azağında Räfis Kaşapov ta kürende. Xäzer min sezgä anıñ belän “Azatlıq” radiosı öçen birelgän äñgämäne täqdim itäm.
AUDİO. Mäskäwdäge faciğale waqiğalärdän soñ Rusiädä dä, Tatarstanda da säyäsi wäzğıät qatlawlanuı farazlana, milli oyışmalarğa basım köçäyue küzätelä, dide Räfis Kaşapov.
Läkin şulay da ictimaği oyışmalar Mäskäw faciğase näticälären bäyäläwdä räsmi xakimiätkä qarata başqa törle pozitsiädä qalalar. Şunısın da äytergä kiräk, Qazandağı mäğlümat çaralarında “Созидание” ictimaği berläşmäsendä “Çeçnya suğışın tuqtatırğa!” digän öndämä belän çığuların kürergä, tanırğa häm söylärgä mäcbür. “Созидание” berläşmäse Qazan buyınça “Bezgä tınıçlıq kiräk, Çeçnya suğışın tuqtatırğa” digän şiğar'lär tarattı häm anda Rusiä prezidentı isemenä “Çeçnya suğışın tuqtatırğa” digän telegrammalar, xatlar yullarğa, imzalar cıyarğa täqdim itelä. 16 noyäber könne “Созидание” Mäskäwneñ Qızıl mäydanında suğışqa qarşı aksiä ütkärep, Rusiä prezidentına xalıq taläben citkerergä niätli.
Matbuğat oçraşuın oyıştırğan ictimaği oyışmalar wäkilläre ildäge mondıy wäzğıät kilep çığuın häm anıñ şulay çişeleşen cämğıätneñ äxlaqi tarqaluında kürälär. Xaqimiät dairälärendä çeçen konfliktında qatnaşuçı ike yaqta da suğışnı tuqtatmaw häm şuşı suğışta baylıq arttıru, aqça eşlärgä tırışuçılar bar. Ä inde xalıqnıñ şulay uq yalğan belän kileşep, xaqimiätneñ köç qullanuı belän kileşüe şulay uq äxlaqsızlıq, tarqawlıq. Häm monıñ tağın ber töp säbäbe – Rusiädä grajdanlıq cämğıäte bulmawı, yäğni, xalıq süze, xalıq fikere belän isäpläşmäw. “Лад” ruxi iptäşlelege 2001 yılnıñ dekaber ayında näq menä şuşı Rusiädä grajdanlıq cämğıäte tözü maqsatında oyıştırılğan cämğıät. Aña şulay uq xalıqnıñ eşçe qatlamnarı, ğadi xalıq qatlamnarı wäkilläre dä kerä. Eşçelär kontrole komitetı Gennadi Zaxarov ictimaği üzäk belän soñğı waqıtta xezmättäşlek itüen häm tizdän, 30 noyäberdä çeçen mäsäläse buyınça İdel-Ural töbäkläreneñ xezmät kollektiwları häm deputat korpusı wäkilläreneñ kiñäşmäsen ütkärergä cıyınuların belderde.
BTİÜ wäkilläre şulay uq journalistlarnıñ Rusiä xaqimiäte srukturalarında totalitar tendensiälär artuına da iğtibarın cälep itärgä tırıştılar. Alar moña misal itep Çallıdağı xällärne, andağı ictimaği üzäk bülegenä xöcüm, Aydar Xälimneñ qinaluı häm şulay uq soñğı waqıtta Çallıdağı Mädäniät parkında çirkäw tözeleşenä qarşı çıqqannarnı ezärlekläwne kiterdelär. Matbuğat oçraşuında İctimaği üzäkneñ Çallı bülege räise Näfis Kaşapov qatnaştı häm şuşı ezärlekläwlär turında çığış yasadı. Matbuğat oçraşuı azağında Räfis Kaşapov ta kürende. Xäzer min sezgä anıñ belän “Azatlıq” radiosı öçen birelgän äñgämäne täqdim itäm.
AUDİO. Mäskäwdäge faciğale waqiğalärdän soñ Rusiädä dä, Tatarstanda da säyäsi wäzğıät qatlawlanuı farazlana, milli oyışmalarğa basım köçäyue küzätelä, dide Räfis Kaşapov.
Läkin şulay da ictimaği oyışmalar Mäskäw faciğase näticälären bäyäläwdä räsmi xakimiätkä qarata başqa törle pozitsiädä qalalar. Şunısın da äytergä kiräk, Qazandağı mäğlümat çaralarında “Созидание” ictimaği berläşmäsendä “Çeçnya suğışın tuqtatırğa!” digän öndämä belän çığuların kürergä, tanırğa häm söylärgä mäcbür. “Созидание” berläşmäse Qazan buyınça “Bezgä tınıçlıq kiräk, Çeçnya suğışın tuqtatırğa” digän şiğar'lär tarattı häm anda Rusiä prezidentı isemenä “Çeçnya suğışın tuqtatırğa” digän telegrammalar, xatlar yullarğa, imzalar cıyarğa täqdim itelä. 16 noyäber könne “Созидание” Mäskäwneñ Qızıl mäydanında suğışqa qarşı aksiä ütkärep, Rusiä prezidentına xalıq taläben citkerergä niätli.