NYT korrespondetı Nicholas Kristof suğış qırlarınnan qaytıp amerikan armiäsendäge xatın qızlar turında qayber soraular quya. Bilgele bulğança xatın qızlar amerika armiseneñ 15%ın täşkil itä, alarğa front sızığında bulu tıyılğan kebek , suğışta aktiv wazıyfalarnıñ 30%tıyılğan , amerikan xatın qızın ülem belän näticälängän köç qullanuğa qatnaştırıluına qarşı emotsiälär bik tirän. Ğıraq suğışında äsirgä töşkän amerikan xatın qız soldatlarnıñ televidiniädä kürsätelüe älbättä bu tör xislärne köçäytte , ayruça awır rüksaklarnı xatın qız ğäskärilärneñ köçkä –köçkä kütärüenä qarşı da praktik argumentlar tabıp bulmas. Şulay da Nicholas Kristof
Xatın qız soldatlarnıñ Äfganstan vä Ğıraqtağı ğämällärenä qarap min alarnıñ xätta front sızığında bulularında 3 fayda küräm di.
Berençedän bigräk tä möselman dönyasında , xätta qanğa susağan suğışçılar da xatın qız ğäskärigä ut açu, yäisä kontrol puktlarında havağa oçurunı irleklärenä kileştermi. Näk şul säbäptän min Ğıraqqa taba barğan olı yulda maşinada xatın qıznı yanıma utırtım , teoriädä sniperlar ut açuda ikelänäçäklär , çit il şovenizmın üzebez faydasına qullanıyq.
İkençedän, bugenge suğışlar territoriägä qarağanda , kübräk keşelärne üz yağına cälep itü mäqsatında alıp barıla.Qatnaş armiälär azıraq qurqınıçlı kürenä.Britannar Basra yaqınında xatın qız soldatların bez anda köçläü yäki talau öçen kilmädek dip añlatu öçen qullandı. Öçençeden , sivil xatın qızlarnıñ qoralı bulıp bulmawın tikşerü öçen xatın qız ğäskärilär kiräk.(amerikan soldatı ğıraq yäki äfgan xatınına inde burqagıznı salığız dip äytä almıy)
Xatın qıznıñ armiädä xezmät itüenä qarşı buluçılar, änilärne suğışqa cibärü, ätigä qarağanda ğailä öçen zararlıraq, ayruça äsirgä töşkän xatın qız xärbineñ köçlänü mömkinçelege zur di. Här ike argumentnıñ da döres yaqları bar. Ämma şuluq mantıqtan çığıp qarasan , xatın qıznıñ qurqınıçlı maxallälärdä , yäki kiç, tönle eşläwe dä tıyılırğa tieş. Waşingtonda Dingez Xärbi Köçlärendä 25yıl eşläwçe Lory Manning äni suğışta digän xislär miña , tänqitläüçelärneñ inde xatın qız eşli almıy digän iske argumenttan vazkiçep yañası belän çığuların ğına añlata dip äytkän . Manning teläsez mine post-modern dip atağız , ämma min polkovnik Rhonda Cornum kebek uylıym digän.Ul xatın qız armiädä bulırğa häm suğışqa qatnaşırğa tieş digän qaraşta Rhonda xanım Farsı Qultığı suğışnda 91-nçe yılda boralağı bärep töşerelä. Anıñ kollegaları häläk bula, anıñ ike qulı sıña häm ul äsirgä töşe., seksual yaqtan ezärleklänä. Soñraq ul bik küp keşe seksual ezärleklänüne bik zur problema itä, ämma naçar eşlär isemlegendä bu ğämäl mindä şaqtıy tübändä tora dip äytkän. NYT jurnalstı Kristof äsirgä töşkän xatın qız soldatlarnıñ köçlänü häväfe zur bulsa da , Ğıraqtağı sonğı täcribä näk kiresen kürsätä , xatın qız xärbineñ simpatiä uyatu ixtimale dä bar di. Ğıraqlı doktor , äsirgä töşkän Jessica Lynchne jälläp, üz tormışın qurqınıç astına quya häm anıñ qotqarıluı öçen yardäm itä, ämma Jessica urınına dingez pixotasınıñ zur, yämsez sası isle ir atı bulsa ide doktor üz tormışın qurqınıç asıtna quymas ide dip äytä jurnalist. Älbättä borçılu tudırğan mäsälälär yuq tügel. ‘İr –at, xatın qız vä suğış ‘isemle kitapta xatın qız soldatlarnıñ 10% ber yk waqıtta qorsaqqa qala dip yazılğan, bu älbättä baytaq küpertelgän . Ämma ğomumän alğanda xatın qıznıñ fizik yaqtan zäğifräk buluı , bigräk tä awır rüksaklar , yäki yaralanğan kollegaların kütärü alar öçen problema bulıp tora. Bügen küp kenä xatın qız jurnalistlar, fotograflar suğış zonasında bu inde kirtälärneñ yış qına bezneñ başta bulğanın kürsätä. Ayruça suğışqa barunıñ ber säbäbe , bäyälärgä turılıqlı bulu .Misal öçen- här kem öçen tigezlek , bezneñ soldatlar çit il xalqına bu kündermäne tapşırırğa tırışa digän fikerdä Nicholas Kristof . Prezident Bush atnakiçtä Quşma Ştatları armieädä xatın qız xärbilärne front sızığına yaqınlaştru mäsäländä qağıydälärne üzgärtergä tieşme digän mäsälädä generallär , komandirlar qarar birergä tieş dip äytkän. 1991-nçe yıldağı suğıştan soñ, kongress xatın qıznıñ cäyevle ğäskär, artilerie häm mäxsus köçlärdä suğışqa qatnaşuın tıyğan ide, tıyuğa qaramastan küp kenä xatın-qız qaynar suğışqa qatnaştı. Amerikan armiäsendä xatın qız xärbi-politsiä berlekläre belän citäkli, suğış oçqıçlarında pilot ,front sızığındağı xärbilärgä täminat tapşırğan yök maşinası şöfere , yäki suğışqa baraçaq rekrutlarnı künegüdän ütkärä. Xatın qız ximik belgeçlär ağulanğan urınnarğa cibärelä ala , suğış boralaqları pilotları cäyevle ğäskärilärne qaynar noqtalarğa transportlıy älege köndä. Jurnalistlar, Ğıraq suğışınnan soñ cämäğätçelektä xatın qız ğäskärilär turında barğan diskussiälärne küzdä totıp Aqyort süzçese Ari Fleischerden xärbilär mäsäläne tikşerä başladımı dip sorasalar da , ul äytä almim digän.
Färidä Xämit, Praga
Färidä Xämit, Praga