Accessibility links

Кайнар хәбәр

BMO Iminlek Şurasında Ğiraq turında AQŞ täqdim itkän rezolütsiä proyektına açıqlawlar sorala. Fransiä BMOğa Ğiraqta zurraq rol'' birergä çaqıra.


Bağdadqa qarşı çikläwlärne beterep Ğiraqnı kimendä ber yılğa AQŞ häm Britaniä qaramağına tapşıru turında Quşma Ştatlar äzerlägän rezolütsiä proyektına BMO İminlek Şurasında açıqtan-açıq qarşı çığuçılar bulmasa da küp kenä açıqlawlar soraldı. Fransiä häm Germaniäneñ BMOdağı ilçeläre bigräk tä BMOnıñ Ğiraqtağı role häm Ğiraq nefte keremnäre turındağı sorawlarğa cawaplar kötüe turında belderde.

Comğa könne BMO İminlek Şurasına tapşırılğan rezolütsiä proyektında Ğiraqqa qarşı BMO çikläwlären kiläse aydan beterü, Ğiraqnı kimendä ber yılğa AQŞ häm Britaniä kontrolenä tapşıru, Ğiraqnıñ neft’ keremnären koalitsiä qaramağındağı tözekländerü fondına cibärep toru täqdim itelä.

Fransiä isä BMOğa Ğiraqta bu proyektta äytelgännän kiñräk säyäsi rol’ birüne sorıy. Rezolütsiä proyektında BMOnıñ Ğiraqtağı koordinatorına nigezdä kiñäşçe role genä birü küzdä totıla. Fransiäneñ BMOdağı ilçese Jean-Marc de La Sabliere aña Ğiraqtağı säyäsi tärräqitkä nığraq tä’sir itü mömkinlege birergä kiräk dide.

Fransiä prezidentı Jacques Chirac BMOğa Ğiraqta töp rol’ne birergä çaqırdı häm Fransiä AQŞnıñ täqdime turında açıqtan-açıq, konstruktiv ruxta söyläşäçäk dide.

Russiä tışqı eşlär ministrı urınbasarı Yuriy Fedotov ta İnterfax agentlığına bu rezolütsiä BMO İminlek Şurasında qaralğanda Rusiä BMOğa töp rol’ne birü kiräklegenä basım yasıyaçaq dip belderde.

BMOdağı Germaniä ilçese Gunter Pleuger Ğiraqqa neft-öçen azıq-tölek programmasın aqrınlap beterü öçen proyektta täqdim itelgän 4 ay gina citärme digän soraw quya. 1996-nçı yıldan birle BMO citäkçelegendä eşläp kilgän bu programa Ğiraqqa azıq-tölek häm meditsina kiräk-yaraqları alu öçen çiklängän külämdä neft’ satunı röxsät itä. Pleuger çığışınnan ber özek:

AUDİO: İqtisadıy tözekländerü, neft’ häm neft’ keremnäre belän eş itüne xoquqıy kileşterü mäs’älälärenä kilgändä bu rezolütsiäneñ qayber bik qıyın häm qatlawlı öleşläre bar. Häm anı belgeçlär qarap çığarğa tieş bulaçaq.

İlçelär şulay uq BMO qoral tikşerüçeläreneñ Ğiraqtağı role mäs’äläsen dä kütärä. Çönki AQŞ täqdim itkän rezolütsiä proyektında ul turıda ber süz dä äytelmi. AQŞ belän Britaniä Ğiraqnıñ küpläp üterü qoralların tabu häm yuq itü öçen cawaplılıqnı üz östenä ala. Russiä tışqı eşlär ministrı urınbasrı Fedotov äytüençä, Russiä Ğiraqqa qarşı çikläwlärneñ mömkin qädär tizräk beterelüen teli, ämma alar BMOnıñ moñarçı qabul itelgän rezolütsiäläre nigezendä beterelergä tieş dip sanıy. Ul rezolütsiälär nigezendä isä Ğiraqta küpläp üterü qorallarınıñ bulmawın yäki yuq itelüen BMO tikşerüçeläre raslarğa tieş.

Şul uq waqıtta diplomatlar rezolütsiädä Ğiraqnı okkupatsiäläwçe illärneñ yöklämäläre turında äytelüe bik möhim dip belderä. Anda 1949-nçı yılğı Jeneva Konvensiäläre turında äytelä. Bu konvensiälär okkupatsiäläwçelärneñ tınıç xalıqnı saqlaw häm suğış äsirlärenä yaxşı möğämälä kürsätü yöklämäläre turında. Rezolütsiädä okkupatsiäläwçelärneñ sivil xakimiät buldıru yöklämälären kürsätüçe Haaga Qağidäläre dä telgä alına.

AQŞ däwlät sekretare Colin Powell Däwlät Departamentında jurnalistlar aldında çığış yasap BMO İminlek Şurasın bu rezolütsiäne tiz arada raslarğa çaqırdı:

AUDİO: Bu rezolütsiä dönya yañadan Ğiraq belän säwdä itsen öçen çikläwlärneñ beterelüenä kiteräçäk. Ul, şulay uq, bez il citäkçelegen Ğiraq xalqı qulına tapşıra alğançığa qädär citäkçelek itü öçen Ğiraqtağı koalitsiäneñ cawaplı buluın açıq itep bilgeli.

Uzğan comğada BMO baş idaräsendä 3 säğät çaması däwam itkän söyläşülärdän soñ qayber diplomatlar İminlek Şurasında bu rezolütsiä proyektına qarata konstruktiv rux barlığı sizelä dip belderde.

Britaniäneñ BMOdağı ilçese Jeremy Greenstock ul utırışnı yaxşı başlanğıç dip bäyäläde:

AUDİO: Älegä şurada hiçşiksez konstruktiv atmosfera bar. Anda rezolütsiäne niçek añlaw turında küp kenä sorawlar, bigräk tä xoquqıy sorawlar bar. Säyäsi tözeleşneñ nindi bulaçağı turında da sorawlaw küp. Bolar barısı da kötelgän närsälär.

Uzğan atna axırında Yaqın Könçığış säfäre barışında AQŞ däwlät sekretare Powell Waşington täqdim itkän rezolütsiägä berençel reaksiäne yaxşı dip bäyäläde häm aldan uq xalıqara cämäğätçelek tarafınnan sorawlar bulaçaq dip kötkänlege turında belderde.

15 ildän torğan İminlek Şurası belgeçläre bu rezolütsiäneñ texnik yaqların düşämbe könne qarıy. Annan soñ çärşämbe könne anı şuradağı ilçelär qarar dip kötelä.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG