Accessibility links

Кайнар хәбәр

BMO AQŞ tınıçlıq saqlawçılarınıñ qağılğısızlıq xoquqı möddäten ozayttı


Berläşkän Millätlär Oyışması İminlek Şurası Quşma Ştatlarnıñ häm Xalıqara Suğış Cinayätläre Mäxkamäsenä quşılmağan başqa däwlätlärneñ watandaşların tağın ber yılğa mäxkamä aldında cawaplılıqtan azat itü turında qarar çığardı. Qayber däwlätlär, şulay uq BMO general'' sekretare Kofi Annan bu qarar yaña oyışqan xalıqara mäxkamäneñ däräcäsen töşerä dip tänqit belderde. Quşma Ştatlar isä üz watandaşlarınıñ bu mäxkamägä säyäsi säbäplär belän tartılu mömkinlege turında dälillär kiterä.

15 äğzadan torğan İminlek Şurasınıñ bu qararı 12-0 tawış belän qabul itelde. Ğiraq suğışına bäyle bäxäslärneñ qaytawazı bularaq, Fransiä, Germaniä häm Siriä protest belderep tawış birüdän tıyılıp qaldı. Alar älege qarar bıyıl eşkä kereşäçäk mäxkamäne köçsezländerä dip belderde.

Şundıy uq qarar uzğan yılnıñ iyül ayında da qabul itelgän ide. Üz watandaşlarınıñ bu mäxkamägä säyäsi säbäplär belän tartılu mömkinlegennän qurquçı Quşma Ştatlar ul çaqta üz xärbilärenä qağılğısızlıq xoquqı birelmägän oçraqta BMOnıñ tınıçlıq saqlaw eşenä veto salu belän yanadı.

Kiçäge qarar qabul itelgännän soñ BMOdağı Germaniä ilçese Gunter Pleuger xalıqara cinayätlär mäxkamäse tınıçlıq saqlaw eşenä kirtä bulırğa tieş tügel dide:

AUDİO: Xalıqara Cinayätlär Mäxkamäse saqlawçı oyışma. Ul cäzasızlıqqa yul quymaw öçen oyıştırılğan. Häm ul tınıçlıq saqlawçılarnı üz wazıyfaların başqarğanda saqlaw öçen möhim rol'' uynıy ala.

AQŞ räsmiläre isä qağılğısızlıq xoquqı möddäten ozaytuçı qarar BMO nizamnamäsenä yaraşlı dip belderä. Çönki anda älege mäxkamäne oyıştıruçı Rim kileşüenä quşılmawçı illär xalıqara suğış cinayätlärenä bäyle mäs''älälärne üz mäxkamälärendä qarıy dielä. Quşma Ştarlarnıñ MBOdağı ilçese urınbasarı James Cunningham AQŞ bu mäxkamäneñ aña quşılmağan illärneñ watandaşların xökem itü wäkaläte belän hiç tä kileşmi dide.

20-läp ilneñ wäkilläre häm BMO general'' sekertare Kofi Annan qağılğısızlıq xoquqı möddäten tağın ber yılğa ozaytu qararın tänqitläp çıqtı. Annan BMO tınıçlıq saqlawçıları küpläp üterülärdä qatnaşmıy, bu qarar mäxakmäneñ xalıqara däräcäsen genä töşerergä mömkin dide. Qararnı yaqlağan AQŞ berektäşläre dä qağılğısızlıq xoquqınıñ möddäte çiklänmägän bulırğa tieş tügel dip kiläçäktä mondıy ozaytularnıñ däwam itüenä riza bulmawların belderde.

Fiker ayırmalıqları buluğa qaramastan, tawış birüdän soñ, AQŞ häm Germaniä ilçeläre Yewropa Belän Amerika arasında yaña büleneş turındağı süzlärne kire qaqtı. BMO İminlek Şurasındağı 5 Yewropa däwläte Germaniä, Fransiä, Britaniä, İspaniä häm Bolğarstan mäxkamä kileşüen ratifikatsiälägän illär. Şular arasınnan Ğiraq suğışın yaqlağan Britaniä, İspaniä häm Bolğarstan isä qağılğısızlıq tınıçlıq saqlaw eşen däwam itü öçen kiräk dip belderde.

BMOnıñ tınıçlıq saqlaw eşenä zur öleş kertüçe Paqstan ilçese Mönir Akram da Quşma Ştatlarnıñ qayber borçıluların añlawı turında äytep tınıçlıq saqlawçılarnıñ qayber däwlätlär yäki xalıqara oyışma tarafınnan xökem itelü mömkinlege BMO illäreneñ tınıçlıq saqlawğa üz xärbilären cibärü telägen kimetä ala dide.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG