Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğiraqqa yaña xalıqara totrıqlılandıru köçläre kerteläçäge iğlan itelde. Ğiraq öç öleşkä bülenep, AQŞ, Britaniä häm Pol''şa qaramağına tapşırılaçaq.


Atna axırında Pol’şa küpçelege Yewropa däwlätlärennän torğan, 10 ilne üz eçenä alğan koalitsiäneñ bu ay axırında Ğiraqta totrıqlılaştıru köçläre urnaştıraçağın iğlan itte. Ğiraq 3 öleşkä bülenep alar AQŞ, Britaniä häm Pol’şa idaräsendä bulaçaq. Bu belderü Yewropa berlegendä dä, Pol’şanıñ üzendä dä ğäcäplänü belän qabul itelde.

Uzğan atna axırında Ğiraqtağı 3 zonanıñ berse Pol’şa qaramağında bulaçağı iğlan itelgännän soñ Gretsiädä Yewropa Berlege oçraşuında Pol’şa tışqı eşlär ministrı Vlodziemerz Cimoszewicz jurnalistlarğa Ğiraqtağı totrıqlılandıru köçlärendä qatnaşırğa äzer bulğan barlıq illär dä bu ay axırında anda bulırğa tieş dide. Ämma älegä bu köçlär turında täfsille mäğlümät yuq. Totrıqlılandıru köçläreneñ nindi zurlıqta bulaçağı da äle bilgele tügel. Anda qatnaşırğa AQŞ, Britaniä, Pol’şa, Ukraina, İtaliä, İspaniä, Daniä, Bolğarstan, Niderland häm Albaniä teläk belderde. Pol’şa ministrı totrıqlılandırü köçläre bu ay axırında urnaştırılaçaq disä dä, şul uq cıyında Britaniä tışqı eşlär ministrı Jack Straw jurnalistlarğa älegä täğäyen qarar qabul itelmägän, waqıtı citkäç ul iğlan iteler dide.

Azatlıq radiosınıñ bu töbäk belgeçe Kathleen Ridolfo bu yaña totrıqlılandıru köçläreneñ nindi wazıyfa başqaraçağı da bilgel tügel di. Bu köçlär xäzerge waqıtta Ğiraqta bulğan amerikan ğäskärlärennän ayırım eş itäçäk

AUDİO: Räsmilär iğlan itkän bik az mäğlümätlärgä qarağanda, bu plan öçkä bülengän Ğiraqnıñ ber öleşen 20 meñlek AQŞ ğäslärläre saqliaçağın, qalğan ikesen Britaniä belän Pol’şa saqliaçağın küzdä tota. Totrıqlılandıru köçläre xäzerge waqıtta Ğiraqta bulğan 135 meñlek AQŞ köçlärennän ayırım eşliäçäk.

Ridolfo äytüençä, totrıqlılandıru köçläreneñ qayçan eşkä kereşäçäge äle mäğlüm tügel. Britaniä bu plannıñ ayırım öleşlären qaraw, qaysı däwlätlärneñ anda üz idaräsendä eşliäçägen häm qaysı däwlättän küpme ğäskär soralaçağın bilgeläw öçen 7 mayda oyıştıru konferensiäse ütkärer, Pol’şa şundıy uq oçraşunı 22-nçe mayda ütkärer dip kötelä.

Elegräk AQŞ räsmiläre Ğiraqtağı amerikan köçlären kimetü turında söyläsä dä, Waşington Säddam tarafdarlarınıñ baş kütärüenä yäki Süriä, İran kebek kürşe däwlätlärdäge köçlärneñ tä’sirenä qarşı anda berniçä diviziäsen qaldırırğa cıyına.

Bügen Pol’şanıñ Gazeta Wyborcza basması Pol’şa saqlanu ministrlığındağı iseme atalmağan ber räsmineñ Waşington Pol’şadan 4 meñlek ğäskär cibärelüen teli dip äytüe turında yazıp çıqtı. Şul uq waqıtta gazeta tışqı eşlär ministrı Cimoszewicznıñ totrıqlılandıru köçlärenä Pol’şadan küpme xärbi cibäreläçägen äytergä äle bik irtä digän süzlären dä kiterä.

Pol’şa saqlanu ministrı urınbasarı Janusz Zemke uzğan atna axırında Pol’şa radiosına Varşava başta bu wazıyfa öçen AQŞnıñ tüläwenä ireşergä tırışaçaq dide. Cimoszewicz Yewropa Berlege oçraşuında AQŞnıñ täqdime başqa Pol’şa parlamentında qaralırğa tieş, ğäskärlär cibärü öçen xoquqıy nigez häm finanslaw bulırğa tieş dide. Yewropa berlegenä quşılğanda berlektän matdi yardäm, ayıruça bik zur awıl xucalığı subsidiäläre sorağan Pol’şanıñ Ğiraqqa ğäskärlär cibärü öçen aqça bülep birüe Berlek illären ğäcäpkä qaldırırğa mömkin.

Pol’şa moñarçı Ğiraq suğışı öçen töbäkkä 200 xärbi, şul isäptän, ximik höcümgä qarşı bülek cibärgän ide. Ukraina, Çexiä häm Slovakiä dä ximik höcümnän saqlanu bülekläre cibärde.

Xalıqara totrıqlılandıru köçläre oyıştırıluın Waşingtonnıñ Ğiraqtağı köçlärne kiñräk xalıqara däräcägä kütärü, Ğiraqtağı çaralarnıñ xoquqıy nigezen kiñäytü tırışlığı dip qarap bula. Älegä anda barı tik AQŞ häm Britan köçläre genä urnaşqan diärgä mömkin. Bu däwlätlär küpläp üterü qorallarınä iä buluda ğäyeplänüçe Ğiraqqa BMO İminlek Şurası rizalığınnan başqa ğına bärep kergän ide. Küp kenä däwlätlär, bigräk tä Fransiä, Germaniä häm Russiä Ğiraqta BMO qoral tikşerüläre barğanda xärbi çaralar başlaw zarurlığı yuq dip moña qarşı çıqtı. Ul çaqta küp kenä Könçığış Yewropa däwlätläre Waşintgtonğa yaqlaw beldergän ide. AQŞ saqlanu ministrı Donal’d Rumsfeld isä Fransiä häm Germaniäne iske Yewropa dip atap, NATOnıñ Pol’şa kebek yaña äğzaların häm NATOğa quşılırğa äzerlänüçe illärne yaña Yewropa itep kürsätte. Öçkä bülengän Ğiraqnıñ ber öleşen Pol’şa citäkçelegenä tapşıru Rumsfeldnıñ ğinwar axırındağı şuşı bäyälämäsen yañadan iskä töşerä.

Naif Aqmal, Azatlıq Radiosı
XS
SM
MD
LG