Accessibility links

Кайнар хәбәр

İldus İldarxanov: «Bez nigä şundıy?» [Şähri Qazan] <br>Rifat Qayumov: Ni säbäple Äxmät Timer ber tapqır da tuğan yaqlarına qaytmadı? [Zaman]


Şähri Qazan gäzite baş möxärrire İldus İldarxanov eşennän kitkän digän süzlär yörgän ide. Küpmeder waqıt gäzitkä dä baş möxärrir wazifaların başqaruçı qul quyıp kilde. İnde Şähri Qazan gäziteneñ şimbä çığarılışında İldus İldarxanov qarañğılıqtan çığıp, basmanıñ «mönäsäbät» säxifäsendä «Bez nigä şundıy?» digän külämle mäqälä belän çığış yasadı. Mäqälädä Miras jurnalı baş möxärrire Minnäxmät Saxapov, akademik Mirfatix Zäkiev, Tatar İctimaği Üzäge citäkçese Räşit Yäğfärov, Şähri Qazan gäzite baş möxärrire İldus İldarxanov häm tağın ber distä cämäğät eşlekleläreneñ qatnaşlığında bara torğan nizağnıñ tarixı bäyän itelä. 2000-nçe yılda başlanğan bu xäl xäzergäçä däwam itä ikän. Şuşı waqıt eçendä mäxkämä eşläre, tikşerülär, kollektiv xatlar, üzara däğwä belderülär küp bulğan.

Şähri Qazan gäziteneñ eşçänlege dä törle yaqtan tikşerelgän, basmanıñ baş möxärrire törle oyışmalarğa barıp gäzit eşçänlege xaqında añlatmalar birgän. Näfrät, tiskärelek, ber-bersen ğäyepläwgä qorılğan törle dokumentlardan özeklärdän älege xäldä qatnaşqan keşelärneñ häm şuşı mäqäläne äzerlägän aftorınıñ da, arğanlığı sizelä. Ämma İldus İldarxanov tınıçlanırğa cıyınmıy. Mäqäläneñ axırında ul Minäxmät Saxapovnı böten küñelsezleklärneñ säbäpçese itep atıy, häm anı Şähri Qazan gäziteneñ eşçänlegenä zıyan kiterergä tırışuda, xätta ki tatar xalqın beterergä telägän köçlärgä xezmät itüdä ğäyepli. Bu mäqälädän soñ, pısqıp yatqan nizağnıñ uçağı yañadan görläp yanıp kitäçäk dip farazlarğa mömkin.

Zaman atnalığı «Mäşhür millättäşebez» digän mäqälä belän Äxmät Timerneñ 90 yıllığın bilgeläp ütä.

«Kürenekle tatar ğalime, Törkiädä yäşäwçe professor Äxmät Timer (Yarullin) Älmät awılında (xäzerge Älmät şähäre) tusa da, anıñ balaçağı Leninogorsk rayonınıñ Tübän Çırşılı awılında, ä yäşüsmer yılları Bögelmädä ütä....» - dip başlap cibärä üz çığışın Rifat Qayumov. Anıñ yazmasınnan Äxmät Timerneñ änise yağınnan ıru tamırı Bikçura isemle xanğa barıp totaşuın, keçkenä Äxmätkä Hadi Atlasineñ däres birüen, ni säbäple Törkiägä qaçıp kitüen belep bula. Timer pärdä cimerelgäç Äxmät Timer ber tapqır da tuğan yaqlarına qaytıp kilmäde. «Nik?» - dip sorıy avtor. Ozaq waqıt bu sorawğa cawap ezläp, ul İskändär Ğiläcevnıñ «İdel-Ural» legionı turındağı kitabına tap bula. «Anda Äxmät Timerneñ 1941-1943 yıllarda Almaniä tışqı eşlär ministrlığınıñ radiopropaganda bülegendä eşläwe häm, şul waqıtta «İdel-Ural» komitetı räise bulıp toruı turında yazıla. Tatarstanğa qayta almawın menä şul säbäplär totqarlıy bulsa kiräk...» - dip yaza Rifat Qayumov Zaman atnalığında.
XS
SM
MD
LG