Accessibility links

Кайнар хәбәр

Russiәneŋ çit illөrgө qoral satuı üze өçen dә qurqınıçlı bula ala.


SSSR Super Dәvlәt bulğan çorda, Mәskәv dөnyanıŋ nindi genә tөbәgendә bulmasın, üz berektәşlәren qoral hәm xәrbi yaraqlar belәn tәmin itep tordı. Bügenge kөndә ul andıy yomartlıq kürsәtә almıy. Şulay da qoral sәvdәse Russiәneŋ iŋ tabışlı tarmaqlarınnan berse. Lәkin, belgeçlәr Russiәneŋ qısqa mөddәtle mәnfәğәtlәren küz aldında totıp, "zolım-totrıqsız illәr"gә hәm tөrkemnәrgә qoral tapşıruı Russiәneŋ üzeneŋ milli iminlegenә qurqınıç tudıra ala digәn fikerdәlәr.

Russiә tübәn sıyfatlı tovarların dөnya bazarında bik ük sata almıy. Lәkin, bu qoralğa qaramıy. Uzğan yılda Russiә çit illәrgә 4 miliard 700 milion dollarlıq qoral hәm xәrbi kirәk-yaraqlar satqan. Strategiә hәm texnologiәne analizlau buyınça Mәskәv Üzәge direktorı Ruslan Puxov Russiә bügenge kөndә politik maqsәtlәrne tabıştan өstenerәk quya almıy digәn fikerdә.

Audio

"Super dәvlәtlәr genә, bügenge kөndә AQŞ qına finans tügel, ә politik maqsәtlәrne berençe urınğa quya ala. Dәnya bazarındağı başqa qoral sәvdәgәrlәre şulay xәrәkәt itә almıylar."

Russiә Kөnbatış illәrenә dә qoral satarğa tırışsa da, alar sıyfat tügәn dip satıp almıylar. Şulay itep bügenge kөndә Qıtay belәn Hindostan Russiәdәn qoral satıp aluçı tөp ike il bulıp qala birә. Russiәneŋ iŋ tanılğan eksport qoralı Kalashnikov bulsa da, tabışnıŋ 60 protsentı oçqıç, boralaq , xәrbi korap hәm suastı kөymәlәren satudan kilә. Russiә qoral eksportınıŋ 87 protsentı Rosoboroneksportnıŋ qulında. Ul bu өlkәdә monopolgә iә dirәlek hәm anıŋ mөdir urınbasarı Putin kebek KGB ofitserı bulğan Sergey Çemizev. Şuşı monopol xәrbi industriә kompleksı citәkçelәrendә qәnәğәtsezlek tudıra . Azatlıq Radiosınıŋ Mәskәvdәge xәbәrçese, monopol hәm ğomumәn çit illәrgә qoral satu turında Rosoboroneksport hәm çit illәr belәn xәrbi hәm texnik xezmәttөşlek komitetına fikerlәren sorap mөrәcәğәt itsә dә, alardan ber nindi dә cavap alalmadı. Xәrbi küzәtüçe Pavel Feldenhaurneŋ fikerençә, bu iŋ yuğarı dәrçәcәdә korrupsiәgә dә yul aça. Qoral satudan qazanılğan unar hәm xәtta yüzәr milionnağan dolarlıq tabış çit illәrdә qala.

Audio

Başqa qayber belgeçlәr, Russiә qoral satudan kilgәn qurqınıç turında uylamıyça dөnya iminlegenә qurqınıçnı üsterә digәn fikerdәlәr. Mәskәv beryaqtan terrorğa qarşı kөrәştә AQŞqa quşıldı. Lәkin, ikençe yaqtan AQŞ tarafınan zolım-totrıqsız illәr dip tamğalanğan Iran, Ğıraq hәm Tәnyaq Koreağa qoral sata. Iranda atom stansiәse tөzügә hәm Hindostannıŋ atom programmasına yardәm itte. Russiә xalıqara cәmağәtçelek tarafınnan totrıqsız dip xisaplanğan illәr hәm tөrkemnәrgә qoral satu өçen Russiәgә qarağanda küberәk rişvәtçe bulğan Belorus hәm Ukrainanı da aradaşçı itep faydalana. Tәnqitçelәrneŋ fikerençә, Russiә üzeneŋ milli strategik mәfәğәtlәrenә qurqınıç tudırğan illәrgә dә qoral sata. Mәsәlәn Russiәneŋ qoral eksportınıŋ 60 protsentı Qıtayğa turı kilә. Ә inde Qıtay kilәçәktә Russiәneŋ kөndәşe bula ala. Qayber belgeçlәrneŋ fikerençә, qoral өlkәsendә tikşerülәr hәm tәrәqqiәt bulmağan xәldә, Russiәneŋ qoral eskportı da kilәse yıllarda kimiәçәk. Puxovnıŋ fikerençә,

Audio

Başqa ber analizçı Aleksey Xazbiev uzğan yılda –Ekspert- jurnalında basılan maqәlәsendә Russiәneŋ tabışı kilәse yılda uq kimi başlayaçaq, çөnki Hindostan belәn Qıtay Russiәdәn satıp alğan litsenziәgә esasәn üzlәre oçqıç eşlәp çığara başlayaçaqlar dip yazğan ide. Saqlanu ministere Sergey Ivanov Russiә yaŋa iminlek doktrinasına esasәn yaŋa şәkel qorallar eşlәp çığara başlayaçaq dip beldersә dә, xәrbi industriә kompleksı citәkçelәreneŋ yartısı dirlek texnologiәlәreneŋ kamil buluın dәğvә itәlәr. Mondıy raslaularnıŋ dөreslegenә şik belәn qarap bula. Andıy belderülәrneŋ zavod direktorlarınıŋ industriәneŋ bu tarmağın moderenlaştıruğa mөnәsәbәten kürsәtüe yağınan әhәmiәte bar. Çәnki bu zamança qorallar eşlәp çığaruğa qomaçaulayaçaq.

Fәrit Idelle, Praga
XS
SM
MD
LG