Accessibility links

BMOnıñ Ğiraqtağı wäkile Vieira de Mello BMOnıñ Ğiraqtağı rolen arttırırğa tırışa


Berläşkän Millälär Oyışması Ğiraqta suğıştan soñğı çordağı säyäsi üzgäreşlärdä üz rolen arttıru öçen kübräk tırışlıq kürsätä bara. BMOnıñ Ğiraqtağı maxsus wäkile itep bilgelängän Sergio de Mello tiz arada Ğiraqtağı AQŞ administratorı Paul Bremer belän näticäle xezmättäşlek urnaştıruğa kereşte häm Ğiraqnıñ suğıştan soñğı berençe möstäqil xakimiäten oyıştıruğa da ul zur öleş kerter dip kötelä.

Suğıştan soñğı Ğiraqta BMOğa töp humanitar rol'' birelsä dä säyäsi mäs''älälärdä anıñ qatnaşlığı çiklängän. Ämma küzätüçelär BMOnıñ küptän tanılğan diplomatı Vieira de Mellonıñ Ğiraqqa maxsus wäkil itep bilgelänüen häm anıñ AQŞ tarafınnan xuplanuın BMOnıñ Ğiraqta Amerikan citäkçelegendäge koalitsiäneñ süzsez partnerı ğına bulıp qalmayaçağın kürsätüçe işarä dip bäyäli.

Vieira de Mello Braziliä diplomatı. 34 yıllıq diplomatik karyerası çorında BMO aña başqa qatlawlı wazıyfalar da yöklägän ide. BMO küzätüçeläre fikerençä, ul 6 atna elek Ğiraqqa wäkil itep bilgelängännän soñ anda BMOnıñ däräcäsen kütärügä sälätle säyäsi ostalığın kürsätkän häm näticädä Ğiraqta BMOnıñ tä''sire artır kebek.

Xäbärlärgä qarağanda Vieira de Mello Ğiraqtağı AQŞ administratorı Paul Bremerğa andağı 25 keşelek İdarä Şurasına kübräk xakimiät birep anı kübräk möstäqil şura bularaq tanıtırğa kiñäş itkän. Kiläse ay başında bu idarä şurası konstitutsiä häm saylawlar äzerläw eşlärenä kereşkändä Ğiraqqa BMO törkeme kilep şura äğzaları belän kiñäşläşülär ütkäräçäk.

New Yorktağı Xalıqara Tınıçlıq Akademiäseneñ dönyada küçeş çorı xakimiätläre belgeçe Simon Chesterman Vieira de Mellonıñ eşçänlegen bolay dip bäyäläde:

AUDİO: Minemçä, Sergio ğädel aradaşçı bulırğa tırışa häm xäzer Quşma Ştatlar Ğiraqta näq menä şuña moxtac. Häm, minemçä, Waşingtonnıñ Sergio eşen qabul itüe säbäbe şul ki, BMOnıñ Ğiraqtağı säyäsi protsessnı qabul itügä taba yasağan härber adımı bu protsesnıñ xalıqara cämäğätçelek tarafınnan qabul itelüen arttıra häm anıñ Ğiraqta qanul itelü mömkinlege dä arta ala.

Älegä BMOnıñ Keşe xoquqları yuğarı komissionerı wazıyfasın waqıtlıça qaldırıp toruçı Vieira de Mello bıltır İndoneziädän ayırılıp çıqqan Könçığış Timorda bäysezlek xökümäte oyıştıruğa yardäm itte. 1999-nçı yılda ul BMOnıñ Kosovdağı administratorı buldı.

6 atna elek BMOdan Ğiraqqa wäkil itep bilgelängännän soñ ul Ğiraqtağı törle törkemnärneñ citäkçeläre belän oçraşıp törle fikerlär belän tanıştı. Uzğan atnada ul kürşe Söğüd Ğäräbstanı, Süriä häm İran citäkçeläre belän oçraştı. Qayber küzätüçelär Vieira de Mello xätta Ğiraqtağı AQŞ administratorı Bremer buldıra almağannı eşli, Bremer oçraşa almağan möhim şäxeslär belän dä söyläşülär ütkärä di.

Quşma Ştatlar xäzer Ğiraqta tınıçlıq saqlaw öçen xalıqara cämäğätçelekneñ kübräk öleş kertüen teli. Ämma Ğiraq suğışına qarşı çıqqan Fransiä, Germaniä häm Hindstan BMOğa kiñräk rol'' birelmi torıp Ğiraqqa ğäskär cibärä almawları turında belderde. AQŞ räsmiläre isä BMO İminlek Şurasınıñ may ayında Ğiraq turında qabul itkän resolütsiäse BMOnıñ başqa äğzalarına da koalitsiä tırışlıqlarına quşılırğa xoquqıy nigez bula ala dide.

Russiä tışqı eşlär ministrı İgor'' İvanov kiçä xakimiätne Ğiraq xalqınıñ xoquqıy wäkillärenä tapşıru protsessın tizlätergä kiräk, monıñ öçen bu protsessta BMOnıñ rolen arttırığda kiräk digän ide. Bügen ul BMOnıñ rolen arttıru turında yaña rezolütsiä qabul itärgä çaqırdı.

Kiçä Vieira de Mello belän oçraşudan soñ İran prezidentı Möxämmät Xatami Ğiraqtağı İdarä Şurası AQŞ häm Britaniä okkupatsiäsen däwam itüne aqlaw öçen qullanılırğa tieş tügel, Tähran BMOnıñ töbäktäge eşçänlegendä xezmättäşlek itärgä äzer dide häm xakimiätne BMO citäkçelegendä ğiraqlılarğa tapşırırğa çaqırdı.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG