29yıl yıl elek Richard Nixon Kongressta impiçmentqa duçar bulmas öçen prezident urınınnan kitkän ide. Nixon 1974-nçe yılnıñ 8nçe augustında postınnan kitkändä, Wäkillär palatası säyäsi motivlı qaraqlıqqa qatnaşqan ştabnıñ qayber äğzaların yäşerergä tırışıp yustitsiäne totqarladı digän säbäptän prezidentqa impiçment quyarğa tora ide. Zur şau şuğa säbäp bulğan şuşı säyäsi skandalnıñ zur öleşen WP gazetasınıñ ike xabärçese açıp saldı. Bu Amerikada mätbuğatta säyäsi waqıyğälärne yaqtırtuğa ğına tügel ä säyäsätneñ üzenä dä täsir itte. Aradan 3 distä yıl waqıt ütkännän soñ xäzer Nixonnıñ ul waqıttağı yardämçelärennän berse Jeb Stuart Magruder, Nixon 1972-nçe yılda üze köndäş Demokratik partiä citäkçeseneñ ofisına kerergä quştı dip belderde. magruder süzlärençä,Nixon saylau yılında demokratlarnıñ strategiesen belergä telägän häm Waşingtonda demokratlarnıñ Watergate ofisına häm citäkçeneñ öyenä tıñlau cihazları urnaştırırğa quşqan. Magruder ul çaqta Nixonnnıñ saylau kampanyası direktorınıñ urınbasarı häm aqyortta ştab başlığı vä Kommunikatsiä diretorınıñ urınbasarları bulıp xezmät itkän, Watergate waqıyğäläre faş itelgäç, Magruder süz berläşterü häm antnı bozu kebek ğäyepläülär belän 7 ay törmä cazasına xökem itelä. Älbättä monda ni öçen Magruder 30yıl buyı Nixonnıñ bu eşkä turıdan turı qatnaşu buluın äytmi torğan digän sorau tua. Magruder Amerikan televidiniäse häm Associated Press Agetlığına küp tügel genä Çönki miña älegäçä ber kem dä andıy sorau quymadı digän cawap qaytarğan. Küp kenä tarixçı häm säyäsi küzätüçelär Magruder ğäyepläüe häm birgän açıqlauın bötenläy çitkä qaqmibez ämma ışanu qıyın dip äytä.Watergate suğışı isemle kitapnıñ aftorı Stanley Kutler Magruder äytkännären aqlarlıq dälil yuq di. İke distä yıldan artıq respublikan senator bulıp torğan Bill Frenzel süzlärençä(audio)
30yıl elek här kemneñ ülep belergä telägän närsäne xäzer çığıp äytü minemçä bik ğädäti xäl tügel , ütkän waqıt eçendä bu xaqta citärlek sorau quyılğandır.
Virginie Universitetında säyäsi fännär profesorı Larry Sabato , bigräk tä waqıtnı küzdä totqanda Magruder äytkännärenä ışanu qıyın di . Sabato(audio)
Nixon ülgän. Bu eşkä qatnaşqan keşelär ülep betkän . İskärmästän, ciddi cinayät säbäple xökem itelep törmädä utırıp çıqqan , waqıyğälärgä şahit bulğan äle dä yäşäwçe berdän ber keşe Magruder äfände Nixonnı tağı da yamanlağan ğäyepläü belän çığa.
Magruderneñ yaña ğäyepläwläreneñ döreslege isbat itelerme yuqmı anısı bilgesez ämma Watergate-neñ amerikan jurnalizmına yasağan täsire turında ber kemdä bäxäsläşmi.Elekege kongresmen Frenzel WP gazetası ul çaqta Watergate-ne yaqtırqanda passiv roldän küpkä agressiv rolgä küçte , Jurnalislar soraularına cawap aludan kübräk säyäsätçelärne yasağan xataları öçen tozaqqa töşerü belän kübräk qızıqsına ide dip söyli. Virginia Universitetı profesorı Sabato, Watergate amerikan jurnalislarınıñ säyäsi mäsälälärne yaqtırtuında dramatik üzgäreş kiterde dip äytsä dä, ul jurnalislarnıñ säyäsätçelärgä kürsätkän möğämälägä ällä ni borçılmıy , kiresençä jurnalislar agresiv qılanışları üzlärenä bulğan ışanıçnı kimetmi mikän dip uylarğa tieş di. Sabato(audio)
Watergate jurnalizmnıñ in yuğarı noqtası ide. pasiv jurnalizmnnan agresiv yarışçan ruxqa küçü buldı. Monıñ täsire älbättä bik zur ide. Minemçe bu amerikannarnı tsinik xälgä kiterde ämma mätbuğatqa da tiskäre täsire buldı, xalıq mätbuğatnıñ äytkän küp kenä närsägä ışanmıy.
Watergate skandalınıñ prezidentlıqqa yasağan basım, Aqyortnıñ sonğı 3 distä yılda süzçelärene zur ähämiät birep, arta barğan disiplina urnaştıruına kiterde. Frenzel monıñ näticäsendä xalıq xökümätlärne azıraq añlıy başladı dip äytsä, Sabato süzlärençä Watergatenıñ ber yaxşı aspektı , ul xökümät häm säyäsätne kön yaqıtısna etärde : bez kübräk informatsiä , açıqlau, faş itüneñ yaxşı närsä buluın öyrändek , açıq kön yaqtısında torğan xökümät sistemada korrupsiegä qarşı in yaxşı dizinfeksiä bulıp tora.
färidä xämit, praga
färidä xämit, praga