Şulay itep, 2003 yılğa da Rusiä çeçen suğışı belän kerä. Öç yıl barğan suğıştan soñ Rusiä räsmiläre Çeçnädä xällär normalläşte dip, bıyıl anda konstitutsiä mäsäläsendä referendum häm prezident saylawları ütkärergä cıyına. Berençese şuşı yılnıñ yazına, ikençese – közgä bilgelängän. Şuşı ğämälläre belän Kreml Çeçnyada säyäsi protsess başlanuwın kürsätergä teli. Tik menä Kreml Çeçnyädä qılğan niätlärneñ ber üzençälege bar, alar yış qına tormışqa aşmıy. Säbäbe – Çeçen suğışçılarınıñ qarşılığı ğına tügel, ä berük waqıtta – Rusiä räsmiläre arasındağı başbaştaqlıq ta.
Menä soñğı misal – Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek Oyışmasınıñ Çeçnyadağı törkeme ğinwarnıñ berennän başlap anda eşçänlegen tuqtattı. Törkemeñ möddäte dikäberneñ 31-ndä çıqtı. Rusiäneñ Tışqı eşlär ministrlığı möddätne ozaytudan baş tarttı. Ministr İgor İvanov añlatuınça, bu oyışma barı tik humanitar yärdäm belän şöğellärnergä tieş, ä ul – wazifasın arttırıp, keşe xoquqların dä küzätä başlağan imeş. Xalıqara xoquq yaqlaw oyışmaları, şul isäptän Human Rights Watch Mäskäwneñ bu qararında kisken tänqit belderde. Xättä Rusiä prezidentı qarşındağı keşe xoquqları komissiäse räise Ella Pamfilova OSCE missiäse eşen yañartırğa tieş dip belderde.
Mäskäwneñ Çeçnyadağı yaxşı niätlären şik astına quyğan tağın ber ğämäl – 18 yäşlek Çeçen qızı Elza Kungaevanı üterüdä ğäyeplängän polkovnik Yuri Budanovnı cawaplılıqtan azat itü. Ğärçä, bu xälneñ çeçen xalqında ni qädär näfrät uyatuwı Kremldä yaxşı belsälär dä. Çeçnyada tieşle şartlar bulmıy torıp qaçaqlarnı anda qaytarunıñ tiskäre näticä biräçägen dä Rusiä räsmiläre añlıy bulsa kiräk, şuña da qaramastan, İnguşetiädäge qaçaqlar lagerları yabıla.
Rusiä räsmiläre Çeçnyada xällär normalläşä dip belderä, läkin uzğan atnada Groznıyda bulğan waqiğa näq kiresen kürsätte. Şäxärneñ iñ yaxşı saqlanğan xökümät binasında bulğan şartlaw näticäsendä 80-nän artıq keşe xäläk buldı. Şulay itep, moñarçı partizan suğışı alıp barğan çeçen suğışçıları, xäzer şähit-höcümnärgä küçä digän süz. Çeçen citäkçese Aslan Masxadov Azatlıq/Azat Yevropa radiosınıñ Tönyaq Kavkaz bülegenä birgän äñgämäsendä şäxit-höcümnärgä tänqit belderde:
Audio
Läkin Masxadov süzlärençä, üz xalqınıñ ğazabın kürep, çarasızlıqtan üz-üzen üterügä barğan keşelärne berkem dä tqutata almıy:
Audio
Masxadov süzlärençä, şähit-höcümnärne ber genä yul belän tuqtatıp bula, ul da bulsa - suğışnı tuqtatu yulı belän:
Audio
Çeçnyadağı suğışnı isä, Masxadov süzlärençä, ber genä keşe tuqtata ala, ul da bulsa - Rusiä prezidentı:
Audio
Aslan Masxadov, şulay uq, axırğaça köräşergä äzer buluın belderde:
Audio
Ali Gilmi, Praga
Menä soñğı misal – Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek Oyışmasınıñ Çeçnyadağı törkeme ğinwarnıñ berennän başlap anda eşçänlegen tuqtattı. Törkemeñ möddäte dikäberneñ 31-ndä çıqtı. Rusiäneñ Tışqı eşlär ministrlığı möddätne ozaytudan baş tarttı. Ministr İgor İvanov añlatuınça, bu oyışma barı tik humanitar yärdäm belän şöğellärnergä tieş, ä ul – wazifasın arttırıp, keşe xoquqların dä küzätä başlağan imeş. Xalıqara xoquq yaqlaw oyışmaları, şul isäptän Human Rights Watch Mäskäwneñ bu qararında kisken tänqit belderde. Xättä Rusiä prezidentı qarşındağı keşe xoquqları komissiäse räise Ella Pamfilova OSCE missiäse eşen yañartırğa tieş dip belderde.
Mäskäwneñ Çeçnyadağı yaxşı niätlären şik astına quyğan tağın ber ğämäl – 18 yäşlek Çeçen qızı Elza Kungaevanı üterüdä ğäyeplängän polkovnik Yuri Budanovnı cawaplılıqtan azat itü. Ğärçä, bu xälneñ çeçen xalqında ni qädär näfrät uyatuwı Kremldä yaxşı belsälär dä. Çeçnyada tieşle şartlar bulmıy torıp qaçaqlarnı anda qaytarunıñ tiskäre näticä biräçägen dä Rusiä räsmiläre añlıy bulsa kiräk, şuña da qaramastan, İnguşetiädäge qaçaqlar lagerları yabıla.
Rusiä räsmiläre Çeçnyada xällär normalläşä dip belderä, läkin uzğan atnada Groznıyda bulğan waqiğa näq kiresen kürsätte. Şäxärneñ iñ yaxşı saqlanğan xökümät binasında bulğan şartlaw näticäsendä 80-nän artıq keşe xäläk buldı. Şulay itep, moñarçı partizan suğışı alıp barğan çeçen suğışçıları, xäzer şähit-höcümnärgä küçä digän süz. Çeçen citäkçese Aslan Masxadov Azatlıq/Azat Yevropa radiosınıñ Tönyaq Kavkaz bülegenä birgän äñgämäsendä şäxit-höcümnärgä tänqit belderde:
Audio
Läkin Masxadov süzlärençä, üz xalqınıñ ğazabın kürep, çarasızlıqtan üz-üzen üterügä barğan keşelärne berkem dä tqutata almıy:
Audio
Masxadov süzlärençä, şähit-höcümnärne ber genä yul belän tuqtatıp bula, ul da bulsa - suğışnı tuqtatu yulı belän:
Audio
Çeçnyadağı suğışnı isä, Masxadov süzlärençä, ber genä keşe tuqtata ala, ul da bulsa - Rusiä prezidentı:
Audio
Aslan Masxadov, şulay uq, axırğaça köräşergä äzer buluın belderde:
Audio
Ali Gilmi, Praga