Keşe xoquqları komissiäseneñ çärşämbedä New Yorkta bäyän itelgän qararında, Törkmän räsmiläreneñ ildäge xär törle opozitsiäne bastıru säyäsätenä kisken tänqit belderelä. Atap äytkändä uzğan yılnıñ noäberendä prezident Saparmorat Niazovqa bulğan xöcümnän soñ, ildä repressiälär başlanu,
xöcümne oyıştıru niätendä ğäyeplängän keşelärne, alarnıñ ğailälären qulğa alınu, ezärlekläw turında äytelä. Yevropa Berlege kütärep çıqqan rezolutsiägä 23 uñay, 16 qarşı tawış birelgän. Utırışta qatnaşqan Törkmän wäkile, bu qarar Törkmänstandağı xällärgä östen-östen qarap qına äzerlängän, ildäge keşe xoquqları torışına anıñ yoğıntısı tiskäre bulaçaq, dip äytte. Keşe xoquqların yaqlawçılar başqa fikerdä. Komissiä qararın alar xuplap qarşı aldı, häm bu dokument Aşxabadqa basım yasaw öçen ber çara bulır dip ömetlänä. Human Rights Watch belgeçe Rory Mungoven süzlärençä, bu qarar Törkmänstandağı keşe xoquqları torışın berençe tapqır xalıqara säxnägä çığara, xäzer anıñ nigezendä närsäder eşläp bulaçaq:
Audio (Rory Mungoven): “Bu qarar bik möxim. Törkmänstan kebek illär Berläşkän Millätlär häm başqa xalıqara oyışmalarda ägza bulıp utıruların, üzläreneñ eçke säyäsäten aqlaw, propaganda öçen qullana. Bu qarar alarğa siğnal bulıp tora.”
Rory Mungoven xalıqara basımnıñ uñay misalı itep, tirä-yün möxitne saqlawçı Färit Toxbatullinnıñ azat itelüwen kiterde. Azatlıq radiosı bu turıda söylägän ide, alay da isegezgä töşerep kitäm. Törkmänstannıñ Daşxuwuz şähärendä Ekoligiä klubın citäklägän Färit uzğan yılnıñ noäberendä Mäskäwdä keşe xoquqlarına bağışlanğan konferensiädä qatnaşıp qaytqannan soñ qulğa alındı. Törkmän räsmiläre anı Niazovqa bulası xöcüm turında xäbär itmäwdä ğäyepläde. Yänäse, Mäskäwdä berniçä xalıqara oyışma qatnaşında ütkän konferensiädä Törkmänbaşına qarşı xöcüm mäsäläse tikşerelgän bulğan. Xalıqara oyışmalar monı älbättä safsata dip atadı, häm Aşxabadqa basım yasadı. Näticädä Törkmanbaşı ber ğäyepsez keşene azat itergä buldı.
Keşe xoquqları komissiäse şulay uq, Üzbäkstan, ğömümän Üzäk Aziä häm Tönyaq Koreadağı wazğiätkä tänqit belderde. Ä menä Çeçnyadağı keşe xoquqları torışın tänqitlägän qarar ütmäde. Bu uñaydan Human Rights Watch, başqa oyışmalar, şul isäptän Rusiäneñ xoquq yaqlawçıları borçılu belderde. Tanılğan xoquq yaqlawçı, Duma deputatı Sergei Kovalev, könbatış demokratiäsen simerep bayuda häm suqırlıqta ğäyepläde:
Audio (Sergei Kovalev)
Çärşämbedä Kovalev häm Rusiäneñ başqa xoquq yaqlawçıları Çeçnyada ütkän referendum uñayınnan Yuğarı Mäxkämägä birelgän şikäyätne tikşerde. Bu şikäyätne Mäxkämägä Rusiäneñ “Keşe xoquqların öçen” dip atalğan xäräkäte aprilneñ 1endä tapğırdı. Xäräkät citäkçese Lev Ponomarev süzlärençä, suğış barğan cirdä referendum ütkärü qanuni tügel, ägär inde anda suğış tügel, ä barı tik terorğa qarşı operatsiä ikän, ul çaqta konstitutsiäne Mäskäw tügel ä Çeçnya Parlamentı äzerlärgä tieş ide:
Audio (Lev Ponomarev)
Ponomarev süzlärençä, Çeçnyada ütkän referndumnıñ qanunsız ikänen, qanun belän äz genä bulsa da tanış bulğan här yurist raslıy ala. Şuña da qaramastan, şikäyätneñ Yuğarı mäxkämä aşa ütäçägenä ömet yuq diärlek. Alay da, Duma deputatı Kovalev süzlärençä, ömetlär bulmasa da, şikäyätne birü bik möxim adım bulıp tora:
Audio (Sergei Kovalev)
Ali Gilmi, Praga
Audio (Rory Mungoven): “Bu qarar bik möxim. Törkmänstan kebek illär Berläşkän Millätlär häm başqa xalıqara oyışmalarda ägza bulıp utıruların, üzläreneñ eçke säyäsäten aqlaw, propaganda öçen qullana. Bu qarar alarğa siğnal bulıp tora.”
Rory Mungoven xalıqara basımnıñ uñay misalı itep, tirä-yün möxitne saqlawçı Färit Toxbatullinnıñ azat itelüwen kiterde. Azatlıq radiosı bu turıda söylägän ide, alay da isegezgä töşerep kitäm. Törkmänstannıñ Daşxuwuz şähärendä Ekoligiä klubın citäklägän Färit uzğan yılnıñ noäberendä Mäskäwdä keşe xoquqlarına bağışlanğan konferensiädä qatnaşıp qaytqannan soñ qulğa alındı. Törkmän räsmiläre anı Niazovqa bulası xöcüm turında xäbär itmäwdä ğäyepläde. Yänäse, Mäskäwdä berniçä xalıqara oyışma qatnaşında ütkän konferensiädä Törkmänbaşına qarşı xöcüm mäsäläse tikşerelgän bulğan. Xalıqara oyışmalar monı älbättä safsata dip atadı, häm Aşxabadqa basım yasadı. Näticädä Törkmanbaşı ber ğäyepsez keşene azat itergä buldı.
Keşe xoquqları komissiäse şulay uq, Üzbäkstan, ğömümän Üzäk Aziä häm Tönyaq Koreadağı wazğiätkä tänqit belderde. Ä menä Çeçnyadağı keşe xoquqları torışın tänqitlägän qarar ütmäde. Bu uñaydan Human Rights Watch, başqa oyışmalar, şul isäptän Rusiäneñ xoquq yaqlawçıları borçılu belderde. Tanılğan xoquq yaqlawçı, Duma deputatı Sergei Kovalev, könbatış demokratiäsen simerep bayuda häm suqırlıqta ğäyepläde:
Audio (Sergei Kovalev)
Çärşämbedä Kovalev häm Rusiäneñ başqa xoquq yaqlawçıları Çeçnyada ütkän referendum uñayınnan Yuğarı Mäxkämägä birelgän şikäyätne tikşerde. Bu şikäyätne Mäxkämägä Rusiäneñ “Keşe xoquqların öçen” dip atalğan xäräkäte aprilneñ 1endä tapğırdı. Xäräkät citäkçese Lev Ponomarev süzlärençä, suğış barğan cirdä referendum ütkärü qanuni tügel, ägär inde anda suğış tügel, ä barı tik terorğa qarşı operatsiä ikän, ul çaqta konstitutsiäne Mäskäw tügel ä Çeçnya Parlamentı äzerlärgä tieş ide:
Audio (Lev Ponomarev)
Ponomarev süzlärençä, Çeçnyada ütkän referndumnıñ qanunsız ikänen, qanun belän äz genä bulsa da tanış bulğan här yurist raslıy ala. Şuña da qaramastan, şikäyätneñ Yuğarı mäxkämä aşa ütäçägenä ömet yuq diärlek. Alay da, Duma deputatı Kovalev süzlärençä, ömetlär bulmasa da, şikäyätne birü bik möxim adım bulıp tora:
Audio (Sergei Kovalev)
Ali Gilmi, Praga