Uzğan atnada Ilinois ştatınıŋ gubernatorı George Ryan, ştatnıŋ xoquq sisteması өç yıl tikşerelgәnnәn soŋ, gubernatorlıq mөddәtenneŋ tuluına ber-ike kөn qalğanda ğına, ülem cazası birelgәn 167 keşeneŋ cazasın ğөmerlekkә tөrmә cazasına üzgәrtte. Ul şulay uq militsiәneŋ qıynauı arqasında eşlәmәgәn bulsalar da, cinayәt eşlәgәn buluların iqrar itkәn 4 keşene ğafu itte. Ryan prezident Buşnıŋ Respublikannar Partiәsennәn hәm partiәneŋ küpçelek ağzaları ülem cazasın yaqlıy. Buş üze Teksas ştatı gubernatorı bulğanda 1995-nçe-2000nçe yıllar arasında xөkem itelgәnnәrneŋ 130-ınıŋ ülem cazası ğәmәlgә quylğan ide. Ryan өç yıl elek ülem cazasın ğәmәlgә quyuğa morotorium iğlan itkәn ide. Өç yılğa suzılğan tikşerülәr nәticәsendә, 13 yıl eçendә 13 keşegә ülem cazasınıŋ naxaqa biregәn buluı açıqlanğan. Ryan üz qararın iğlan itkәndә yasağan çığışında bolay dide
Audio
Min hәm ştabım sistemanı tikşerü өçen tөnnөrne yoqlamıyça ütkәrdek. Xәzer şunı әytә alam , Bu tөnne dөres qarar birgәnemne belep yaxşı yoqlayaçaqmın.
Ilinois gubernatorınıŋ bu qararı ülem cazasına qarşı buluçılarnı dәrtlәndersә hәm өmetlәndersә dә, AQŞ xalqınıŋ өçtәn ike өleşe әle dә ülem cazasın yaqlıy. Ә inde ülem cazasınıŋ küp kenә oçraqlarda aqlanmağan buluın kürsәtkәn tikşerülәr bar. Mәsәlәn Maryland ştatı gubernatorı uzğan yılda ülem cazasın ğәmәlgә quyuğa moratorium iğlan itkәn ide. Maryland Universitetı ütkәrgәn tikşerülәr şunı kürsәtte :Marylandta ülem cazasında rassa zur rol uynıy. Ber aqtәnlene ütergәn ber qaratәnlegә ber aqtәnle başqa aqtәnlene üterüe belәn çağıştırğanda ülem cazasınıŋ birelü ixtimallığı ike yarım mәrtәbәgә küberәk. Bu, advokalarnıŋ sәlәtsezlege, militsiәneŋ başbaştaqlığı, qanunğa qarşı bulsa da, qıynap iqrar itterü metodları, birelgәn ülem cazasınıŋ ğadellegenә şik tudırsa da, AQ Yort süzçese Ari Fleisher, prezident Buş әle dә ülem cazasınıŋ kirәklegenә ışana, lәkin, bu hәr ştatnıŋ eşe dip belderde.
Audio
Prezident ülem cazası cinayәtçelekkә kirtә bulıp tora dip ışana. Ülem cazası kөç qullanılğan cinayәtlәrne tuqtatıp tormış qotqara. Prezident ülem cazası ğadel hәm nәticәle itep qullanılğan xәldә, cinayәtne tuqtatu qoralı bulıp tora dip ışana.
Lәkin, ülem cazasınıŋ üzen hәr vaqıt aqlauına hәm xөkem qararınıŋ hәr vaqıt çınnan da ğadel buluına şik bar. AQŞ Yuğarı Mәxkәmәse 1972-nçe yılda ülem cazasın ğәmәlgә quyunı tuqtatqan bulsa da, soŋğaraq bu qarar çitkә qağıldı. Bügenge kөndә AQŞnıŋ 50 ştatınıŋ 38-ndә ülem cazası ğәmәldә.
Fәrit Idelle, Praga
Audio
Min hәm ştabım sistemanı tikşerü өçen tөnnөrne yoqlamıyça ütkәrdek. Xәzer şunı әytә alam , Bu tөnne dөres qarar birgәnemne belep yaxşı yoqlayaçaqmın.
Ilinois gubernatorınıŋ bu qararı ülem cazasına qarşı buluçılarnı dәrtlәndersә hәm өmetlәndersә dә, AQŞ xalqınıŋ өçtәn ike өleşe әle dә ülem cazasın yaqlıy. Ә inde ülem cazasınıŋ küp kenә oçraqlarda aqlanmağan buluın kürsәtkәn tikşerülәr bar. Mәsәlәn Maryland ştatı gubernatorı uzğan yılda ülem cazasın ğәmәlgә quyuğa moratorium iğlan itkәn ide. Maryland Universitetı ütkәrgәn tikşerülәr şunı kürsәtte :Marylandta ülem cazasında rassa zur rol uynıy. Ber aqtәnlene ütergәn ber qaratәnlegә ber aqtәnle başqa aqtәnlene üterüe belәn çağıştırğanda ülem cazasınıŋ birelü ixtimallığı ike yarım mәrtәbәgә küberәk. Bu, advokalarnıŋ sәlәtsezlege, militsiәneŋ başbaştaqlığı, qanunğa qarşı bulsa da, qıynap iqrar itterü metodları, birelgәn ülem cazasınıŋ ğadellegenә şik tudırsa da, AQ Yort süzçese Ari Fleisher, prezident Buş әle dә ülem cazasınıŋ kirәklegenә ışana, lәkin, bu hәr ştatnıŋ eşe dip belderde.
Audio
Prezident ülem cazası cinayәtçelekkә kirtә bulıp tora dip ışana. Ülem cazası kөç qullanılğan cinayәtlәrne tuqtatıp tormış qotqara. Prezident ülem cazası ğadel hәm nәticәle itep qullanılğan xәldә, cinayәtne tuqtatu qoralı bulıp tora dip ışana.
Lәkin, ülem cazasınıŋ üzen hәr vaqıt aqlauına hәm xөkem qararınıŋ hәr vaqıt çınnan da ğadel buluına şik bar. AQŞ Yuğarı Mәxkәmәse 1972-nçe yılda ülem cazasın ğәmәlgә quyunı tuqtatqan bulsa da, soŋğaraq bu qarar çitkә qağıldı. Bügenge kөndә AQŞnıŋ 50 ştatınıŋ 38-ndә ülem cazası ğәmәldә.
Fәrit Idelle, Praga