Comğağa qarşı töndä Britaniä xökümäte, Keniägä häm Keniädän bar britan oçışların tuqtatıp torırğa buldı. Räsmi London monı, äl-Qai''dä törkemeneñ şul ildä yänä yaña terror ğämälläre oyıştırıp yatuwı turında mäğlümat alu belän añlattı. Keniä başqalası Nayrobigä köndä oçqan British Airways hawa şirkäte oçqıçı comğağa qarşı töndä inde hawağa kütärelmäde. Britaniänıñ tışqı eşlär ministrlığı berük waqıtta, yaña terror ğämälläre ixtimalı artu säbäple Keniägä möhim bulmağan säyäxätlär yasawdan totılıp torırğa da çaqırdı. Çärşämbedä näq şundıy ük kisätü belän Quşma Ştatlarnıñ däwlät departamentı çıqqan ide. Keniädän tış anda Malayziä, Filipina häm İndoneziä dä telgä alındı. Waşington häm Londondağı küzläw xezmätläre äl-Qai''däneñ amerikan wä britan mänfäğätlärenä zian kiterü maqsatında yaña höcümnär oyıştıruwı bik mömkin dip isäpli. "Washington Post" basması Quşma Ştatlardağı ber terrorizm belgeçe fikerenä tayanıp, andıy äzerlek eşläre inde aylar däwamında alıp barıla, alar, yäğni terrorçılar höcümnärneñ barısın da beryulı yasap, dönyanı yänä ayaqqa bastırmaqçı bula dip yaza. Bu uñaydan, qurqınıç zur bulğan töbäklär arasında berençe çiratta Keniä häm Könçığış Afrika illäre atala. 1998-nçe yılda näq menä şul töbäktä, Keniä häm Tanzaniä başqalalarında amerikan ilçelekläre şartlatılğan ide. Terror höcümnären beryulı yasap äl-Qai''dä citäkçeläre üzläreneñ äle haman da zur eşlärgä sälätle buluwın kürsätergä teli digän fiker belderä belgeçlär. Düşämbe könne Söğüd Ğäräbstanında bulğan şartlawlar şunı raslıy. Terrorçılarnıñ anda, tıştağı saqnı ütep beryulı öç urınğa höcüm itüwe, 11-nçe sintäbr waqiğälären xäterlätä, ul çaqta da äl-Qai''dä oçqıçlarnı yaqınça berük waqıtta berniçä urınğa yünältkän ide. Söğüd räsmiläre fikerençä, Riyadtağı höcümnär öçen elek bik tanılmağan Xälid Cihani isemle adäm cawaplı bulğan, amerikan küzläw xezmätläre aña elek ğadi ber suğışçı itep kenä qarağan. Bu da äl-Qai''dä eçendä, anıñ citäkçelegendä üzgäreşlär bara aluwına işarä itä. Uzğan atnada üzen şul törkemneñ wäkile itep tanıtqan Sabit bin Qais Londonda çığa torğan ber ğäräp basmasına, äl-Qai''dä çeltäre üz eşçänlegen yañadan oyıştırıp, 11-nçe sintäbr külämenä tiñ yaña höcümnär yasawğa äzerlänä dip beldergän ide. Anıñ süzlärenä qarağanda, şuşı törkem amerikannar häm alarnıñ berektäşläre belän alıp barğan köräştä küpkä alda bara, amerikan iminlek xezmätläre äl-Qai''dä citäkçelegendäge üzgäreşlär xaqında bötenläy berni belmi. Quşma Ştatlar wäkilläre isä, Söğüd Ğäräbstanında bulğan höcümnärgä qaramastan, äl-Qai''däneñ yañadan baş kütärüwenä bik ışanmıy. Ämma berük waqıtta alar, soñğı 2 yıl eçendä xälsezländerelgän şuşı törkemneñ ara-tirä terror ğämälläre oyıştıra aluwın tulısınça kire qaqmıy. Federal'' tikşerenülär idaräse FBİ-nıñ terrorğa qarşı köräşe öçen cawaplı citäkçese Dale Watson, äl-Qai''däneñ Quşma Ştatlarğa qarşı beryulı yaña höcümnär yasaw köçe inde yuq, läkin bu hiçkenä dä, alar qayda da bulsa keşelärgä ut aça almıy digänne añlatmıy, tik monı başqalar da, äytik neonatsilar da eşli ala dip isäpli. Yäğni äl-Qai''dä qurqınıçın ul başqa terror törkemnärennän yanağan qurqınıçqa tiñli. Tik başqa amerikan wäkilläre, bigräk tä bäysez belgeçlär, moña beraz başqaça qarıy. Äfğanstannan quwıp çığarılsa da äl-Qai''dä bügenge köndä üz suğışçıların İndoneziä, Pakstan, Malayziä, Yämändä, xätta Çeçnädä dä äzerli digän xäbärlär kilep tora. Anıñ Äfğanstandağı mäktäpläre aşa ütkän keşelärneñ dä küpçelege xäzer qayda buluwı bilgele tügel. Ä amerikan mänfäğätlärenä qarşı höcüm oyıştıru öçen alarnıñ härbersenä isä barı tik şartlatqıç tutırılğan ber maşina ğına da citä.
Kärim Kamal, Praga
Kärim Kamal, Praga