Berniçä kön elek Bagdadqa kilep, soñraq ilneñ başqa öleşlärendä dä bulıp qaytqan Jay Garner, Ğiraqtağı waqıtlı amerikan idaräse başlığı, xäzer üzeneñ, xakimiat eşlärenä cirle wäkillärne dä cälep itärgä äzer toruwın belderä. Läkin alarnıñ moña ni däräcädä qatnaşuwın ul üze bilgeliäçäk. Atnakiç 60-lap ğalim häm aqsaqal belän oçraşqannan soñ Garner, yaña xakimiat qoru kiläse atna azağına taba ğämälgä quyıla başlayaçaq häm sez anda Ğiraqlılarnı da küräçäksez, ul ğomumän Ğiraqlılar tarafınnan idarä iteläçäk dip belderde. Garner süzlärenä qarağanda, başta bu, Ğiraq keşeläreneñ amerikan sivil idaräsenä üz ğözerlären wä qaraşların citkerü öçen ber mäcles räweşen alaçaq.
Audio
“Älegä mömkin bulğan berdänber protsess, ul da bulsa keşelärneñ bergä cıyılıp bezneñ belän aralaşuwı häm üzläreneñ ni teläwen citkerüwe. Sez inde kürdegez, bu eş könyaqta yaxşı ğına oyışıp kitte, gärçä ilneñ tönyaqtağı körd öleşenä andıy närsä ütkärü mäcbüri tügel” di waqıtlı amerikan idaräse başlığı Jay Garner. Tönyaqta çınnan da inde yıllar däwamında Bagdadqa buysınmağan körd moxtariate eşläp kilä. Moñardan tış Garner xäbärçelär aldında başqa uyları belän urtaqlaşmadı, elekke general üz plannarın kiñ cämäğätçelekkä mömkin qädär äzräk citkerergä teläwçe bularaq tanılğan keşe. Üz belderülärendä dä ul bik kiñ mäğnäle, törleçä añlap bula torğan töşençälär qullana. Şuña kürä Ğiraqtağı xalıqara xäbärçelär anıñ närsäne küz aldında totıp äytkänen yış qına añlamıy da. General älegä üzeneñ matbuğat xezmäten buldırmadı, şuña kürä kiräk añlatmalar alu öçen möräcäğät iterlek urın da yuq. Näq menä şul säbäple Bagdadtağı mäğlümat çaraları wäkilläre Garnernıñ düşämbegä bilgelängän söyläşülären kötä, ul xakimiat itüdä qatnaşu teläge beldergän Ğiraq wäkilläre belän oçraşırğa tieş. Ğiraqta üz xärbilären totqan çorda Waşington xakimiatne ni däräcädä Ğiraqlılar belän büleşergä riza, süz şul xaqta baraçaq. Qayber säyäsi törkemnär ğomumän amerikannar inde bügennän ük ildän kitärgä tieş dip isäpli. Ğiraq şığıylarınıñ abruylı ber oyışması, älegä Tähranda urnaşqan İslam inqilabı şurası, il belän barı tik Ğiraqlılar üzläre genä idarä itä ala, biredä Garner öçen urın yuq dip belderä. Şura citäkçeseneñ urınbasarı Abdul Äziz Xäkim.
Audio
“Garnerğa biredä ixtiac da, anıñ ildä qaluwınıñ kiräge dä yuq, bar mäs’älälärneñ dä Ğiraqlılarnıñ üzlärenä tapşırıluwı läzem, çönki alar üzläre dä Ğiraq belän idarä tä ala” dip belderä şığıy möselmannarı citäkçelärennän berse Abdul Äziz Xäkim. Anıñ oyışması Ğiraqtağı şığıylarnı ni däräcädä wäkillek itäder, tögäl bilgele tügel, läkin başqa şundıy törkemnär dä ildä islam däwläte tözüne alğa sörä. Amerikannar öçen bu qabul itärlek tügel, älbättä. Saqlanu ministrı Donald Rumsfeld äle menä xäzer genä, Ğiraqtağı kiläçäk idarä turında sorağaç, “ägär dä sez bezneñ, İran tibındağı xökümät xaqında ni uylawıbıznı beläsegez kilsä, cawap şul, bu berqayçan da bulmayaçaq” dip belderde. Waşington üz xärbilären Ğiraqta küpmegä qaldıraçağı turında älegä räsmän berni dä äytmäde. Cämäğätçelekkä kilep ireşkän qayber plannarğa qarağanda, andağı xärbi idarä 18 ay däwam itep, şul waqıt eçendä ilneñ waqıtlı xakimiate qorılırğa häm ul ildä irekle saylawlar ütkärüne äzerlärgä tieş bulaçaq.
Kärim Kamal, Praga.
Audio
“Älegä mömkin bulğan berdänber protsess, ul da bulsa keşelärneñ bergä cıyılıp bezneñ belän aralaşuwı häm üzläreneñ ni teläwen citkerüwe. Sez inde kürdegez, bu eş könyaqta yaxşı ğına oyışıp kitte, gärçä ilneñ tönyaqtağı körd öleşenä andıy närsä ütkärü mäcbüri tügel” di waqıtlı amerikan idaräse başlığı Jay Garner. Tönyaqta çınnan da inde yıllar däwamında Bagdadqa buysınmağan körd moxtariate eşläp kilä. Moñardan tış Garner xäbärçelär aldında başqa uyları belän urtaqlaşmadı, elekke general üz plannarın kiñ cämäğätçelekkä mömkin qädär äzräk citkerergä teläwçe bularaq tanılğan keşe. Üz belderülärendä dä ul bik kiñ mäğnäle, törleçä añlap bula torğan töşençälär qullana. Şuña kürä Ğiraqtağı xalıqara xäbärçelär anıñ närsäne küz aldında totıp äytkänen yış qına añlamıy da. General älegä üzeneñ matbuğat xezmäten buldırmadı, şuña kürä kiräk añlatmalar alu öçen möräcäğät iterlek urın da yuq. Näq menä şul säbäple Bagdadtağı mäğlümat çaraları wäkilläre Garnernıñ düşämbegä bilgelängän söyläşülären kötä, ul xakimiat itüdä qatnaşu teläge beldergän Ğiraq wäkilläre belän oçraşırğa tieş. Ğiraqta üz xärbilären totqan çorda Waşington xakimiatne ni däräcädä Ğiraqlılar belän büleşergä riza, süz şul xaqta baraçaq. Qayber säyäsi törkemnär ğomumän amerikannar inde bügennän ük ildän kitärgä tieş dip isäpli. Ğiraq şığıylarınıñ abruylı ber oyışması, älegä Tähranda urnaşqan İslam inqilabı şurası, il belän barı tik Ğiraqlılar üzläre genä idarä itä ala, biredä Garner öçen urın yuq dip belderä. Şura citäkçeseneñ urınbasarı Abdul Äziz Xäkim.
Audio
“Garnerğa biredä ixtiac da, anıñ ildä qaluwınıñ kiräge dä yuq, bar mäs’älälärneñ dä Ğiraqlılarnıñ üzlärenä tapşırıluwı läzem, çönki alar üzläre dä Ğiraq belän idarä tä ala” dip belderä şığıy möselmannarı citäkçelärennän berse Abdul Äziz Xäkim. Anıñ oyışması Ğiraqtağı şığıylarnı ni däräcädä wäkillek itäder, tögäl bilgele tügel, läkin başqa şundıy törkemnär dä ildä islam däwläte tözüne alğa sörä. Amerikannar öçen bu qabul itärlek tügel, älbättä. Saqlanu ministrı Donald Rumsfeld äle menä xäzer genä, Ğiraqtağı kiläçäk idarä turında sorağaç, “ägär dä sez bezneñ, İran tibındağı xökümät xaqında ni uylawıbıznı beläsegez kilsä, cawap şul, bu berqayçan da bulmayaçaq” dip belderde. Waşington üz xärbilären Ğiraqta küpmegä qaldıraçağı turında älegä räsmän berni dä äytmäde. Cämäğätçelekkä kilep ireşkän qayber plannarğa qarağanda, andağı xärbi idarä 18 ay däwam itep, şul waqıt eçendä ilneñ waqıtlı xakimiate qorılırğa häm ul ildä irekle saylawlar ütkärüne äzerlärgä tieş bulaçaq.
Kärim Kamal, Praga.