Accessibility links

Кайнар хәбәр

Xikmätle xällär...


Balanı nindi mäktäpkä birergä?

Allağa şöker, xäzer millät yäşerü, teldän bizü zamanı ütkän. Tuğan telebezdä räxätlänep söyläşäbez, xätta räsmi urınnarda da çığış yasıybız, radiolar-televizorlar da üzebezçä moñlana, üzebezneñ cırlar yazılğan kassetalar tulıp yata.

Ämma ber küñelsez xäl: millätebezne üsterü yulında armıy-tarmıy eşlägän ber yuğarı däräcäle zıyalı qärdäşebez Qazandağı rus gimnaziäsenä balasın kertü öçen yärdäm sorıy. “Ä nigä tatarnıqına birmiseñ?” digän sorawğa anıñ cawabı şundıy: “Belem kiräk bit, sıyfat, berdän-ber balamnı nadan qaldıra almıym.” Şaqqatırdı bu xäl. Millätne, mädäniätne, tarixnı belgän, alarnıñ ähämiäten añlağan qärdäşebez milli mäğrifätkä zur ömet bağlamıy. Tatar gimnaziälärendä eçü, tartu, narkomaniä, xuliganlıq yuq. Belem dä naçar tügel.Ämma barıber milli üzañ, milli ömet zäğifräk äle.

“Aq ömet” pansionatı yätimlektä.

Milli tereleş häm xalıqara xezmättäşlek çäçkä atqan zamanda tağın şundıy xikmätle küreneş. Qazannıñ Kirov rayonında “Aq ömet” dip atalğan pansionat bar. 40-50ләп yätim bala şunda mäktäptän soñ qaytıp, aşıy, eçä, yal itä, tärbiä ala. Menä şuşı yätimnär yortına da qırın qarawçılar tabılğan. Säbäbe – bu pansionatnıñ sponsorı Törkiä keşeläre ikän. Bernindi säyäsät yäki din belän mawığu yuq, xätta uqıtu protsessına litsenziä kiräkmi. Çönki balalar belemne mäktäptä alalar. Yätim balanı aşatu, kienderü öçen litsenziä kiräkmi. Şulay da qıyınlıqlar kilep çıqqan. Pansionatta eşlägän töreklärneñ vizaları iskergän imeş. Pansionatnı yabıp quysañ, ul yätimnärne qaya quyasıñ? Menä şulay “Aq ömet” qara qayğığa äylänergä tora.Törki qärdäşlek qayberäwlärne xafağa sala ikän, bu inde iskelek häm derjavaçıllıq xikmäte.

Guantanamo totqını xatı.

“Труд” gazetasınıñ comğa sanında Kubadağı Guantanamo bazasınnan Çallığa xat yazğan Ayrat Vahitovnıñ häm anıñ äniseneñ räseme basılğan. Ayrat Äfganstan talipları belän bergä äsirlekkä eläkkän, ämma Rusiägä qaytırğa ällä ni omtılmıy ikän. “Труд” gäzitendä Ayratnıñ xatınnan şundıy yullar kiterelä. “Mondağı törmä Rusiäneñ sanatoriennän äybäträk.” Bardır anısı da. Läkin Ayratnıñ qaytırğa telämäweneñ başqa säbäbe bardır. Qaytqaç, anı monda ni kötä? Aña nindi mönäsäbät bulaçaq? Ä töp xikmät şunda. Gazetada Ayrat Vahitov xatınıñ qayber yulları senzura tarafınnan buyalğan dip äytelgän. Yäğni, “Труд” gäzitendä Guantanamo senzurasına qarata qänäğätsezlek äytelä. Totqınnarnıñ xat yazu irege çiklänä. Menä şulay xäzer senzuranı yaratmıylar elekke SSSRda. Ber buyağaç, ni öçen inde sanatoriynı törmä belän çağıştırğan ciren buyap yuqqa çığarmasqa? “Труд” gazetası menä şunıñ belän qänäğät tügel.

Axırda tağın ber xikmätle xäl. Soñğı waqıtta Ufada häm Başqortstannıñ qayber başqa urınnarında Azatlıqnıñ qısqa dulqınlı tapşıruları naçarraq işetelä yäki bötenläy işetelmi diä başladılar. Ällä tege zamannardağı kebek tomalaw başlanğanmı dip sorıylar. Menä monısın inde tıñlawçılar üzläre iğtibar belän tikşersennär, çağıştırsınnar ide. Mömkin bulsa, Prahaga yäki Qazan byurosına üz xäbärlären, konkret misallarnı cibärsälär tağı da yaxşıraq. Yuğisä, 21nçe ğasırda demokratik Rusiädä bulğan mondıy xikmätle eşlärgä ber dä ışanası kilmi. Xäzer bit gluşitel'lärneñ närsä ikänlegen belmi torğan yaña buın üste. Xaqiqätne tomalıy torğan zamannar ütkän dip yäşibez.

Rimzil Wäli
XS
SM
MD
LG