Amerikanıñ U-2 dip atalğan, pilotsız küzläw oçqıçlarına Ğiraq kügendä oçu mömkinlege birü, Amerikan räsmiläre häm BMO inspektorlarınıñ küptänge taläbe ide. Bagdad ozaq waqıt moña qarşı çığıp kilde. Nixayät, uzğan atna axırında Blix häm Äl-Baradei belän bulğan söyläşüdän soñ Ğiraq räsmiläre rizalıq birde. Düşämbedä Ğiraqnıñ BMOdağı ilçese Möxämmät Äl-Duri, Blix isemenä räsmi xat cibärde. Ğiraq, Amerikan oçqıçları ğına tügel, ä Fransiä häm Rusiäneñ dä küzläw oçqıçlarına hawasın açırğa äzer.
Audio [Möxämmät Äl-Duri]: Ğiraq xökümäte, Amerikanıñ U-2, şulay uq, Fransiäneñ Miraj, Rusiäneñ Antonov oçqıçların da qabul itergä äzer. Äl-Duri, monıñ – İminlek Şurası rezolutsiäsenä turı kilüwenä ayıruça basım yasıy.
Berük waqıtta Ğiraq, bu oçqıçlarnıñ iminlegen tä’min itä almayaçağın kisätä, çönki, “Amerikan häm Britan oçqıçları könyaq häm tönyaqta, oçular tıyılğan zonalarda bombalaw belän mäşgül.”
Amerikan prezidentı George Buş, Ğiraqnıñ bu adımın waqıt suzu niäte dip atadı. Moña cawap itep, Äl-Duri, Quşma Ştatlarnı xäzer suğıştan başqa berni qänäğätländermiäçäk, dip äytte:
Audio [Möxämmät Äl-Duri]: Belüemçä, Quşma Ştatlar suğış yulın inde saylağan, şuña kürä, alarnı başqa berni qänäğätländermiäçäk, di Äl-Duri. Bar ömet xäzer xalıqara cämäğätçelekkä, bälki ul, anı bu qurqınıç adımnan totıp qala alır. Häryaq öçen qurqınıç adımnan, Ğiraq, Quşma Ştatlar, häm bar dönya öçen.
U-2 oçqıçları ğına tügel. Blix awızınnan, uñay süz işetü öçen, Ğiraq räsmiläre tağın berniçä buysınu adımı yasadı, şul isäptän, Ğiraq ğalimnärennän interview alırğa röxsät birde, VX isemle ağulı gaz häm tülämä turında dokumentlar tapşırdı. Blix, bu adımnarnı xuplasa da, ällä ni zur quanu kürsätmäde. Axırsı, bu yulı da ul, Ğiraqnıñ xezmättäşlegen “citärlek tügel” dip bäyälär. Ğinwar axırında bäyän itelgän berençe xisapta şikelle.
İnde şuşı “citärlek tügel” digän süzlär qabat yañğırıy ikän, Saddamnan ğarıq bulğan Waşington, älbättä, köç qullanu mäsäläsen kütäräçäk. Düşämbedä, däwlät departamentı süzçese Richard Boucher, Ğiraq kürgän soñğı adımnar turında bolay dide:
Audio [Richard Boucher]: BMO resolutsiäse Ğiraqtan adımnar kürergä soramıy. Rezolutsiä Ğiraqnı kiçekmästän, aktiv räweştä, tulısınça xezmättäşlek itergä taläp itä.
Quşma Ştatlardan ayırmalı bularaq, Fransiä, Germaniä häm Rusiä, köç qullanırğa aşıqmasqa, anıñ urınına Ğiraqta tikşerü eşlären köçäytergä çaqıra. 3 däwlät bu turıda urtaq belderü qabul itte. Bu belderüne Parijda, Rusiä prezidentı Vladimir Putin belän oçraqşannan soñ, Fransiä prezidentı Jak Şirak yañğırattı:
Audio [Jak Şirak]: Ğiraq suğışına alternativa äle dä bar, di Şirak. Bezneñ moña imanıbız kamil. Köç qullanu – iñ soñğı çara. Ğiraqnı tınıç yul belän qoralsızlandıru öçen, Fransiä, Germaniä häm Rusiä barın da eşliäçäk.
Rusiä prezidentı Şirak äytkän süzlär belän tulısınça kileşüwen belderde:
Audio [Vladimir Putin]
Ber fransuz diplomatı Azatlıq radiosına äytüençä, çärşämbedä Fransiä, üz täqdimnären yazma räweştä İminlek Şurası äğzalarına taratırğa cıyına. Qayber mäglümät çaraları, bu täqdimnär arasında Ğiraqqa xalıqara köçlär kertü da bar, dip xäbär itkän ide. Fransuz diplomatı monı kire qaqtı.
Räsmi Waşington Parij täqdimnären aldan uq urınsız dip atadı. Yänäse, Ğiraq xezmättäşlek itergä telämägän wazğiättä, tikşerü eşlären köçäytü täqdime urınısız närsä. Quşma Ştatlar häm Britaniä, Saddamnıñ waqıtı inde uzdı dip sanıy. Räsmi Waşington, Ğiraqqa qarşı köç qullanunı raslağan yaña rezolutsiäne kütärep çığarmı, älegä bilgesez. İminlek Şurasınıñ 15 äğzası arasınnan anı, Britaniädän qala, barı tik İspaniä häm Bolğarstan xuplıy. Döres, Amerikan räsmiläre, yaña rezolutsiäsez dä xäräkät itä aluların, aldan uq kisätep quydı.
Ul arada BMOnıñ general sekretare Kofi Annan, Blix çığışına ber kön qala, pänceşämbedä, İminlek Şurası äğzaları belän ber utırış ütkärä. Anda, Ğiraqqa xöcüm bulğan oçraqta, humanitar yärdäm mäsäläse tikşereläçäk. Jurnalistlar aldında çığış yasap, Annan, min äle dä krizisnıñ tınıç yul belän çişelüwenä ömetlänäm, läkin bezneñ oyışma kötelmägän wazğiätkä dä äzer bulırğa tieş, dip äytte.
Ali Gilmi, Praga
Audio [Möxämmät Äl-Duri]: Ğiraq xökümäte, Amerikanıñ U-2, şulay uq, Fransiäneñ Miraj, Rusiäneñ Antonov oçqıçların da qabul itergä äzer. Äl-Duri, monıñ – İminlek Şurası rezolutsiäsenä turı kilüwenä ayıruça basım yasıy.
Berük waqıtta Ğiraq, bu oçqıçlarnıñ iminlegen tä’min itä almayaçağın kisätä, çönki, “Amerikan häm Britan oçqıçları könyaq häm tönyaqta, oçular tıyılğan zonalarda bombalaw belän mäşgül.”
Amerikan prezidentı George Buş, Ğiraqnıñ bu adımın waqıt suzu niäte dip atadı. Moña cawap itep, Äl-Duri, Quşma Ştatlarnı xäzer suğıştan başqa berni qänäğätländermiäçäk, dip äytte:
Audio [Möxämmät Äl-Duri]: Belüemçä, Quşma Ştatlar suğış yulın inde saylağan, şuña kürä, alarnı başqa berni qänäğätländermiäçäk, di Äl-Duri. Bar ömet xäzer xalıqara cämäğätçelekkä, bälki ul, anı bu qurqınıç adımnan totıp qala alır. Häryaq öçen qurqınıç adımnan, Ğiraq, Quşma Ştatlar, häm bar dönya öçen.
U-2 oçqıçları ğına tügel. Blix awızınnan, uñay süz işetü öçen, Ğiraq räsmiläre tağın berniçä buysınu adımı yasadı, şul isäptän, Ğiraq ğalimnärennän interview alırğa röxsät birde, VX isemle ağulı gaz häm tülämä turında dokumentlar tapşırdı. Blix, bu adımnarnı xuplasa da, ällä ni zur quanu kürsätmäde. Axırsı, bu yulı da ul, Ğiraqnıñ xezmättäşlegen “citärlek tügel” dip bäyälär. Ğinwar axırında bäyän itelgän berençe xisapta şikelle.
İnde şuşı “citärlek tügel” digän süzlär qabat yañğırıy ikän, Saddamnan ğarıq bulğan Waşington, älbättä, köç qullanu mäsäläsen kütäräçäk. Düşämbedä, däwlät departamentı süzçese Richard Boucher, Ğiraq kürgän soñğı adımnar turında bolay dide:
Audio [Richard Boucher]: BMO resolutsiäse Ğiraqtan adımnar kürergä soramıy. Rezolutsiä Ğiraqnı kiçekmästän, aktiv räweştä, tulısınça xezmättäşlek itergä taläp itä.
Quşma Ştatlardan ayırmalı bularaq, Fransiä, Germaniä häm Rusiä, köç qullanırğa aşıqmasqa, anıñ urınına Ğiraqta tikşerü eşlären köçäytergä çaqıra. 3 däwlät bu turıda urtaq belderü qabul itte. Bu belderüne Parijda, Rusiä prezidentı Vladimir Putin belän oçraqşannan soñ, Fransiä prezidentı Jak Şirak yañğırattı:
Audio [Jak Şirak]: Ğiraq suğışına alternativa äle dä bar, di Şirak. Bezneñ moña imanıbız kamil. Köç qullanu – iñ soñğı çara. Ğiraqnı tınıç yul belän qoralsızlandıru öçen, Fransiä, Germaniä häm Rusiä barın da eşliäçäk.
Rusiä prezidentı Şirak äytkän süzlär belän tulısınça kileşüwen belderde:
Audio [Vladimir Putin]
Ber fransuz diplomatı Azatlıq radiosına äytüençä, çärşämbedä Fransiä, üz täqdimnären yazma räweştä İminlek Şurası äğzalarına taratırğa cıyına. Qayber mäglümät çaraları, bu täqdimnär arasında Ğiraqqa xalıqara köçlär kertü da bar, dip xäbär itkän ide. Fransuz diplomatı monı kire qaqtı.
Räsmi Waşington Parij täqdimnären aldan uq urınsız dip atadı. Yänäse, Ğiraq xezmättäşlek itergä telämägän wazğiättä, tikşerü eşlären köçäytü täqdime urınısız närsä. Quşma Ştatlar häm Britaniä, Saddamnıñ waqıtı inde uzdı dip sanıy. Räsmi Waşington, Ğiraqqa qarşı köç qullanunı raslağan yaña rezolutsiäne kütärep çığarmı, älegä bilgesez. İminlek Şurasınıñ 15 äğzası arasınnan anı, Britaniädän qala, barı tik İspaniä häm Bolğarstan xuplıy. Döres, Amerikan räsmiläre, yaña rezolutsiäsez dä xäräkät itä aluların, aldan uq kisätep quydı.
Ul arada BMOnıñ general sekretare Kofi Annan, Blix çığışına ber kön qala, pänceşämbedä, İminlek Şurası äğzaları belän ber utırış ütkärä. Anda, Ğiraqqa xöcüm bulğan oçraqta, humanitar yärdäm mäsäläse tikşereläçäk. Jurnalistlar aldında çığış yasap, Annan, min äle dä krizisnıñ tınıç yul belän çişelüwenä ömetlänäm, läkin bezneñ oyışma kötelmägän wazğiätkä dä äzer bulırğa tieş, dip äytte.
Ali Gilmi, Praga