Accessibility links

Buş Ğiraqta “şiksez, läkin tulı bulmağan ciñü” turında iğlan itte. Ğiraq opozitsiäse 13 matdädän torğan belderü qabul itte häm 10 könnän qabat cıyılırğa kileşte


Näq 4 atna elek, 18 martnıñ sişämbe irtäsendä Amerikan prezidentı George Buş Ğiraq citäkçese Saddam Xösäingä ultimatum belderep, aña häm anıñ ullarına ildän kitü öçen 48 säğät waqıt birgän ide. 4 atna ütügä 15 april sişämbesendä Buş, Ğiraqta Saddam Xösäin rejimı bütän yuq digän belderü yasadı:

Audio

Sişämbedä Aq Yortta yasağan çığışında Buş, öleşçä ciñü turında iğlan itte:

Audio: “Ğiraqtağı ciñüebez şiksez, läkin älegä tulı tügel. Diktatornıñ üzäkläşkän xakimiäte tämam, ämmä Ğiraqnıñ qayber urınnarında qurqınıç elementlar qala birä. Koalitsiä köçläre ul doşmannar birelgänçe yä yuq itelgänçe xäräkät itäçäk.”

Sişämbedä Ğiraq generalı Möxämmät Carawi Amerikan xärbilärenä birelüwe turında kileşü imzaladı. Anıñ 16 meñle armiäse Süriä çigendäge cirlärne kontrol itä ide.

Pentagon räsmiläre Ğiraqta kiñ külämle xärbi operatsiäneñ betüwen iğlan itsä dä, urını-urını belän waq-töyäk bäreleşlär äle däwam itäçäk dip sanıy. Suğış betkännän soñ Ğiraqta tärtip urnaştıru mäsäläse töp mäsälägä äylände.

Sişämbedä tönyaqtağı Mosul şähärendä Saddam yaqlı meñgä yaqın keşe demonstratsiägä çıqqan häm Amerika taraflı yaña gubernatorğa xöcüm itmäkçe bulğan. Amerikan xärbiläre ut açırğa mäcbür bulğan. Näticädä berniçä keşe xäläk bulğan dip xäbär itelä.

Sişämbedä Äl-Nasiriä yanındağı borıñğı Ur şähärendä Ğiraqnıñ opozitsiädäge törkemnäre ilneñ yaña xökümäten tözü mäsäläsendä berençe oçraşu ütkärde. Quşma Ştatlar tarafınnan oyıştırılğan bu çarağa Ğiraqnıñ ildäge häm çittäge opozitsiä törkemnäre çaqırılğan ide. Tarixi urında qorılğan çatır astına 80-läp keşe cıyıldı: şiği häm sönni möselmannar, kördlär, monarxiä tarafdarları. Ämmä qayberlär citäkçelär qatnaşudan baş tarttı, qayberläre wäkillären genä cibärde. Ğiraqnıñ Milli kongress citäkçese Äxmät Çalabi üze kilmäde, wäkilen genä cibärde. Şiği möselmannarnıñ töp oyışması, İslam inqilabınıñ yuğarı şurası dip atalğan törkem cıyında qatnaşudan baş tarttı. Törkem citäkçese Äbdelaziz Hakim, bez Amerikan generalı oyıştırğan çarada qatnaşırğa telämibez dide. Cıyılışnı elekke amerikan generalı Jay Garner açtı. Sişämbedä 65 yäşen tutırğan general Ğiraq belän berençe aylarda idarä itäçäk administratsiä başlığı bulaçaq.

Nasiriä şähärendä meñlägän keşe cıyınğa protest belderep demonstratsiä ütkärde. Alar “Saddamğa yuq, läkin Amerikağa da yuq” digän şiğärlär totqan ide.

Berniçä säğät barğan cıyında 13 matdädän torğan belderü qabul itelde. Menä ul matdälärneñ berniçäse:

- Ğiraq demokratik il bulırğa tieş. - Yaña xäkümät mäxällä nigezendä qorılmasqa tieş. -Yaña xökümät demokartik federal sistema räweşendä ilküläm kiñäşep tözelergä tieş. - Qanun berençel bulırğa tieş. - Törle törkem wäkilläre şul isäptän xatın-qızlar ixtiram itelergä tieş. - Baath partiäse taratılırğa, anıñ cämğiätkä tä’sire kimetelergä tieş. - Ğiraqlılar üz citäkeçlären üzläre saylarğa tieş.

Cıyında qatnaşuçılar, ildä däwam itkän talaw ğämällärenä tänqit belderde häm tağın 10 könnän qabat cıyılırğa kileşte. Yaña cıyın urını soñraq iğlan iteläçäk.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG