Accessibility links

Кайнар хәбәр

Pragada tatarlar belän qızıqsınu häm Qazanda "Tatar cırı-2002"gä äzerlek


Sawmısez, qäderle duslar, isännärmesez! Azatlıq radiosı sezne Awlaq öygä çaqıra, häm anda bügen dä sezne min, Kärim Kamal, qunaq itärmen..

Şuşı könnärdä Awlaq öygä 9 yäş tula, duslar. Berençe märtäbä ul efirğa, 1993-nçe yılnıñ 20-nçe dikäbrendä, radio äle Muenchenda çaqta çıqqan ide. Şulay itep kiläse yılda Awlaq öyneñ 10 yıllığı bulaçaq. Büläkläregezne äzerli başlasağız da bula.. Läkin 2003-nçe yılda bezne tağın da zurraq bäyräm kötä, Azatlıq radiosındağı tatar-başqort tapşıruları başlanuğa yartı ğasır tulaçaq. Ä bu inde şaqtıy zur waqiğä. Äytkändäy, berençe tatar-başqort tapşıruları Azatlıq dulqınında näq menä dikäbr başlarında, 9-ında çığa, dimäk 50 yıllıqqa xäzer näq menä ber yıl qala digän süz.

Qäderle duslar, radio äle Muenchenda çaqta da, annarı Pragağa küçkäçten dä, tatarlar häm başqortlar öçen genä tügel, ä menä şuşı ike xalıq, anıñ urtaq mädäniatı wä tarixı belän qızıqsınğan başqa millät keşeläre, berençe çiratta fän ähelläre öçen faydalı mäğlümat çığanağı buldı. Quşma Ştatlar, Törkiä, Fransiä, Awstriä, Germaniädä, başqa küp kenä illärdä, tatarça yä başqortça öyränergä teläwçlär, Tatarstan wä Başqortstandağı xällär belän qızıqsınuçılar yış qına Azatlıq radiosına, kilä yä möräcäğät itä ide, häm bu xäzer dä şulay. Menä bügen min sezgä şundıy ber qunaq belän äñgämä täqdim itäm. Azatlıqnıñ Awlaq öyenä, Pragadağı Karl universitetı studentı Honza Kravçik kilde, ul anda, xorvat häm macar tellären öyränä, läkin soñğı yıllarda 22 yäşlek şuşı çex yegetı, tatar tele, häm Tatarstan, ğomumän, İdel buyındağı xalıqlar belän qızıqsına başlağan. Häm min berençe sorawımnı, älbättä, Honzanıñ niçek itep üze öçen, tatar telen açuwı xaqında soradım, ni ğäcäp, bu bik oçraqlı ğına bulğan ikän, läkin şuña da qaramastan, anıñ bezneñ telgä mäxäbbäte zur häm sez anı äñgämädän dä işetersez. Şulay itep, ğadi çex studentı Honza niçek tatar telen açqan soñ?

Audio – Jan Kravcik

Bu oçraqlı räweştä kilep çıqtı diyärgä bula, Zagrebta ber stipendiägä xorvat telen uqığan çaqta, türkologiä ölkäsendä tatar telennän, döresräge tatar telen tanıştıru seminarı ütkärelgän ide. Häm min anda qatnaşqan idem. Ägär dä inde anda başqa ber azçılıq telen öyränü täqdime bulsa, min şuña barğan bulır idem. Şuña kürä bu çınnan da oçraqlı ber närsä buldı. Şunnan soñ inde min Tatarstan belän nığraq qızıqsına başladım..

Şulay itep şuşı oçraq, sineñ inde Pragada tatar telen, Tatarstannı öyränügä kiterde diyärgä bula?

Min älbättä Tatarstan turında elek tä nider işetep belä idem, häm bu da üzenä kürä oçraqlı närsä buldı, çönki minem yaratqan hockey komandam, Sparta Qazannıñ Aq Barsına ottırdı. Häm uyınnıñ öçençe öleşendä uyınnı alıp barğan komentatorlar Qazannıñ Tatarstan başqalası buluwı turında söyli başladı, häm minem öçen bu bik tä qızıq ide. Bezneñ tarix däreslärennän alğan mäğlümat şundıy ki, keşedä, tatarlar zamanında Yewropağa kilep citsä dä, xäzer inde ülep betkän ber xalıq däräcäsendä digän fiker qala.

Yarıy, sineñ tatarlar belän qızıqsınuğa kilüweñ şundıy bulğan ikän, läkin bit sin üzeñ genä tügel. Anda inde, Çexiädän könçığışta yatqan töbäklär belän qızıqsınuçı keşelärneñ ber ayırım ber törkeme bar. Alar kemnär, sez ber-beregezne niçek taptığız?

Bezgä bu sorawnı yış birälär.. Bu minemçä, härkemneñ küñel eşe - bez andağı mädäniatlarğa mökibbän. Häm andıy keşelär ber-bersen tiz taba. Berläşterü eşen asılda, Balkan bolğarların öyränüçe İvana Skalova başladı, ul fakultetnıñ iğlan taqtasında, kem şul töbäkkä bağışlanğan maxsus jurnal çığaru eşe belän şöğellänergä teli digän belderü elgän ide. Min, häm tağın ike kolegam moña alınırğa buldıq. Häm şuşı dürtlek inde fakultet jurnalın çığara da başladı. Soñraq ul fakultet qısalarınnan da çıqtı, xäzer bar respublika buylap satıla diyärgä bula.

Moñardan tış äle sezneñ İnternetta da üz säxifägez bar bit äle.

Äye, jurnal çığa başlawğa bez inde ani, xalıq kübräk tanışsın dip İnternetta täqdir ittek, xäzer anıñ üz adresı da bar. Säxifädä şuşı proyekt turinda ğomumi mäğlümat birelä, jurnal üze älbättä çex telendä çığa. Şuña da qaramastan, säxifädä anıñ turında mäğlümatnı inglizçe de, urısça da, poläkçä dä, ukrainça da, başqa tellärdä dä tabıp bula. Alar arasında tatarça da bar.

Jurnalnı çığarudan tış, tağın nindi plannar qorasız?

Bez bik teläp, tatar mädäniaten söyüçelärneñ ber kiçäsen oyıştırır idek. Biredä tatarlar az bulu säbäple, alar xaqında küp närsäne belmilär. Ä çexlarğa, hiçyuğı bezneñ fakultettağı studentlarğa tatar mädäniaten kürsätü bik qızıq bulır ide. Minemçä, alar monı belergä tieş, ni disäñ dä tatarlar Rusiädä ikençe töp xalıq bulıp tora.

İnde äytkän ideñ, Zagrebta çaqta sin tatarça öyränep qarağan bulğansıñ…

Min anı, iñ nigezlärennän alıp, häm yartı yıl ğına öyränü säbäple, citmäsä äle bu yıl yarım elek bulğan ide, xäzer inde ber-ike cömlä genä xäterlim. Läkin bik teläp däwam itär idem. Töp awırlıq, älbättä, däresleklär yuq, häm min tatarçanı latin xärefläre nigezendä öyräner idem. Tik min älegä İnternetta däreslekne tabu bäxetenä ireşä almadı.

break

Pragadağı Karl universitetı studentı Honza Kravçik. Anıñ başqa teläktäşläre belän çex telendä çığarğan, Navychod, Könçığışqa digän jurnalnıñ soñğı sanında, Rusiä häm islam digän mäğlümati mäqälä bar, häm ul, başqa basmalardan ayırmalı bularaq üzeneñ, çınbarlıqnı döres yaqtırtuwı, taraflarnı almawı belän ayırılıp tora. İñ qızığı şunda, Honza häm anıñ dusları Pragada çın tatar kiçäse ütkärü niyäte belän yana, häm kem belä, Awlaq öyneñ ber utırmasında bez äle bu xaqta söylärbez dä. Ä älegä muzıkal’ tänäfes…

cır

Xäzer yañğırağan cır, Tatar cırı-2001 yarışmasında çiñüçe Gölnara Timercanova başqaruwında ide häm ul Yoldızlar yañğırı dip atala. Tağın ber aydan soñ Qazanda yänä yoldızlar yañğırı kötelä – 8-12-nçe ğinwarda anda, Tatar cırı-2002 uzaçaq. Bu yulı anı, Tatarstan başqalasında tözelgän yaña küñel açu üzägendä, Piramidada oyıştıraçaqlar ikän. Yarışmanı ütkärü, anıñ qağidäläre turında Awlaq öygä, Tatar Cırı-2002ne oyıştıruçılarnıñ berse, muzıkal yazmalar taratuçı Bars Media şirkätennän, anıñ matbuğat wäkile Danil Säfärov söyläde. Xäzer şul söyläşüne sezgä dä täqdim itäm.

Audio - Danil Säfärov

Qäderle duslar, sez, Bars Media şirkäteneñ matbuğat wäkile Danil Säfärov belän äñgämä tıñladığız. Aña ayıruça räxmätlär äytäse kilä, çönki Bars Mediadä añardan başqa matur itep tatarça söyläwçe yuq ikän, miña härxäldä şulay dip äyttelär. Başta min zurdan qubıp, kiräkle mäğlümatne Bars Medianıñ baş mödire Marat Gäräyevtän almaqçı idem. Läkin anıñ yardämçe tutaşı, bu xaqta sezgä producer Färit Taişev yaxşıraq söylär dip, citäkçesen interviewdan qotqarıp qaldı. Ä inde Taişev äfände Awlaq öygä Danil Säfärovnı cibärde häm bez aña räxmätle, älbättä. Tatar Cırı yarışmasın äzerläwçelärgä bez uñışlar telibez, tıñlawçılarıbıznıñ Qazandağıları bälki äle anı barıp ta qarar, ä min inde bu urında sezneñ belän xuşlaşırmın. Kiläse Awlaq öy yaña yılda bulır tösle, şuña kürä min sezne, ütkän Ramazan bäyräme belän genä tügel, Yaña yıl belän dä täbriklim. Sezgä isänlek-sawlıq, imin tormışlar, qäderle duslar!
XS
SM
MD
LG