Xäzer AQŞnıñ Michigan universitetında leksiälär uqıçı sotsiologiä buyınça professor Vladimer Şlapentoxnıñ fikerençä, SSSRdağı qarañğı çorda sotsiologiä öçen ike altın çor bulğan. Berençese 60-nçe yıllarda , ikençese Gorbaçev KPSS citäkçese bulğanan soñ. 1987-nçe yılda VtsİOP oyıştırıldı häm Yuri Leveda citäklägän şuşı üzäk Rusisädä cämağätçelek fikeren beleşüdä iñ ışanıçlı agentlıq xälenä kilde. Russiäneñ abruylı sotsiologı Yuri Levada xökümätneñ yañaça oyıştıru planı säbäple, şuşı agentlıq üzeneñ bäysezlegen yuğaltaçaq dip kisätä. VTsİOM dävlät oyışması bulsa da, ul anan ber tien almıyça eşläp häm yäşäp kilde, şul säbäple nindi temağa nindi tikşerülär ütkärüne dä ul üze xäl itä ide. Xäzer bu üzgäräçäk kebek. Levada Mäskävdä press-konferensiädä yasağan çığışında bolay dip belderde
Audio
Levada xökümätne cäy yalınnan faydalanıp, üzäkne üz kontrelenä alırğa tırışuda ğäyepläde. Üzäkneñ xäzerge direktorlarınıñ berse dä, şul sanda Levada da yaña direktorlar şurasına çağırılmağan. Levada berniçä atna eçendä yaña şura täzelgännän soñ üzäktän kitäçägen belderde. Ul başqa qayber sotsiologlar da şulay uq eşliäçäk digän fikerdä.
Audio
Milek ministerlege suzçese Aleksander Parşukov dävlät qaramağındağı 9 meñ oyışma, şirkät kilçäktä xosusiläştereläçäk häm VTsİOM şularnıñ berse, monıñ ber nindi dä politik motivı yuq dip belderde. Mäskävdäge Politik Texnoloigä İnstitutı analizçısı Dmitrii Orlov ta monıñ belän kileşä. Anıñ süzlärençä, Kreml VTsİOMnıñ eşçänlegenä ber vaqıtta da qänäğätsezlek beldermäde. Levadanıñ ğäyeplävläreneñ şäxsi säbäplärgä nigezlängän buluı mökin.
Audio
Başqalar monıñ belän kileşmilär. Qayber analizçılarnı VTsİOMnı yañaça oyıştırunıñ xosusi media çaralarınıñ xökümät kontrolendäge şuralar qulına küçkän vaqıtqa turı kilüe borçıy. Strategik Tikşerülär buyınça Mäskäv üzäge direktorı Andrey Piontkovskiynıñ fikerençä, VtsİOMnı yañadan oyıştıru Kremlneñ dikäberdäge Duma häm kiläse yılnıñ Mart ayındağı prezident saylaularınna alda barlıq informatsiä çaraların tazartu niäteneñ ber öleşen täşkil itä. Levadanıñ fikerençä, üzäkneñ tikşerüläre Putin populärlegeneñ yuğarı buluın kürsätep kilsä dä, xalq fikeren beleşüneñ näticäläre Russiädä Çeçnä suğışı belän qänäğätsezlär sanınıñ arta baruın da kürsätä häm bu bälkim xökümättä rizasızlıq tudırğandır. Çeçnä suğışı turındağı soñğı tikşerülär Russiä cämağätçelegendä suğışnı yaqlauçılar protsentınıñ 28gä tüşkänen, ä konfliktnı , separatislar belän söyläşülär arqılı xäl qılunı yaqlauçılarnıñ 57 protsentqa citkänen kürsättä. Levadanıñ süzlärençä, üzäkneñ tikşerüläre cämğiät fikere genä çağıldıra.
Audio
Kiläse bernicä atnada Levadanıñ pessimistik bäyäläveneñme, ällä xökümätneñ raslaularınıñmı döres buluı kürener.
Färit İdelle, Praga.
Audio
Levada xökümätne cäy yalınnan faydalanıp, üzäkne üz kontrelenä alırğa tırışuda ğäyepläde. Üzäkneñ xäzerge direktorlarınıñ berse dä, şul sanda Levada da yaña direktorlar şurasına çağırılmağan. Levada berniçä atna eçendä yaña şura täzelgännän soñ üzäktän kitäçägen belderde. Ul başqa qayber sotsiologlar da şulay uq eşliäçäk digän fikerdä.
Audio
Milek ministerlege suzçese Aleksander Parşukov dävlät qaramağındağı 9 meñ oyışma, şirkät kilçäktä xosusiläştereläçäk häm VTsİOM şularnıñ berse, monıñ ber nindi dä politik motivı yuq dip belderde. Mäskävdäge Politik Texnoloigä İnstitutı analizçısı Dmitrii Orlov ta monıñ belän kileşä. Anıñ süzlärençä, Kreml VTsİOMnıñ eşçänlegenä ber vaqıtta da qänäğätsezlek beldermäde. Levadanıñ ğäyeplävläreneñ şäxsi säbäplärgä nigezlängän buluı mökin.
Audio
Başqalar monıñ belän kileşmilär. Qayber analizçılarnı VTsİOMnı yañaça oyıştırunıñ xosusi media çaralarınıñ xökümät kontrolendäge şuralar qulına küçkän vaqıtqa turı kilüe borçıy. Strategik Tikşerülär buyınça Mäskäv üzäge direktorı Andrey Piontkovskiynıñ fikerençä, VtsİOMnı yañadan oyıştıru Kremlneñ dikäberdäge Duma häm kiläse yılnıñ Mart ayındağı prezident saylaularınna alda barlıq informatsiä çaraların tazartu niäteneñ ber öleşen täşkil itä. Levadanıñ fikerençä, üzäkneñ tikşerüläre Putin populärlegeneñ yuğarı buluın kürsätep kilsä dä, xalq fikeren beleşüneñ näticäläre Russiädä Çeçnä suğışı belän qänäğätsezlär sanınıñ arta baruın da kürsätä häm bu bälkim xökümättä rizasızlıq tudırğandır. Çeçnä suğışı turındağı soñğı tikşerülär Russiä cämağätçelegendä suğışnı yaqlauçılar protsentınıñ 28gä tüşkänen, ä konfliktnı , separatislar belän söyläşülär arqılı xäl qılunı yaqlauçılarnıñ 57 protsentqa citkänen kürsättä. Levadanıñ süzlärençä, üzäkneñ tikşerüläre cämğiät fikere genä çağıldıra.
Audio
Kiläse bernicä atnada Levadanıñ pessimistik bäyäläveneñme, ällä xökümätneñ raslaularınıñmı döres buluı kürener.
Färit İdelle, Praga.