Accessibility links

Radikal'' islam Quşma Ştatlarğa qarşı suğışında Ğiraqta yaña front aça ala


Ğiraq başqalasındağı soñğı höcümnärneñ berse, bu yulı inde İordaniäneñ Bagdadtağı ilçelege qarşında şartlaw oyıştıru, Könbatış berektäşlärenä qarşılıqnıñ yañaça alıp barılu ixtimalına işarä itä. Bu yulı maqsat itep höcümne amerikan yä britan ğäskärlärenä tügel, ä alarğa bäyle bulmağan qorılmağa zian kiterü quyılğan ide.

İordaniäneñ Bagdadtağı ilçelege yanında oyıştırılğan şartlaw näticäsendä 11 keşe hälak buldı häm 50-dän artığı törle däräcädä cäräxätlär aldı, xörmätle tıñlawçılar. Älege höcümneñ üzençälege şunda ki, anı oyıştıruçılarnıñ maqsatı töp ziannı baştan ayaq qorallanğan amerikan ğäskärilärenä tügel, ä uramda üz eşe belän yörgän ğadi xalıqqa kiterü bulğan kebek. Şartlawnı oyıştıru öçen cawaplılıqnı berkem dä üz östenä almadı, läkin soñğı atnalarda amerikannarnıñ Ğiraqtağı doşmanı alarğa qarşı köräşne törle çaralar qullanıp alıp bara başladı. Quşma Ştatlarnıñ xärbiläre äytüwenä qarağanda, alar xäzer elekke xakimiat qaldıqlarına qarşı ğına tügel, ä çit illärdän kilgän suğışçılar häm xätta terror törkemnärenä qarşı da suğış alıp bara. Amerikan qorallı köçläreneñ berläşterelgän idaräse başlığı general Myers küptän tügel genä Bagdadta bulıp kitep, anda çaqta, Ğiraqta "Änsar äl-İslam" digän radikal'' törkem suğışçıları bar, alarnıñ qayberläre xätta qulğa da alındı häm alardan xäzer soraw alu bara dip beldergän ide. "Änsar äl-İslam" üz eşçänlegen amerikan höcümnärenä qädär ilneñ tönyaq-könçığışında alıp barğan ide, Waşington anı terror oyışmaları isemlegenä kertä. Ğiraqtağı waqıtlı amerikan idaräse citäkçese Paul Bremer da küptän tügel genä, "bez "Änsar äl-İslam"nıñ bar il buylap şaqtıy ğına suğışçısı bar dip uylıybız" digän süzlär äytkän ide. Ä inde Ğiraqta çit illärdän kilgän radikallarnıñ buluwı bötenläy yaña ber täräqqiatkä işarä itä. Saddam zamanında, ul üzen Quşma Ştatlarğa qarşı toruçı ber köç itep kürsätergä yaratsa da, islamçılarğa anıñ mönäsäbäte şäptän tügel ide, ä inde alarnıñ çit illärdän kilep urnaşuwı bötenläy mömkin bulmadı. Xäzer isä Ğiraqtağı totrıqsızlıq häm anda amerikan ğäskärläre urnaşuwı radikal'' islam törkemnäre öçen Quşma Ştatlarğa qarşı yaña cihad alıp baru mömkinlegen açtı. Älegä qädär Könbatış berektäşlärenä elekke diktator Saddamnıñ qaldıqları höcüm itä dip sanala ide, şuña kürä dä amerikannar töp burıçnıñ berse itep, alarnıñ qarşılığın yuq itü maqsatında Saddamnıñ üzen tabunı quydı. Radikal'' islamçılarnıñ kürenä başlawı isä ildä, Quşma Ştatlarğa häm ul yaqlağan Ğiraq xökümätenä yaña törle - oyışqan qorallı oppozitsiä päyda buluwın raslıy. Amerikan xärbiläre fikerençä, Ğiraqqa andıy suğışçılar Süriädän, Söğüd Ğäräbstanınnan, Yämännän häm başqa illärdän Süriä çigen ütep kilä. Yün ayında Quşma Ştatlarnıñ Ğiraqtağı köçläre Süriä çigendä şundıy ber qorallı törkemne tar-mar itkän ide, anda 70-läp keşe yuq itelde, ber söğüdi häm ber süriäle totqarlandı. Şuşı täräqqiat sürätendä Ğiraqtağı amerikan xärbiläre cirle politsiä häm iminlek köçlären oyıştırunı, alarnı tärtip saqlaw eşenä kiñräk cälep itüne tizlätergä tırışa. Läkin monıñ näticälege älegä bik tübän, şul uq iordan ilçelegen dä näq menä Ğiraqnıñ şundıy yaña politsiä xezmätkärläre saqlağan ide. Bagdadqa amerikannar kergännän birle atnakiç bulğan şul şartlaw andağı iñ dähşätle höcüm dip bäyälänä.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG