Däwlät Departamentınıñ bu xisabında yılına ber millionğa yaqın keşe qollarça eşlätü öçen urlana dielä. Älege xisapnı iğlan itkändä däwlät sekretare Colin Powell barlıq illärne dä keşe säwdäse belän şöğellänüçelärne qatı cäzağa tartırğa çaqırdı:
AUDİO: Bezneñ 21-nçe ğasırda, ireklek häm demokratiä barlıq qitğalarğa cäyelgän çorda, yözlärçä meñ ir-atnıñ, xatın qıznıñ häm balanıñ ekspluatatsiälänüe, mısqıllanuı häm keşe qayğısı belän säwdä itüçelär tarafınnan qollıqqa töşerelüe qotoçqıç, äxlaqıy qabul itelmäslek küreneş.
Powell keşe säwdäse ber ilne dä citlätep uzmıy, şul isäptän Quşma Ştatlarda da yılına 20 meñläp keşe fäxeşxänälärdä, awıl xucalığında eşlätü öçen urlana dide.
Keşe säwdäsenä qarşı qanun nigezendä äzerlängän bu xisapta älege problemağa qarşı berni dä eşlämäwçe däwlätlärgä humanitar bulmağan häm säwdädän bäysez mäs''älälärdä AQŞ tarafınnan yardämne tuqtatu mömkinlege turında äytelä. Waşington şulay uq alarğa Dönya Bankı häm Xalıqara Valüta Fondı tarafınnan burıçqa aqça birüne häm başqa tör yardämne kisä ala.
Xisapta 15 il 3-nçe iñ yaman törkemgä kertelgän. Şular arasında Bosniä häm Hersegovina, Kuba, Gruziä, Gretsiä, Qazaxstan, Tönyaq Korea, Sudan, Törkiä häm Üzbäkstan da bar. Bu illär iñ tübän standardlarğa yaraqlaşmaw tügel, xätta keşe säwdäsenä qarşı çaralar da kürmi dielä.
Powellnıñ ölkän kiñäşçese John Miller AQŞ çikläwlär kertkänçe bu illärneñ beraz waqıtı bar äle dide:
AUDİO: Prezident qanun nigezendä çikläwlär kertü turında qararnı äle közgä 1-nçe üktäbrgä qädär çığarmıy. Şuña kürä 3-nçe törkemdäge däwlätlär aña qädär citärlek tırışlıq kürsätä ala.
Xisapta 74 däwlätne üz eçendä alğan 2-nçe törkemdägelär, iñ tübän standardlarğa yaraqlaşmasa da, keşe säwdäsenä qarşı çaralar kürä dielä. Bu isemlektä Albaniä, Belarus, Bolğarstan, Qıtay, Xorvatiä, Macarstan, Yaponiä, Qırğzstan, Latviä, Moldova, Paqstan, Rumıniä, Russiä, Serbiä häm Çernogoriä, Slovakiä, Sloveniä, Taciqstan, Ukraina da bar.
Standlarğa sıyışuçı 1-nçe törkemgä Çexiä, Litva, Makedoniä, Pol''şa häm Britaniä kebek illär kerä. Bu illär keşe säwdäsen cinayätçelek dip tanıy, anıñ belän şöğellänüçelärne cäzağa tarta, törle saqlaw programmalarına iä häm keşe säwdäse qorbannarın cawapqa tartmıy.
Miller xätta bu iñ yuğarı törkemgä kerüçe illär dä berençe çiratta xatın qızlarnı häm balalarnı sex xezmätenä häm qollarça eşlärgä mäcbür itüçe keşe säwdäsen tulısınça beterä almıy dide. Şundıy illär arasında Quşma Ştatlar da bar.
Uzğan yılda qayber illärdäge uñay üzgäreşlärgä kilgändä, Berläşkän Ğäräp Ämirlekläre 3-nçe törkemnän 1-nçegä kütärelgän. Ärmänstan, Belarus, Russiä häm Tajiqstan da keşe säwdäsenä qarşı köräş näticäsendä 3-nçedän 2-nçe törkemgä küçkän.
Miller Russiädä tizdän qabul iteler dip kötelgän “Keşe säwdäsenä qarşı köräş qanunı” başqa illär öçen ürnäk bula ala dide. Tönyaq Korea belän Kubanı ul bu yaqtan iñ yaman illär dip ayırıp kürsätte häm alarnı xätta keşe säwdäsenä qarşı köräş turında uylap ta qaramawda ğäyepläde.
Xisap AQŞ ilçelekläre qatnaşında häm BMOnıñ balalar öçen ğädättän tış xällär fondı, qaçaqlar komissiäse, Amnesty İnternational, Human Right Watch kebeke xalıqara xoquq yaqlaw oyışmaları yardäme belän äzerlängän.
Naif Aqmal, Praga.
AUDİO: Bezneñ 21-nçe ğasırda, ireklek häm demokratiä barlıq qitğalarğa cäyelgän çorda, yözlärçä meñ ir-atnıñ, xatın qıznıñ häm balanıñ ekspluatatsiälänüe, mısqıllanuı häm keşe qayğısı belän säwdä itüçelär tarafınnan qollıqqa töşerelüe qotoçqıç, äxlaqıy qabul itelmäslek küreneş.
Powell keşe säwdäse ber ilne dä citlätep uzmıy, şul isäptän Quşma Ştatlarda da yılına 20 meñläp keşe fäxeşxänälärdä, awıl xucalığında eşlätü öçen urlana dide.
Keşe säwdäsenä qarşı qanun nigezendä äzerlängän bu xisapta älege problemağa qarşı berni dä eşlämäwçe däwlätlärgä humanitar bulmağan häm säwdädän bäysez mäs''älälärdä AQŞ tarafınnan yardämne tuqtatu mömkinlege turında äytelä. Waşington şulay uq alarğa Dönya Bankı häm Xalıqara Valüta Fondı tarafınnan burıçqa aqça birüne häm başqa tör yardämne kisä ala.
Xisapta 15 il 3-nçe iñ yaman törkemgä kertelgän. Şular arasında Bosniä häm Hersegovina, Kuba, Gruziä, Gretsiä, Qazaxstan, Tönyaq Korea, Sudan, Törkiä häm Üzbäkstan da bar. Bu illär iñ tübän standardlarğa yaraqlaşmaw tügel, xätta keşe säwdäsenä qarşı çaralar da kürmi dielä.
Powellnıñ ölkän kiñäşçese John Miller AQŞ çikläwlär kertkänçe bu illärneñ beraz waqıtı bar äle dide:
AUDİO: Prezident qanun nigezendä çikläwlär kertü turında qararnı äle közgä 1-nçe üktäbrgä qädär çığarmıy. Şuña kürä 3-nçe törkemdäge däwlätlär aña qädär citärlek tırışlıq kürsätä ala.
Xisapta 74 däwlätne üz eçendä alğan 2-nçe törkemdägelär, iñ tübän standardlarğa yaraqlaşmasa da, keşe säwdäsenä qarşı çaralar kürä dielä. Bu isemlektä Albaniä, Belarus, Bolğarstan, Qıtay, Xorvatiä, Macarstan, Yaponiä, Qırğzstan, Latviä, Moldova, Paqstan, Rumıniä, Russiä, Serbiä häm Çernogoriä, Slovakiä, Sloveniä, Taciqstan, Ukraina da bar.
Standlarğa sıyışuçı 1-nçe törkemgä Çexiä, Litva, Makedoniä, Pol''şa häm Britaniä kebek illär kerä. Bu illär keşe säwdäsen cinayätçelek dip tanıy, anıñ belän şöğellänüçelärne cäzağa tarta, törle saqlaw programmalarına iä häm keşe säwdäse qorbannarın cawapqa tartmıy.
Miller xätta bu iñ yuğarı törkemgä kerüçe illär dä berençe çiratta xatın qızlarnı häm balalarnı sex xezmätenä häm qollarça eşlärgä mäcbür itüçe keşe säwdäsen tulısınça beterä almıy dide. Şundıy illär arasında Quşma Ştatlar da bar.
Uzğan yılda qayber illärdäge uñay üzgäreşlärgä kilgändä, Berläşkän Ğäräp Ämirlekläre 3-nçe törkemnän 1-nçegä kütärelgän. Ärmänstan, Belarus, Russiä häm Tajiqstan da keşe säwdäsenä qarşı köräş näticäsendä 3-nçedän 2-nçe törkemgä küçkän.
Miller Russiädä tizdän qabul iteler dip kötelgän “Keşe säwdäsenä qarşı köräş qanunı” başqa illär öçen ürnäk bula ala dide. Tönyaq Korea belän Kubanı ul bu yaqtan iñ yaman illär dip ayırıp kürsätte häm alarnı xätta keşe säwdäsenä qarşı köräş turında uylap ta qaramawda ğäyepläde.
Xisap AQŞ ilçelekläre qatnaşında häm BMOnıñ balalar öçen ğädättän tış xällär fondı, qaçaqlar komissiäse, Amnesty İnternational, Human Right Watch kebeke xalıqara xoquq yaqlaw oyışmaları yardäme belän äzerlängän.
Naif Aqmal, Praga.