Accessibility links

Кайнар хәбәр

Äfgannnar Qabulda AQŞqa qarşı demonstratsiä ütkärde


BMOnıñ Äfganstandağı wäkile Laxdar Braximi ildäge iminlek şartlarınıñ naçar buluı säbäple tınıçlıq protsesına qurqınıç arta dip iminlek şurasına möräcäğät itep ,xalıqara köçlärnı Qabuldan başqa urınnarğa da cibärüne soradı. Şura, xalıqara köçlär turında ber süz dä äytelmägän , Äfganstannıñ kürşelären häm ildäge barlıq köçlärne tınıçlıq protsesın yaqlarğa çaqırğan belderü yasadı .Şul arada Qabulda suğıştan soñ tormışı ber niçek tä yaxşırmağan açulı äfgannar Amerikağa protest beldergän şiğarlar qıçqırğan demonstratsiä ütkärde.

2001nçe yıl azaqlarında Taliban çitlätelgännän soñ berençe märtäbä AQŞqa qarşı protest beldergän uram cıyını ütte Qabulda yözlärçä demonstrant ‘Bushqa ülem’ ‘ ‘yäşäsen İslam’ digän şiğarlar qıçqırıp şähär buylap yärede. Protest belderüçelär Karzai xökümäte aylarça xezmät xaqların tüli almıy, öydäge mebel , kelämnärne satıp yäşibez dip äytkän.. Protest belderüçelärneñ qayberläre Taliban tüläsä aña quşılaçaqbız dip beldergän . Eçke eşlär ministırı urınbasarı Hilaluddin Hilal WP gazetasına birgän ängämädä älbättä xalıq ber närsä dä eşlänmägänen kürä , äfgan xökümäte öçen bu problema bulıp tora , Quşma Ştatları Äfganstannı tözekländerergä yardäm itmäsä demonstratsiälärgä bik küp keşe qatnaşaçaq dip söylägän.Hilal eçke eşlär minsitırılığ 96meñ xezmätkäre , şulsanda politsiä vä çik saqçılarına 2 aydan birle xezmät xaqı tüli almıy digän. Qayber protest belderüçelär AQŞta eşlägän ber nindi hönöre dä bulmağan keşelär şunduq monda eş taba dip şikäyät itkän. Äfganstanda äle dä yullar yuq, äle dä qorallı törkemnär xalıqnı qurqıtıp tora , äle dä etnik bäreleşlär däwam itä , ekonomik qıyınlıqlar turında söyläsä dä yuq. BMOnıñ Äfganstan öçen wäkile Laxdar Braximi sişämbedä İminlek Şurasında ilneñ imenlek problemaları konstitutsiä proyektı häm saylaular ütkärü äzerleklärenä qurqınıç tudıra dip belderde. Braximi ilneñ bik zur öleşendä iminlek , 2001nçe yılda Bonn konferensiäsendä başlatılğan tınıçlıq protsesın saqlap qalu öçen citärlek tügel dip äytte. Ul Xalıqara tınıçlıq köçlären Qabuldan başqa urınnarğa da urnaştırunı uylarğa çaqırğan. Braximi (audio) Min Bonn protsesın effektiv räweştä ğämälgä quyuda kiräkle iminlekne tömin itü öçen nindi xalıqara çaralarnıñ mömkin buluın tağı ber märtäbä Şurada iqtibar belän uylauların sorayaçaqmım Bmosı häm Äfgan räsmiläreneñ xalıqara köçlärneñ sanın arttıru häm Qabuldan başqa urınnarğa urnaştıru möräcäğätlärenä Şura cawap birmi kilä. Sannarı 5meñ bulğan xalıqara köçlär august ayında NATO komandasına küçsä dä , sannı arttıru turında ber nindi işarälär yuq. Şura sişämbedäge cıyılıştan soñ yasağan belderüendä iminlekneñ naçarlanuına borçılu belderä kürşe vä äğza illärne tınıçlıq protsesın yaqlarğa çaqıra . Şura şulayuq Äfganstannıñ barlıq fraksiläre yaña armiä häm politsiä köçläreneñ oyışuın, il xalqınıñ qoralsızlanuın , de-mobilizatsiä häm integratsiä kampanyasın yaqlarğa çaqıra. Braximi elegeräk Äfganstannıñ partnörların , törle regionnarnı äle dä üz kontrole astında totqan Fraksiä citäkçeläre belän eş itmäskä çaqırğan ide. Braximi(audio) xosusi armiälär , xosusi törmälär başbaştaqlarça qulğa alu, bäğersezlek, korrupsiä, etnik yäki başqa säbäplärdän diskriminatsiä öçen Yaña Äfganstanda urın yuq. 5meñ xalıqara tınıçılq soldatına östämä10meñ amerikan ğäskäriä Äfganstanda Taliban häm Al Qaida qaldıqların ezli. Saqlanu minsitırı Rumsfeld Äfganstanda suğış fazası tämamlanıp kilä, xärbi köçlär monnan soñ sivil ölkälärdä bulışlıq kürsätäçäk häm tözekländerü proyektlarında yardäm itäçäk digän ide. Braximi Şurada ildä tınıçsızlıq tudıruçı xällär turında söyläp opozitsiä köçläre Pakstannan Äfganstanğa kerä dip äytte. Pakstannıñ BMOdağı wäkile Munir Aqram bez Hamid Karzai xökümäte belän territoriäbezdäge barlıq Taliban yaqlauçıların tabıp qaytarırğa dip kileştek digän. Pakstan älegäçä Taliban vä Al Qaida belän xezmätäşlektä şiklänelgän 400dän artıq keşene qulğa aldı .Ämma qayber küzätüçelär yuğarı san , Pakstanda suğışçan törkemnärneñ küplegenä genä işarä itä dip äytä. Sişämbedä yaqın könçışığış tınıçlıq mäs’äläse belän BMO başkvartirasına kilgän Yevropa Berlegeneñ tışqı säyäsät wäkile J. Solana jurnalistlarğa xalıqara cämäğätçelek Äfganstanda eşlärgä däwam itergä tieş dip äytte. Javier Solana (audio) Saylaular 2004nçe yılda bulaçaq,bu saylaular öçen eşlänäse eşlär bik küp,bez başlağan eşlärneñ çişelüe öçen iqtibarnı tizlektä başqa eşlärgä yünältmäskä tieşbez. BMOsı räsmiläre saylaular öçen äzerlek eşlärenä başladı.Braximi saylaularnı oyıştıruda iminlek töp mäs’älä bulaçaq di. İlneñ 400okrug ve meñnärçä awılı öçen in kimendä 3meñ äfganlını künegülärdän ütkärü kiräk.

Färidä Xämit, Praga
XS
SM
MD
LG