Gazetanıñ yazuınça, Russiä prezidentı Vladimer Putin AQŞnıñ Ğıraqqa basıp kerüenä qatı qarşılıq kürsätte häm xäzer AQŞnıñ rekonstruksiä plannarına da şik belän qarıy. Anıñ fikerençä, här törle politik üzgäreş BMOsı häm Ğıraq kürşese Ğäräp illäre tarafınnan xuplanırğa tieş. Monı küz aldında totqanda , bu atnada Camp Davidtä bulaçaq oçraşularda, prezident Buş Ğıraqnı saylanğan xökümätkä tapşıru turındağı räsmi planınıñ fasad buluın ğına iqrar itkän xäldä, prezident Putinneñ nindi reaksiä kürsätäçägen farazlap bula. Buş Ğıraqnıñ konstitutsiäse Washingtonda yazılaçaq , AQŞ xärbiläreneñ anda toruı häm politik kontrol daimi bulaçaq , AQŞ, prezident kandidatın saylayaçaq häm anıñ saylaualdı citäkçesenä media östennän kontrol urnaştıruına röxsät itäçäk dip äytä ala. Şulay uq AQŞ citäklägän saylaularda Washington yaqlağan keşegä qarşı täsirle keşelär kandidatlıqların quyğan xäldä, AQ Yort alarnıñ isemneren isemlektän sızıp taşlayaçaq digän fiker dä belderä ala. Älbttä, Buş mondıy närsälärne Putingä dä , başqalarğa qabul itterä almıy. Läkin, Putin Buş ta , dönyanıñ başqa illäre citäkşeläre dä, Çeçnä problemmasın xäl qılu öçen menä şundıy xäl çarasın qabul itülären teli. Putin Russiäneñ çeçennärgä qarşı qarşı dört yıldan birle alıp bağan köräşen AQŞnıñ Ğıraq häm Afğanistandağı aktivlığı belän çağıştırırğa yarata. Ul uzğan atna azağında amerikan jurnalistlar belän oçraşqanda Bagdat uramnarında amerikan xärbiläre keşe xoquqların bozalarmı digän sorau belän möräcäğät itte. Bu çağıştıru kölkele. Çeçnädä Russiä köçläre demokratik räveştä saylanğan xökümätne bärep töşerde, unar meñlägän tınıç xalıqnı üterde, qalğannarnı qaçaqlar lagerınnan kitep, suğış zonasına qaytırğa mäcbür itte. Başqala häm başqa şähärlären xarabägä äyländerde, unarlağan auıllarnı uratıp alıp ir-atlarnı cäberläde yäisä üterde. Anıñ bu eşçänlege säbäple azçılıqtağı islam radikalları xäzer töp quätkä äylände. Dyrt yıl elek üzeneñ prezidentlıq känäfiäne ambitsiäse säbäple suğış başlatqan Putin tozaqqa eläkte. Meñärlägän Russiä xärbiye üterelgän bulsa da häm Putin qabat qabat suğış tuqtaldı dip beldersä dä, qan qoyu dävam itä. Mäskävneñ kiläse ayda prezident saylauların ütkärü täqdime teoriädä xäl çarası bula alır ide. Ägär dä Kreml quyğan populär bulmağan Axmed Qadırov urnına abruylı çeçen citäkçese saylanğan xäldä, respublikanıñ kiläçäge turında söyläşülär başlau mömkin bulır ide. Putin monıñ urnına Qadırov köndäşlären yuq itü öçen Stalinist yul saladı. Ul amerikan xäbärçeläre belän oçraşqanda monı saylaualdı kampaniäsendäge taktika dip añlattı. Putin jurnalistlarğa summitta Buşnıñ öyrtüçän tonın qabul itmiäçägen belderde. Russiä prezidentı Ğıraq häm başqa mäsälälärdä Mäskävneñ xezmättäşlegen qazanu öçen Buş Çeçnä mäsäläsenä qağılmas dip ömetlänä. Läkin, räximsez diktaturanı , suverene demokratiä belän almaştıru belän ber milätneñ üzidarägä ımtıluın köç häm xaramleşülär belän yuq itärgö tırışu arasında zur ayırma bar. Buş monı azsızıqlap işarä itüne onıtmasqa tieş.- dip äytelgän Washington Postta basılıp çıqqan kommentariädä.
Färit İdelle , Praga .
Färit İdelle , Praga .