Accessibility links

Кайнар хәбәр

1-nçe Ğinwarda Yewropa Berlege prezidentlığı Gretsiägä küçä. Gretsiä nindi säyäsät alıp baraçaq?


Yewropa Berlegendä här 6 ay sayın almaşınıp toruçı citäkçelek 1-nçe Ğinwarda Gretsiägä küçä. Grestsiä Berlektä soñğı märtäbä 1994-nçe yılda prezident bulğan ide. Ämma bu yulı Gretsiä alıp barğan säyäsättä küp närsä bik nıq üzgärde. Häm bu üzgäreşlär uñay yaqqa buldı dip bäyälänä.

Gretsiä Yewropa Berlegendä uzğan märtäbä prezident bulğanda üzeneñ Balkandağı kürşelären doşman cirläre dip, ä köçle däwlätlärne yaratmağan berektäşläre itep qarıy ide. Ul çaqta Gretsiäneñ tarixi doşmanı bulğan Törkiä belän uzara mönäsäbätlär yaña suğış başlanuğa taba bara ide. Gretsiäneñ Balkanda böyek Serbiä öçen suğışuçı serbların yaqlawı Yewropa Berlege öçen kileşsez säyäsät bularaq bäyälände. Ul çaqtağı premyer-ministr Andreas Papandreou Könbatış Yewropada Amerikanı iñ söymäwçe säyäsätçe buldı.

Bügen isä Gretsiäneñ säyäsäte tanımaslıq diärlek däräcädä üzgärde. Xäzer ul Balkandağı iñ bay abzıyğa äylänep kürşelärenä burıçqa aqça birä, investitsiälär sala, säyäsi yul kürsätä. Üzgäreşlärneñ iñ ğäcäpländergäne - xäzer Gretsiä küptänge doşmanı Törkiä belän dustanä mönäsäbätlär qorıp cibärde häm Törkiäneñ Yewropa Berlegenä quşılu niätlärenä nıqlı bulışlıq kürsätä başladı. Afin Universitetınıñ Yewropa İntegratsiäse mäs’äläläre belgeçe Loukas Tsoukalis soñğı yıllarda bezdä bik zur üzgäreşlär buldı, Greklar üzlären ışanıçlıraq xis itep, şiklänep qarawçanlıqların kimette häm höcüm kötü mentalitetınnan qotıla başladı di.

Şul uq waqıtta aldağı 6 ayda Yewropa Berlegen citäklägändä Berlekne könçığışqa taba kiñäytü mäs’äläläre Gretsiä aldına zur qiınlıqlar, awır sınawlar da quya häm Gretsiä iminjınıñ tulısınça uñay yaqqa üzgärüe anıñ niçek prezidentlıq itüenä bäyle bulaçaq. Berlek äğzaları aldağı yıllarda Törkiä äğzalığı söyläşülären başlaw wäğdälärennän kire qaytsa Ankara belän cılına başlağan mönäsäbätlär tağın bozılıp quya ala. Gretsiäneñ üzendäge millätçe säyäsätçelär dä tik yatmıy, fiker beleşülärdä alarnıñ bik küp tawışlar ciuı kürenä. Şularnıñ berse zamanında Törkiäne “bandit, üterüçe häm köçläwçe” dip atağan elekke tışqı eşlär ministrı Theodoros Pangalos. Xäzerge tışqı eşlär ministı, elekke Premyer-ministr Andreas Papandreounıñ ulı George isä Törkiä belän yaqınayuğa şul qädär zur iğtibar birä ki, xätta säyäsi karikaturçılar anı fäs kiderep yasıy başladılar.

1994-tä Yewropa Berlegendä prezidentlıq itkändä Gretsiä Makedoniä iseme Gretsiäneñ tarixi mirasın urlaw bula häm Tönyaq Gretsiädäge cirlärgä däğwa bulıp yañğırıy dip Makedoniägä qarşı iqtisadıy köräş alıp barğan bulsı xäzer inde ul bu respublikağa iñ küp investitsiä saluçı däwlätlärneñ bersenä äwerelde.

Bügen Gretsiä belgeçläre Albaniädä yullar, elektr çeltärläre tözi. Gretsiädäge iñ küpsanlı möhäcirlär - albannar. 94-nçe yılda isä ike däwlät arasındağı çiklär nıqlı saq astında ide. Könyaq Albaniädäge greklarnıñ xäle turındağı däğwalar üzara ğäyepläşülärgä säbäp bulıp tora ide.

AQŞ belän mönäsäbätlärgä kilgändä, elegräk Balkandağı härber möhim tışqı säyäsi mäs’älädä Waşington Gretsiäne qarşı yaqta dip kürgän bulsa, bügen Amerikadağı tışqı säyäsät belgeçläre Gretsiäneñ üzgärüen tanıylar, Grek säyäsätçeläre Aq Yortqa yış kilep yöri başladı.

Gretsiäneñ bata barğan iqtisadı totrıqlılaşıp Euro zonasına uñışlı ğına quşıla aldı.

Küzätüçelär Gretsiäneñ bügenge regional säyäsättäge pozitsiäsen bolay dip belgeli: Yewropa Berlegeneñ Törkiä häm Balkan belän İntergratsiäse nığraq bulğan sayın, Gretsiägä dä kübräk totrıqlılıq häm finanslar kiläçäk.

Naif Aqmal, Praga
XS
SM
MD
LG