Cäy ayları ğädättä här ildä dä ictimaği-säyäsi tormışnıñ sülpänäyüwe belän bilgelänsä, Rusiädä bıyıl kiresençä, inde küptän küzätelmägän xislär qaynawı xökem sörä. NTV telekanalın bäysezlegennän mäxrüm itkännän soñ Rusiädäge tormış tämam torğınlıqqa çumğan ide diärgä bula. Federal'' prokuraturanıñ YUKOS şirkätenä qarşı cinayät eşläre başlap cibärüwe, alay ğına da tügel, şirkät çitäkçeläreneñ bersen qulğa da aluwı, Mäskäwdäge tatlı yoqığa talğan säyäsi elitanı cäy urtasında uyatıp cibärep, anı ikegä bülep quydı. Yaña urıs bayların yañadan urınnarına utırtu ideäse ğadi xalıq arasında kiñ yaqlansa da, belgeçlär fikerençä, YUKOSqa qarşı kürelgän soñğı çaralar Rusiäneñ dönyadağı yözenä zur tap töşerä. Berençedän, YUKOS inde küptän Rusiä genä tügel, ä bar dönya külämendä eş alıp barğan şirkätkä äylände, anıñ aksiäläre New York, London birjalarında äylänä, küläme yağınnan ul xäzer, Sibneft belän berläşkännän soñ, neft tabu ölkäsendä iñ zur xalıqara şirkätlärneñ berse bulıp tora. İkençedän, häm monısı bigräk tä iğtibarğa layıq, YUKOSqa qarşı çaralar asılda prezident Putinneñ kürsätmälären ütäwgä yaña kirtälär quya. Üzeneñ soñğı yıllıq yullamasında Rusiä citäkçese, ildäge tulayem citeşterü külämen bermä-ber arttıru maqsatın quyğan ide, prezident süze Rusiäneñ bar xakimiat buwınnnarı öçen dä üzenä kürä citäkçel kürsätmä bulıp tora. Läkin YUKOSqa qarşı başlanğan ezärlekläwlär moña ayaq çala - añlaşıla ki, Rusiä iqtisadın yaña investitsiälärsez kütärep bulmıy, alar ilneñ üzennän dä, çittän dä kilergä tieş. Läkin däwlät, prokuratura häm başqa qüwät ministrlıqları yözendä, inde ayaqqa basqan häm zamança eşlägän şirkätlärgä qarata xoquqi yaqtan nigezlänep betmägän ğämällär qıla ikän, investitsiälär turında şaqtıy waqıtqa onıtırğa bula. Monı Rusiä oligarxlarına qarata tänqiti qaraşta torğan belgeçlär dä tanıy. YUKOS başlığı Mixail Xodorkovski isä ğomumän, soñğı xällär, yäğni YUKOSnı ezärlekläw häm xakimiatneñ moña nindi möğämälä kürsätüwe ilneñ kiläçäktä nindi yul belän kitäçägen bilgeliäçäk, "bez bügen il totalitar çorına qaytamı, yuqmı, şunı xäl itärgä tieş" dip belderä. TV "Tsentr"da tapşırılğan äñgämäsendä ul, "minem öçen wäzğiat ap-açıq, xoquq saqlaw oyışmaları, üzläreneñ xakimiatkä kilä aluwı öçen iñ uñay waqıt citüwen añladı" digän belderü yasadı. Läkin Xodorkovskineñ demokratiäne yaqlawçı bulıp çığış yasawı Kreml''däge citäkçelär açuwın tağın da nığraq çığara ala, YUKOSqa qarşı çaralar näq menä anıñ yuğarı säyäsätkä kerergä tırışuwı näticäse digän qaraş ta bar. Berniçä ay elek Mäskäwdäge basmalar Mixail Xodorkovskineñ säyäsi ımsınuları, xätta Rusiä prezidentı urınına da däğwä itärgä cıyınuwı xaqında yazğan ide. Moñardan tış YUKOSnıñ alda torğan Duma saylawlarına da bik centekläp äzerlänüwe, törle säyäsi köçlärgä aqçalata yardäm kürsätüwe dä ser bulmadı. Şulay itep, şuşı könnärdä Mäskäwdä barğan köräştä, aldağı saylaw çorında xakimiatneñ kem qulında bulaçağı, xökümätne, parlamentnı, xätta Kreml''ne dä kem citäkläyäçäge mäs''äläse xäl itelä.
Kärim Kamal, Praga
Kärim Kamal, Praga