Accessibility links

Кайнар хәбәр

Tönyaq Koreanıñ atom programması turında altı-yaqlı söyläşülär başlana


Çärşämbedä Pekinda Tönyaq Koreanıñ atom programması turında 6 yaqlı söyläşülär başlana. 3 kön baraçaq söyläşülärneñ maqsatı – Pxenyannı bu programmasınnan waz kiçterü. Belgeçlär fikerençä, moña ireşü ciñel bulmayaçaq...

Tönyaq Koreanıñ atom ptrogrammasına bäyle krizis uzğan yılnıñ üktäberendä räsmi Pxenyan, 1994-nçe yılda Waşington belän tözegän kileşülärne bozıp, atom qoral programmasın yañartıp cibärüwe turında beldergäç başlanıp kitkän ide. Pxenyan Waşingtonnan küzgä-küz söyläşülär taläp itte. Ämmä Quşma Ştatlar, bu xäzer küp-yaqlı mäsälä dip, ike-yaqlı söyläşülärdän baş tarttı. Nixayät, şuşı ayda, äytergä kiräk, berençe çiratta Qıtay tırışlığı näticäsendä, Tönyaq Korea 6-yaqlı söyläşülärgä rizalaştı: Quşma Ştatlar, Rusiä, Yaponiä, Qıtay, Könyaq häm Tönyaq Korea qatnaşında. Tönyaq Korea törkeme Pekinğa sişämbedä kilde. Anı tışqı eşlär ministrı urınbasarı Kim Yong-il citäkli. Qalğan 4 däwlät wäkilläre – düşämbedä. Amerikan törkemen däwlät sekretare yärdämçese James Kelly citäkli. Sişämbedä ul bolay dip belderde:

Audio (James Kelly)

"Pekinğa qabat kilüemä bik şat. Bu söylüşülär bulsın öçen bez, häm bezneñ Qıtay duslarıbız küp köç tükte. Çärşämbe irtän başlanaçaq söyläşülärdän bez anda açıq häm ğädel fiker alışu kötäbez."

Belgeçlär fikerençä, bu söyläşülär ciñel bulmayaçaq. Waşington Pxenyannıñ, atom qoral programmasınnan waz kiçüwen, bar bulğan äsbapların tikşerüçelär öçen açıp saluwın teli. Tönyaq Korealılar da üzenekendä qatı tora. Berniçä ay buyına alar Amerikannardan xöcüm itmäw turında pakt dawladı. Waşington andıy paktnı moñarçı kire qağıp kilde. Şuşı könnärdä däwlät sekretare Colin Powell, ägär Tönyaq Korea xezmättäşlek yulın saylasa, Amerika aña qarşı xöcüm itergä cıyınmawı turında yazmaça belderä ala, digän süzlär ıçqındırdı.

Niçek kenä bulmasın, Waşington Pxenyanğa taşlamalar yasarğa cıyınmıy sıman. Moña berniçä işarä bar. Şularnıñ berse – Pxenyan belän ike arada maxsus wäkil bulıp torğan Jack Pritchard, Pekin söylöşülärenä berniçä kön qala wazifasınnan kitte. Jack – Pxenyan belän yaxşı mänäsäbät urnaştıru, pränik-çıbırqı säyäsäte tarafdarı sanala ide. Amerikan räsmiläre anıñ kitü ğarizası Aprildä ük yazılğan, dip belderä. Ämmä, berük waqıtta, Jacknıñ artıq kileşüçän säyäsäte Aq Yorttağı qarçığalarğa oşap betmägän, digän fikerlär dä bar.

Alexandre Mansourov – Hawaidağı Azia-Tın Okean Üzägendä Tönyaq Korea belgeçe bulıp eşli. Anıñ fikerençä, bu söyläşülärdän zur näticälär kötmäskä kiräk, bu fäqät berençe adım bulaçaq:

Audio (Alexandre Mansourov)

"Minemçä, berençe söyläşüneñ näticäse – qarşılıqlar bulu turında kileşü häm kiläse söyläşüneñ waqıtın bilgeläw bulaçaq. Ğömümän alğanda, min Pekin protsessına ömet bağlıym."

Qayber belgeçlär, mäsäläne çişü öçen waqıt inde betep kilä dip sanıy. Pxenyannıñ ber yä ike atom qoralı bar, berniçä ayda ul tağın berniçäne yasıy ala, di alar. Philadelpiada urnaşqan Amerika-Korea İnstittutı belgeçe Sang-Joo Kim süzlärençä, waqıt suzu Pxenyan faydasına:

Audio (Sang-Joo Kim)

"Xäzer Pxenyan waqıt qazana. Söyläşülär barğan mäldä dä, ul eşen däwam itä. Häm anı kem dä tuqtata almıy. Yaqın arada Tönyaq Korea atom qorallı däwlät bulıp iğlan itelergä mömkin."

Söyläşülär aldınnan ğına Pxenyan ber-ike diplomatik kizänü yasadı. Başlap Waşingtonnı Tönyaq Korea mäsäläsen BMOnıñ İminlek Şurasına çığaru niäte öçen şeltäläde. Yäkşämbedä isä, Bötendönya studentlar bäygesennän sportçıların çaqırtıp alu belän yanadı. Qısqası, çärşämbe könne Pekinda açılası söyläşülärneñ näticäsen äytü qıyın, ä menä alarnıñ ciñel bulmayaçağın, aldan farazlap bula.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG