Accessibility links

Кайнар хәбәр

Çeçnädäge saylaular vazğiätne normallaştıruğa kitermiäçäk.


Yäkşämbe könne Çeçnädä prezident saylauları bulaçaq. Mäskäv monı respublikada vazğiätneñ normallaşuı dip satarğa tırışa. Läkin, saylaualdı yarışında ber genä kandidat, ul da bulsa Mäskäv saylap alğan Axmed Qadırov östenlek itte. Çeçnädä suğış 4 yıldan birle dävam itä. Qadırovnıñ saylanaçağına şik yuq. Läkin, vazğiät normaldan bik yıraq.

Kreml tarafınnan Çeçnäne normallaşu suqmağına kertäçäk dip äytelgän prezident saylaularına berniçä kön qalğanda ğına, Mäskäv teatr binasında Çeçnägä bağışlanğan dokumentar filmnär festivalı politik yaqtan qbaul itelmäslek dip tuqtatıldı. Kürsätelergä tieşle dokumentar filmnär arasında Mart ayında referendum ütkärelgän köndä Çeçnädäge şähärlärdä uramnarnıñ buş buluın kürsätkän dokumentar film dä bar ide. Ä inde räsmi statisikağa kürä anda saylauçılarnıñ 90% qatnaşqan bulğan. Yäkşämbe könge saylaularnıñ da qanunilegenä şik belderüçelär küp. Politik fennär buyınça çeçen ğalimı Yuri Xanjin radiobıznıñ urıs redaksiäsenän birgän ängämäsendä bolay dide.

Audio

Anıñ süzläençä, mondıy şartlarda çın saylaular ütkärü mömkin tügel. Küpçelek çeçennär monıñ belän kileşä. Xalıq fikeren beleşüneñ näticäläre, xalıqnıñ 69 protsentınıñ saylaular ğadel bulmayaçaq digän fikerdä buluın kürsätte. Qadırovtan başqa saylaularda kandidatlığın kürsätä alğan altı keşe yä täsirsez kandidatlar yaki asılda Qadırov taraftarları. Kreml Qadırovnı yäisä başqa kandidatnı yaqlauın qätği räveştä kire qaqsa da, televideniälärdä Putin belän yänäşö ber genä keşeneñ Qadırovnıñ ğıan toruı kürsätelep kilde. Putin AQŞqa vizitı vaqıtında anı väkilçelegenä dä kertte. Kreml Russiä duması häm kiläse yıldağı prezident saylauların da küz aldnda totıp, Çeçnä saylauların dyrt ylğa suzılğan suğış tuqtalır aldında tora dip kürsätü öçen faydalanmaqçı. Läkin, Çeçnädä suğış köndälek çınbarlıq. 80 meñgä yaqın çeçen qaçağı äle dä İnguşetiädä. Mäskävneñ ışandırularına qaramastan, çeçen qaçaqları iminlek , eş häm toraq bulmauı säbäple anda qaytırğa telämilär. Respublikadağı 30 meñ xärbigä saylaularda qatnaşu mömkinlegen birü dä, şuşı normallaşunıñ ber küreneşe bulsa kiräk. Xalıq fikeren beleşä agentlığı direktorı Sergey Xalkinnıñ fikerençä, uzğan atnada Malik Saydullayevneñ iseme sızıp taşlanğaan soñ, Qadırovnıñ ciñäcägenä şik bula almıy.

Audio

Xalkinnıñ süzlärençä, Qadırov reytingını üsterüdä soñğı könnärdäge qayber küreneşlär dä yardäm itkän. Balalar baxçasın täzekländerü, uramdan çüplärne ciip alu häm başqalar. Mart ayındağı referendum vaqıtındaa da şulay uq bulğan ide. Xalkinnıñ belderüenä qarağanda, çeçennär Qadırovqa tauış biräçäklär. Çänki respublikadağı vazğiätne yaxşırtu öçen Kreml keşesenä tauış birüdän başqa çara yuq. Xalıq şulay uq Qadırovtsi dip atalğan anıñ şäxsi millitsiä törkemennän dä qurqa. Sintäber başında Çeçnädä bulğan çeçen jurnalistı Rustam Kaliyevneñ fikerençä, bu qurqu da keşelärne Qadırovnı yaqlap tauış birülärenä etäräçäk.

Audio

Yevropada İminlek häm Xezmätätşlek Oyışması häm Yevropa Şurası Parlamentar Assambleye saylaularğa küzätüçelär cibärmiäçäk. İslam Konferensiäse Oıyşması küztäşüläre cibäräçäk häm älbättä Rusisä prezidentınıñ keşe xoquqları komissiäse häm BDB Komitetı väkilläre saylaularnı küzätep baraçaq.

Färit İdelle, Praga.
XS
SM
MD
LG