Buluı mömkin Ğıraq suğışına qarşı dönyanıñ törle illärendä ütkän şimbädä millionlarça keşe protest beldergändä,Üzäk Aziedä Almaatanı küzdä totmağanda beräü dä uramğa çığıp mäşäqätlänmäde. Anda da kübese pensienerlar 60 keşe uram cıyını ütkärep Ğıraq krizisınıñ tınıç yullar xäl qılınuın taläp itte. Cıyınnı Qazax kommunistlar partiäse oyıştırğan ide.
60keşe dingezdäge ber tamçı su. Nigezdä Waşingtonnıñ Ğıraq säyäsätenä qarata qänäğätsezlek Üzäk Aziedä bik kiñ cäyelgän. Ütkärelgän fiker beleşülär xalıqnıñ bik zur öleşeneñ Ğıraq suğışına qarşı buluın kürsätä. Afganstanda terrorğa qarşı suğışta AQŞnıñ töp berektäşe bulıp torğan Üzäk Azie illärendä amerikan xärbiläre urnaşqan. Şulay da Qırğızstan prezidentı A.Aqayev töbäktä Ğıraq suğışına in küp qarşı çıqqan citäkçe bulıp tora. Ul Fransie, Germanie , Russieneñ krizisnı tınıç yullar belän xäl qılu tırışılıqlarına yardäm itäçägen belderde. Tışqı eşlär ministırı Askar Aitmatov ,Qırğızıstan üz territorieseneñ Ğıraqqa häcüm öçen qullanıluına röxsät itmiäçäk dip äytte. Şulayuq AQŞ berektäşe Üzbäkstan da xalıqara cämäğätçelek Bagdadnı qoralsızlandıru öçen başqa çarlar qullanırğa tieş dip belderde. Qazaxstan isä saqlıqlı pozitsie alğan. Ütkän atnada Almatada ütkän xalıqara tınıçlıq häm añlaşu konferensiesendä prezident Nazarbayev Ğıraq turında läm mim süz quzğatmadı. İlneñ politik opozitsiese monıñ öçen citäkçelekne tänqitläp çıqtı. Töbäktä Ğıraq mäsäläsendäge qatnaş kündermälärne , Üzäk Azie xökümätläreneñ cämäğätçelekneñ suğışqa qarşı xisläre belän AQŞbelän räsmi mönäsäbätlärne nığıtu telägen tängälläşterä almawı belän añlatıp bula torğandır. Tadcik näşriätçese Umed Boboxonov süzlärençä :
(audio)
Qayber küzätüçelär fikrençä, bälkim dä Üzäk Azie citäkçeläre Ğıraq krizisına üzläreneñ säyäsi iminlegen yanağan potensial qurqınıç dip qarıy. Töbäktäge opozitsie partiäläreneñ qayberläre Bagdadqa qarşı köç qullanunı ‘autokratik citäkçelär’gä qarşı kampanie dip bäyäli.Qazaxstanda Demokratik Saylau Xäräkäteneñ tanılğan äğzası Nurbolat Massanov fikrençä ,S.Xösäingä suğış iğlan itü, dönyadağı başqa diktatorlarğa açıq kündermä bulıp tora . Ul bolay di (audio)
Üzäk Aziedä räsmi terkälgän berdänber islamçı xäräkät Tadcikstanda , häm ul İslamçı Yañarış Partiäse dip atala. Anıñ citäkçeläre Ğıraq krizisınıñ xärbi çaralar belän xäl qılınuına qarşı. Partiä citäkçeseneñ urınbasarı Muhiddin Kabiri radiobızğa bez xärbi aksiegä qarşı çönki bu suveren däwlätkä intervensie bulıp tora dip äytep tağı bolay dide ( audio) :
ÄlbättäTadcikstannıñ möselman xalqı Ğıraq xalqına simpatie belän qarıy, solidarlıq kürsätä.Ämma bez belgeç vä säyäsätçelär bularaq başqa küzlektän qarıybız. Möselman bulmağan başqa ber il dä şundıy xäldä qalsa pozitsiebez üzgärmiäçäk.
Kabiri BMOnıñ raslauı bulmıy torıp suğış başlansa , Dönya Oyışmasına ışanıç kimiäçäk häm anıñ kiläçäge sorau astında qalaçaq dip äytä
Färidä Xämit, Praga
Färidä Xämit, Praga