Accessibility links

Кайнар хәбәр

Russiä parlament saylawları yılına iqtisadıy üseşneñ kimüe, reformalarnıñ tuqtaluı belän kerä


1998-nçe yılğı finans krizisınnan soñ Russiädä däwam itkän iqtisadıy üseş aqırınaya bara. Parlament saylawları ütäçäk 2003-nçe yılğa iqtisadıy farazlar da ällä ni uñay tügel. Bügenge Russiädä fiker beleşülär xalıqnıñ xökümättän qänäğät bulmawın, şul uq waqıtta prezident Vladimir Putinnı bik nıq xuplawın kürsätä. Küzätüçelär äytüençä aldağı yılda saylaw aldı köräşendä säyäsi partiälär Putin artına tezeläçäk häm xalıqnıñ keremnären arttıru mäs’äläse turında kübräk söylärgä tırışaçaq.

İqtisadçılar äytüençä, ägär dä aşığıç räweştä ütkärelergä tieşle struktur reformalar kiçekterelsä, bolay da köçsezlänä barğan iqtisadıy üseşne tağın da yaman xällär kötäçäk. Ämma kiläse yıl axırındağı parlament saylawları häm 2004-nçı yıl başındağı prezident saylawları ütmi torıp andıy reformalar bulmiaçaq. Säyäsätçelär fikerençä aldağı yılda töp mäs’älä xalıqnıñ tormış däräcäse, bigräk tä xezmät xaqları häm pensiälär mäs’äläse bulaçaq. Mäskäwdäge Renaissance Capital investitsiälär bankı tikşerenüläre citäkçese Roland Naş:

AUDIO: Aldağı 12 ayda saylawçı kesäsenä tä’sir itäçäk härnärsä ütkärelergä tieşle qatı reformalar bulaçaq. Minemçä reformalarnıñ kiläse yılda da uzğan 3 yılda bulğan tizlektä däwam itüen kötü berqatlılıq bulır ide.

Bu yıldağı ğömümi citeşterü küläme 4.1-4.2 protsent bulır dip kötelä. 2000-nçe yılda ul 9.1, 2001-nçe yılda 5 protsent bulğan ide. Ämma Yewropa Tözekländerü häm Tärräqiät Bankı isäpläwençä, ğömümi citeşterü külämeneñ artuı kübräk dönya bazarında neft’ bäyäläreneñ kütärelüe belän bäyle bulıp çınlıqta sänäğät citeşterüe küläme kimegän.

Kiläse yılda xalıq teläge häm säyäsi basım säbäple Kreml’ Dumağa bäxäsle reformalarnı, şul isäptän elektr energetikası tarmağındağı reformalarnı kiçekterü mömkinlege biräçäk. Bank tarmağı häm toraq-kommunal’ xezmätlär tarmağındağı zur reformalar da parlament saylawlarına, ä qayberäwlär isäpläwençä 2004-nçe yılnıñ mart ayında ütäçäk prezident saylawlarına qädär kiçekterelep toraçaq.

Küptän tügel Böten Russiä Cämäğätçelek Fikeren Beleşü Uzäge (VTsİOM) ütkärgän tikşerenüdä qatnaşuçılarnıñ 62 protsentı iqtisadıy üseş yäki tormışı däräcäse yaxşıru tamğaların kürmäwläre turında belderde. VTsİOM tikşerenüendä Russiädä baylar belän yarlılar arasında ayırma bik nıq zuraya dip isäpläwçelär arta bara. Barı tik prezident Putinnı xuplaw ğına elekkeçä yuğarı, 83 protsent däräcäsendä qala birä. Ä menä şul uq Putin bilgeläp quyğan xökümätkä qänäğätsezlek belderüçelär 49 protsent täşkil itä. Xätta Dumadağı, ğädättä xökümät säyäsäten yaqlap kilüçe, Kreml’ yaqlı urtaçıl yul deputatları da xökümät eşçänlegen tänqitläp çığa başladı. Berdäm Russiä citäkçese urınbasarı Frans Klintseviç kiläse yılda sotsial mäs’älälär alğı rätkä çığarğa mömkin dip belderde.

Saylaw aldınnan Fiker beleşülärdä Berdäm Russiä 29, Kommunistlar Partiäse 27, Uñ köçlär berlege 10 häm Yabloko 9 protsent yaqlaw alğan. Panorama analitik üzäge prezidentı Vladimir Pribılovski saylawlar aldınnan uñ häm sul partiälär urtaçıllar kebek ük üz köräşlären xökümätne tänqitläwgä nigezlärgä mömkin dip isäpli. Uñ Köçlär Berlege räistäşe İrina Xakamada da şul uq fikerdä.

Xalıq deputatı törkeme citäkçese Gennadiy Raykov kiläse saylawlarda töp mäs’älälär keremnärne arttıru häm kommunal’ tüläwlärne tübän totu mäs’äläläre bulaçaq, xalıq şunı wäğdä itüçelärgä tawış biräçäk dip belderde.

Naif Aqmal, Praga
XS
SM
MD
LG