Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğiraqta comğa könne üterelgän şiği ruxanie cirlände; waqıtlı xökümätneñ berençe eş könendä Bagdadta yaña şartlaw yañğıradı


Sişämbedä Nacaf şähärendä şiği möselmannarnıñ, comğa şartlawında xäläk bulğan ruxi citäkçese, ayatolla Möxämmät Bäker äl-Xäkim cirlände. Şuşı cenaza barğanda Bagdadnıñ üzendä tağın ber şartlaw yañğıradı... Menä şuşı awır şartlarda Ğiraqnıñ 25 keşedän torğan yaña waqıtlı xökümäte eşen başlıy..

Audio (cenaza yolasında qatnaşuçılar tawışı)

Yök maşinasına quyılğan tabutqa iärgän meñlägän keşe qatnaşında cenaza yöreşe 3 kön buyına Bagdadta, şiğilärneñ Hilla, Qarbala, Qufa qalalarında bulıp bügen Nacafqa qayttı. Uzğan comğa namazınnan soñ, Nacafnıñ izge İmam Ali mäçete yanında bulğan şartlaw näticäsendä, törle mäglümätlärgä qarağanda, 80-nän alıp 120-gä qädär keşe xäläk buldı. Şul isäptän, şiği möselmannarnıñ ruxi citäkçese ayatolla Möxämmät Bäker äl-Xäkim. Mäyete tabılmaw säbäple Xäkimneñ tuğannarı simvolik tabutqa anıñ şäxsi äyberlären, sägäten, qälämen, yözegen salıp cirläde. Şartlawnı kem oyıştırğanı turında älegäçä tögäl mäglümät yuq. Şiğilär üzläre, monı Saddam keşeläreneñ eşe dip sanıy. Ämmä düşämbedä Äl-Cäzirä telekanalında yañğıratılğan tasmada, Saddam tawışı belän söylägän keşe, bu farazlarnı kire qaqtı. "Xäkimneñ üleme öçen Saddamnı ğäyeplägän satlıq cannar, bu şartlawnı kem oyıştırğanın yaxşı belä, dide ul.

Nacafta cenaza barğan ber mäldä, bügen başqalanıñ politsiä bülege yanında, tağın ber maşinağa quyılğan bomba şartladı. Distägä yaqın keşe yaralanğan, ülüçelär yuq, dielä. Ämmä avgust ayında bulğan 3 şartlaw näticäsendä barlığı yözdän artıq keşe xäläk buldı. Ğiraqlılar, ildäge iminsezlek öçen, amerikannarğa kisken tänqit belderä başladı. Ğadi xalıq qına tügel, xättä yaña bilgelängän xökümät äğzaları üzläreneñ iminlege öçen borçıla.

Düşämbedä Ğiraqnıñ İdarä Ğurası 25 keşedän torğan yaña xökümät bilgeläde. Şuşı waqıtlı xökümät saylawlarğa qädär il belän idarä itergä tieş bulaçaq. Anı Ğiraqnıñ dini häm milli tözeleşenä qarap tözergä tırıştılar. 25 keşelek kabinetta 13 şiği möselman, 5 – sönni, 5 körd, ber törkmän häm ber assiri xristanı bar.

Xökümättäge töp urınnar törle dini häm milli törkem wäkillärenä birelde, kübese – Saddam çorında sörgendä yäşägän. Tanılğan körd citäkçese Xoşiär Zebari – tışqı eşlär ministrı, sönni Kamil Gelani – finans ministrı, Waşington tarafınnan xuplanğan şiği oyışma wäkile Nuri Badran – eçke eşlär ministrı, tağın ber şiği, İbrahim Bahr äl-Ulum – neft ministrı buldı. Äytkändäy, İbrahimnıñ ätise, tanılğan ruxani Möxämmät Bahr äl-Ulum – İdarä Şurasında ide. Nacafta bulğan şartlawdan soñ, Amerikannarğa protest belderep, Şuradan çığıp toruwın belderde.

Mäglüm ki, Ğiraqnıñ berdän-ber satırday malı – neft, şuña kürä, neft ministrı urını zur ähämiätkä iä. Bu urınğa Ğiraqnıñ Neft kompaniäse başlığı Tamir Xadnab quyılır dip kötelgän ide. Ämmä kötmägändä, İbrahim Bahr äl-Ulum bilgelände. İbrahim – şaqtıy waqıtın Quşma Ştatlarda ütkärgän, New Mexico Universitetında doktor däräcäsen alğan. Anıñ xökümätkä kertelüwen – elekke Baath''çılarnı texnokratlar belän alıştıru, dip bäyälärgä bula.

Xökümättä ber komunist ta bar, Mofeed äl-Cazeri mädäniät ministrı bulaçaq, ä menä assiri xristianı Behn Zayya Polis – transport ministrı. Saddam çorında tanılğan Mäglümät ministrlığı beterelep, anıñ urınına Keşe Xoquqları ministrlığı buldırıldı.

Xökümätneñ ayırım ber citäkçese yuq. İdarä Şurasındağı 9 keşe xökümät belän çiratlap räislek itäçäk. Düşämbedän başlap bu wazifa Milli Kongress citäkçese Äxmät Çalabiğa küçte. Alay da, idarä eşlrären ul amerikan administratsiäse başlığı Paul Bremer belän kileşep başqarırğa tieş bulaçaq.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG