Quşma Ştatlarnıñ saqlanu ministrı Donald Rumsfeld Ğiraq suğışına qarşı çıqqan Yevropa illären “qart (häm yänäse artta qalğan) Yevropa” dip atağan ide. Menä şuşı “qartlar” bügen üzläreneñ “töşep qalmağannarın” kürsätte sıman. Belgiä başqalasında ütkän oçraşuda Fransiä prezidentı Jacques Chirak, Germaniä kanslerı Gerhard Şröder, Luxemburg premier-ministrı Jean-Claude Juncker häm Belgiä premier-ministrı Guy Verhofstadt qatnaştı. Süz uñayınnan, oçraşu NATOnıñ baş-fatirı urnaşqan Brussel qalasında ütte. Äytergä kiräk, qunaq itüçe, Belgiä premier-ministrınıñ berençe täqdimnäre küpkä kiskenräk ide. Ğiraq suğışına ayıruça qarşı buluwı belän kiläse ayda ütäçäk saylawlar aldınnan xalıqnıñ xuplawın qazanıp ölgergän Verhofstadt, NATOdan bäysez räwştä Yevropanıñ Xärbi baş-fatirın tözergä häm anı näq menä Brusseldä uranşıtırırğa täqdim itkän ide. Verhofstadt fikerençä, Yevropa Berlegeneñ üz saqlanu oyışması bulmasa, ul dönyada citdi urın ala almayaçaq. Quşma Ştatlar häm Britaniä, bu – NATOnı qabatlaw bulaçaq dip, kisken qarşı çıqtı. Ğiraq suğışı arqasında Waşington belän bolay çeterekle mönäsäbättä torğan Fransiä belän Germaniä Belgiäneñ täqdimenä bara almadı.
Sişämbedä 2 sägät barğan oçraşuğan soñ 4 citäkçe urtaq belderü yasadı. Anda Yevropanıñ tügel, ä beraz yomşağraq itep, küpmillätle xärbi köçlärneñ baş-fatirı turında äytelä. Fatirnı kiläse yıldan qalmıyça tözü küzdä totıla. Neçkäleklärne 4 ilneñ saqlanu ministrları xäl itäçäk. Monnan tış Yevropanıñ citez köçlären buldırırğa kileşende. 4 il anıñ üzägen täşqil itäçäk, läkin ul quşılırğa telägän başqa illärgä açıq bulaçaq. Belderüdä, “bu citez köçlär NATO ğämälläre öçen dä qullanılırğa mömkin” digän östämä bar.
Şuşı “tämlätkeç” süzlär buluğa qaramastan, küzätüçelär fikerençä, 4 ilneñ bügenge adımı Yevropa Berlegendä genä tügel, ä NATOda da yaña büleneşlärgä kiterergä mömkin. Yevropa Berlegeneñ başqa illäre, bigräk tä, Ğiraq suğışın xuplap çıqqan İspaniä, İtaliä, Hollandiä, Brusseldä ütkän 4-lek sammitına tänqit belderde. İspan saqlanu minsitrı Ano Palacio Wall Street Journal gäzitenä, “bu döres yul tügel, Yevropanıñ iminlegen 3-4 il genä xäl itä almıy” digän süzlär äytte. Citmäsä bu illär NATO ägzaları arasında saqlanu ölkäsenä iñ az aqça totuçı illär bulıp tora. Fransiä saqlanuğa ğömüm citeşterüneñ 2-yarım protsentın totsa, Germaniädä bu kürsätkeç ber-yarım, Belgiädä 1.3, Luksemburgta ni barı 0.9 protsent. Şuña da qaramastan, küzäteçlär fikerençä, bu 4 ilgä başqalar da quşıla başlarğa mömkin. Yevropa Berlege tarixında andıy başlanğıçlar buldı. Äytik, şul uq Schengen sisteması zamanında berniçä ilneñ täqdimennän başlanğan ide.
Ali Gilmi, Praga
Sişämbedä 2 sägät barğan oçraşuğan soñ 4 citäkçe urtaq belderü yasadı. Anda Yevropanıñ tügel, ä beraz yomşağraq itep, küpmillätle xärbi köçlärneñ baş-fatirı turında äytelä. Fatirnı kiläse yıldan qalmıyça tözü küzdä totıla. Neçkäleklärne 4 ilneñ saqlanu ministrları xäl itäçäk. Monnan tış Yevropanıñ citez köçlären buldırırğa kileşende. 4 il anıñ üzägen täşqil itäçäk, läkin ul quşılırğa telägän başqa illärgä açıq bulaçaq. Belderüdä, “bu citez köçlär NATO ğämälläre öçen dä qullanılırğa mömkin” digän östämä bar.
Şuşı “tämlätkeç” süzlär buluğa qaramastan, küzätüçelär fikerençä, 4 ilneñ bügenge adımı Yevropa Berlegendä genä tügel, ä NATOda da yaña büleneşlärgä kiterergä mömkin. Yevropa Berlegeneñ başqa illäre, bigräk tä, Ğiraq suğışın xuplap çıqqan İspaniä, İtaliä, Hollandiä, Brusseldä ütkän 4-lek sammitına tänqit belderde. İspan saqlanu minsitrı Ano Palacio Wall Street Journal gäzitenä, “bu döres yul tügel, Yevropanıñ iminlegen 3-4 il genä xäl itä almıy” digän süzlär äytte. Citmäsä bu illär NATO ägzaları arasında saqlanu ölkäsenä iñ az aqça totuçı illär bulıp tora. Fransiä saqlanuğa ğömüm citeşterüneñ 2-yarım protsentın totsa, Germaniädä bu kürsätkeç ber-yarım, Belgiädä 1.3, Luksemburgta ni barı 0.9 protsent. Şuña da qaramastan, küzäteçlär fikerençä, bu 4 ilgä başqalar da quşıla başlarğa mömkin. Yevropa Berlege tarixında andıy başlanğıçlar buldı. Äytik, şul uq Schengen sisteması zamanında berniçä ilneñ täqdimennän başlanğan ide.
Ali Gilmi, Praga