İzraeldä ‘Diwar Xatın qızları ‘isemle törkem 14 yıldan birle yılau diwarında ir at belän ber tigez xoquq alu, yäğni anda ğıybadät itü öçen tırışıp kilde. Ütkän yäkşämbedä İzrael yuğarı mäxkämäsendä bu taläbne 5 xakim kire qaqqan, 4 yaqlap çıqqan. Diwar xatınnarı isemle törkem 14 yıl elek Amerikan häm İzraelle xatınnar diwarda ğıybadät qılıp ezärleklängännän soñ AQŞlarında oyışqan ide. Yılau Diwarı yäki könbatış diwarı bilgele bulğançı dönyadağı millionnarça yähudneñ yılsayın kilep ğıybadät qılğan urın. Diwar rimnärneñ 2meñ yıl elek cimergän ğıybadätxanäneñ qalğan öleşe. Oyışmanıñ citäkçese Anat Hoffman 14 yıl yuğarı mäxkämädä däwam itkän prosestan soñ näticä bik açı , qarar xatın qıznı diskriminatsiläü dip äytte. Älege waqıtta xatın qızğa könbatış diwarında sektor ayrılğan, alar anda tawışsız ğıybadät ğılırğa tieş, torah uqu yäki ğıybadät şäle yabınu şulayuq tıyılğan. Ultra ortodoks yähud citäkçeläre andıy ğäref ğädätlärne irlär genä ütärgä tieş di. Diwar xatınnnarı xökümättän yardäm soradı, alar 2000nçe yılda yuğarı mäxkämädä ir at belän ber tigez xoquq alırğa tora ide. Ämma xökümät bu xatın qıznıñ iminlege öçen qurqınıçlı bigräk tä yäkşämbe könnäre dip äytep qararnı kire aldırdı. Xakimnär xatın qıznıñ ğıybadäte cämäğätçelek iminlegenä qurqınıç tudıraçaq dip iğlan ittelär. 9 äğzadan torğan panel xökümät 12 ay eçendä xatın qızğa diwar yaqınında Robinson qapqasında alternativ urın birergä tieş , ägär dä urın äzer bulmasa , xatın qızlar könbatış diwarında ğıybadät itäçäk dip belderde. Hoffman süzlärençä, bez şul diwarğa barırğa telädek, ber kem xätta taxi şöfere dä belmi . Mäxkämä zalı xatın qızlar belän tulğan ide. Amerikadan kilep İzraeldä uqığan 19yäşlek Mara Berman min diwarda ğıybadät itergä telim min bu xatın qızlarnıñ aksiälären yaqlıim digän . Yäkşämbedäge waqıyğä nigezdä İzrael cämğiätendäge kiñräk konfliktnı çaqıldıra. Küp kenä keşeneñ İzraeldä açuı çığa. Sistema azçılıqta bulsa da ortodoks häm ultra ortodoks yähudlärgä xökümät birgän östenleklärdän faydalanu mömkinçelege birä, alar citmäsä qayber xökümät qanun-qağıydälären dä bilgeli, misal öçen şabatta yäğni şimbädä eşlägän keşegä ştraf salu.Fundamentalist yähud töşençäläreneñ tormışnıñ törle aspektlarında östenlek itüe ilneñ politik säxnäsendä dä açu çığara başlağan. Ägär dä Alla aldında xatın qız ir at ber tigez ikän, ni öçen bergä ğıybadät itü mömkin tügel, ni öçen Diwarda xatın qız belän ir atnıñ yänäşä basıp toruı yarami? Ultra ortodok ir atnıñ üzlärenä saqlap qalırğa telägän östenlekter . Çönki yuğarı mäxkämädä utırğan xakimnärneñ qararın xökümät tuqtata , ä xökümättä şuluq ortodoks partiälär utıra . Xristiannar çirkäwdä ire xatını bala çağaları belän bergä utıra, ğıybadät qıla bit!!! Başqa tema Reuters xabärenä qarağanda Amsterdamda yaña ber mäktäp açılğan, mäktäp, kurslar açılıp tora şaqqattırlıq närsä tügel ämma bu mäktäptä dönyanıñ in borınğı hönöre , niçek itep kübräk aqça qazanu yulları öyretelä ikän, Mäktäpne Niederlandta elek Eskort agentlığı belän citäklägän madam Elena Vis açqan. Ul üzeneñ eskort patşabikäse isemle biografiese belän mäşhyr bulğan xanım. Menä Şul xanım Amstardamnıñ bik qıybatlı kanal yortlarınıñ bersendä faxişälär öçen mäktäp açqan., bizenesne yaxşırtu öçen künegülär . Elena Vis sez moñı satu texnikası dip atıy alasız, üzenneme ällä tuzan suırğıçımı satasın ayırma yuq , prinsıp şuluq di 43 yäşlek eleke faxişä. Niederlandta bordelllar legal, faxişälär anda başqa hönärdäge keşelär kebek salım tüli .Başqalanıñ qızıl ut rayonı yılsayın millionnarça turist cälep . Vis xanım 20yıl buyına bik bay klientlar öçen eskord firması belän citäkli . Ul anıñ şirkätendä eşläwçe ir at yäki xatın qız faxişälär ayına 6meñ yevro yäki 6meñ dollar qazana ala 40säğätlek eş atnası öçen di. Vis bez faxişälärneñ yaxşıraq yäşäwe , kübräk aqça qazanuları öçen künegülärdän ütkäräbez, uñay uylau, üzenä ışanıç qazanu , kommunikatsiä , üzenne täqdim itä belü kebek mäsälälär öyrätäbez dip söyli. Kursnıñ bäyäse 450 yevro. 10keşe şunduq yazılğan, başqaları çiratta kötä. Vis här keşe matur bula ala , şäxesneñ köçle häm zäğif yaqları, döres , osta itep kiyenü , keşelär sine niçek kürä häm in möhime pozitiv uylau dip söyli Ul älbättä faxişälärgä klientalarınnan kübräk aqça alu yulların da öyrätä, sex belän genä aqça qazanu mömkin tügel di täcribäle xanım . Bu yaña mäktäptä ir at xatın qız mönäbätlärendäge problemalarnı xäl qılu turında kiñäş tä täqdim itelä. Faxişälek Niederlandtta 200yıldan artıq qanun belän yaqlana . 1988nçe yılda ul legal hönär itep qabul itelde , faxişälek xezmät kürsätü sektorınıñ ber öleşe bulıp terkälgän Niederlantta Bordeller anda 1996nçe yıldan birle salım tüli . Germaniedä dä faxişälek parlamentta yıllarça däwam itkän debatlardan soñ ber ike yıl elek legal hönär bularaq terkälde.
Färidä Xämit, Praga
Färidä Xämit, Praga