Accessibility links

Кайнар хәбәр

Amerika zialıları buluı mömkin suğış turında nindi soraular quya?


Sonğı aylarda AQŞlarında zialılar arasında borınğı debatlar yañadan qabınıp kitte. Närsä ul ğädel suğış? Närsä ul preventiv suğış ? Alar şulayuq AQŞnıñ Ğıraqqa başlarğa torğan suğış xalıqara qanun häm qağıydälärgä kileşleme digän soraular quya. Bu debatlarğa qatnaşuçılarnıñ qayberläre Radiobız xäbärçesenä 11-nçe sintäber terminologieneñ mäğnäsen üzgärtte dip äytkän.

Prezident G.Bush administratsiese modern suğış süzlegenä yaña fraza kertte. Tatarçağa tärcime itsäk bula alaçaq qurqınıçqa qarşı üzenne saqlau. Prezident Bush ütkän sintäber ayında AQŞnıñ milli iminlek strategiesen täqdim itkändä , Amerika tuup kilüçe qurqınıçlarnıñ formalaşuınnan elek aktivlıq kürsätäçäk dip beldergän ide. Dokumentta xalıqara qanun ber ilgä alda torğan qurqınıçqa qarşı üzen saqlau xoquqın tanıy dip äytelgän.Ämma qotılğısız qurqınıç , älege waqıtta terror kisätüe säbäple başqaça täfsillänä . Boston Universitetında xalıqara mönäsbätlär bülege citäkçese Andrew Bacevich süzlärençä

Audio

Minemçä ‘bula alaçaq qurqınıçqa qarşı üzeñne saqlau ‘ Bush administratsiese tarafınnan yaña strategiene açıqlağanda icad itelgän atama , termin. Alar turıdan turı Amerika preventiv suğış doktrinasın qabul itte dip äytergä telämi.

Bacevich ägär dä ber il qayçandır kiläçäktä sineñ ilenä nindider zian kiterergä teli digän faraz bulsa anı tuqtatu öçen preventiv suğış açıla dip äytep bolay dide :

Audio

Ägär dä min doşmannıñ miña häcümgä äzerlänüe turında töğäl mäğlümätkä iä bulsam häm miña häcüm itergä toruın belsäm ul çaqta üz-üzenne saqlau legal, qanuni.

Ütkän sintäberdän soñ Amerikada küp kenä tarixçı, politolog, häm başqa zialılar Bushnıñ strategik doktrinasınıñ moral häm xoquqi yaqları turında qızu debatlar alıp bara. Alarnıñ kübese tänqitle qaraş beldersä dä, hämmäse tügel. Misal öçen Yale Universitetı xärbi tarixçısı John Lewis Gaddis, Foreign Policy isemle jurnaldağı mäqaläsendä Bush häm anıñ kiñäşçeläre terroristlarnı diktatorlar belän bertigez qurqınıç çığanağı itep kürsätep yaña teorie alğa sörde, administratsie 11nçe sintäberne küzdä totıp, elek xärbi köçlär genä kiterä ala dip qaralğan zianğa tiñ zararnı terroristlarnıñ kiterüen tanıdı dip yaza. Aqyortnıñ regular reveştä iğlan itep kilgän iminlek säyäsäte turındağı xisaplar ällä ni iqtibar cälep itmi ide, çönki alar elekelärne qabatlaudan ğıybarät ide. Ämma Bushnıñ iminlek strategiese bäxäslärgä säbäp buldı. Chicago Universitetı tarix profesorı Bruce Cumings NATİON jurnalınıñ sonğı sanında dokumentta İminlek kiñäşçese C.Rice fikerlären xätta universitetnıñ berençe semestir studentları da aqıllıraq, kamilräk itep alğa sörä alır ide dip yazıp dokumenttan misal kiterä: AQŞ üzenä höcüm plannaştıra dip qurıqqan ilgä berençe bulıp häcüm itä ala, ämma başqa illär şulay eşlämäskä tieş.Cumings ägär dä ber ilgä höcüm itelsä ,-11nçe sintäberdäge kebek - anıñ cawap qaytarırğa xoquqı buluın kire qaqmi.Ul cawap höcüm itüçelärgä yünälderergä tieş ämma modern terrorizm çorında bu eş qıyınlaştı çönki höcüm itüçelärneñ adresı yuq dip söyli. Cumings AQŞ –Korea mönäsäbätläre turında

Audio

Pxenyang belän distä yıllardan birle däwam itkän kisken mönäsäbätlärne yaña doktrina belän bergä uylasan , Koreada bik kisken krizisnıñ täräqi itep kilüe şaqqattırğıç xäl tügel .

Bacevich noyäber ayında ‘The American Conservative ‘jurnalındağı mäqaläsendä bolay dip yazğan ide:Bush administratsiese köç qullanuğa inde in sonğı çara dip qarami. Amerika säyäsätçeläre dä ilneñ xärbi östenlege - Ğıraq mı ul Tönyaq Korea mı - global problemalarnı xäl qıluda töp köç bulıp tora dip qarıy

Färidä Xämit, Praga
XS
SM
MD
LG