General sekretar Kofi Annan çärşämbedä İminlek Şurasınıñ töp äğzaları belän suğıştan sonğı Ğıraqta BMOnıñ rolen kiñäytü turında söyläşülär alıp baru öçen säfärgä çığa. Ul Britaniä premier T.Blair, Fransie prezidentı J.Chiraq, Germanie kanslerı G.Schroeder häm Russie citäkçese V.Putinnıñ Ğıraq turındağı qaraşıların belergä tırışaçaq. Bu 4 citäkçe BMOsı Ğıraqta möhim rol uynarğa tieş digän fikerdä.Ämma AQŞ räsmiläre, suğıştan sonğı protsessnı koalitsiä köçläre kontrol itergä tieş,çönki Ğıraq rejimın bez bärep töşerdek, bezneñ soldatlar ülde, bez tülädek dip belderep kilä. Bush belän Blair Belbast yaqınında bu mäsälädä urtaq tel tabarğa tırışa. Düşämbedä Annan berençe märtäbä Ğıraqnı tözekländerü mäsäläsendä İminlek Şurasınıñ 15 wäkilen cıyılışqa çaqırdı. Diplomatlar İminlek Şurasında konflikt turındağı tirän fiker ayırmalıqlarınıñ tarayğanın kürsätkän berniçä işarä buldı dip äytä. Ämma Şura äğzaları K.Annannıñ Rafeuddin Axmedne Ğıraq öçen mäxsus kiñäşçe itep bilgeläün xuplap çıqqan . Cıyılıştan soñ yasalğan belderüdä Ğıraqta humanitar aktivlılqardan tış här törle çara öçen Şuranıñ yaña mandatı kiräk dip äytelgän. Annan cıyılıştan elek jurnalitlarğa BMOsı Ğıraqta töp rol uynayaçaq dip kötäm digän Annan(audio)
BMOnıñ qatnaşuı zarur bulğan legitimlıqnı biräçäk, bu il öçen , töbäk öçen häm dönyadağı keşelär öçen kiräkle .
Älegä AQŞnıñ suğıştan sonğı Ğıraq administratsiäse planlarında BMO öçen öleş yuq . Yözlärçä xärbi ofitser, AQŞ expertları häm eksil Ğıraqlılar regular räweştä Kuweittä oçraşıp tora. Annan süzlärençä Axmäd anıñ kiñäşçese häm ul suğıştan sonğı Ğıraqnı tikşerü eşlräe belän wazıyfalandırılğan. General sekretarı Axmäd İminlek Şurası äğzaları belän regular räweştä küreşep torır digän ömed belderep,anıñ role kiläçäk turında , närsä bula alaçağı , BMOnıñ role turında uylau, ul moñı inde eşläp kilä . Axmäd İminlek Şurası äğzaları belän fiker alışıp, miña kiñäşlär biräçäk dip söyläde.
Axmed pakstanlı veteran diplomat , ul Bmosı täräqiät mäsäläläre belän bik küptännän şägellänep kilä. Kofi Annan süzçese Fred Eckhard Şura Ğıraq turındağı plannarın açıqlağançı, general sekretar Ğıraq öçen mäxsus wäkil bilgelämiäçäk dide . Eckhard süzlärençä (audio) Bugen Axmedneñ mäxsus kiñäşçe roleneñ raslanuı , suğıştan sonğı Ğıraqta planlaştıru eşläre öçen BMOsı sistemasında iqtibar üzägendä toraçaq. . BMOnıñ bula alaçaq role turında xökümätlär belän bezneñ berençe räsmi diskussiälär genä, general sekretar mäxsus ber plan alğa sörmäde.
Annan burosı suğıştan sonğı plannnar turında açıqtan açıq söyläşüdän totılıp qala. Çönki oyışmanıñ küp kenä äzğaları Ğıraq xökümäten cimerü öçen AQŞ alıp barğan suğışnı legtimlaştırır dip qurqa .İminlek Şurası Bagdadqa qarşı urtaq pozitsiä alalmağan öçen AQŞ suğış başlap cibärde. Fransie. Germanie Russiä häm Qıtay Ğıraqnı tınıç yullar belän qoralsızlandırıp bula dip belderep kilde. AQŞ belän Britaniä bagdad qoralsızlandıru turındağı yöklämälären ütämäde, anıñ tudırğan qurqınıçqa qarşı köç qullanu aqlana digän pozitsiädä tordı. Düşämbedäge Şura cıyılışında Russiä wäkile Sergei Lavrov BMOsı suğışnı legitimlaştırğan qararlar qabul itä almıy dip äytte. Pakstan Ğıraqta izge vä borınğı urınnarnı saqlarğa digän rezolutsiä täqdime belän çıqtı. Xäzer Quşma Ştatları BMOsı kontrole bulmıy torıp Ğıraq neften niçek exportlar digän mäsälä üzäk urında tora. Ütkän atnada Bmosı täräqiät agentlığı citäkçese Brown , xucalıq häm investitsiä garantiälären xäl qılu öçen BMOnıñ qatnaşuı zarur dip äytkän ide. Brown süzlärençä , BMOnıñ role bulmıy torıp, Quşma Ştatları neft kilerenä tayanıp Ğıraqta yaqın kiläçäktäge tözekländerü eşlären finansiläüne uylamasqa tieş
Färidä Xämit, Praga
Färidä Xämit, Praga