Şulay itep tınıçlıq ölkäsendäge Nobel büläge bıyıl xatın-qızğa, İran xoquqçısı Şirin Ebadigä birelä, xörmätle tıñlawçılar. Bu xaqta comğa irtän Norvegiäneñ Nobel komitetı räise Ole Danbold Mjoes iğlan itte.
Audio, Ole Danbold Mjoes
"Norvegiäneñ Nobel komitetı 2003-nçe yılnıñ tınıçlıq ölkäsendäge Nobel bülägen, demokratiä häm keşe xoquqların yaqlaw tırışlıqları öçen Şirin Ebadigä birergä buldı" di komitet räise Mjoes. Üzeneñ şuşı qararın aqlap Nobel komitetı Ebadineñ islam häm töp keşe xoquqları arasında qarşılıqlar kürmäwen, anıñ dönyadağı törle din wä mädäniatlär arasında dialog başlaw tırışlıqların kiterä. Şirin Ebadi üzeneñ xoquqi eşçänlegendä töp iğtibarnı İrandağı xatın-qızlar wä balalar xälen yaxşırtuğa, alarnıñ xoquqların yaqlawğa birä. Xatın-qız buluğa qaramastan, ul qadimi ğädätlär nıq bulğan, irlär östenlek itkän üz ilendä fikerlären yaqlaw ölkäsendä nıq tora, bernindi yanawlarğa da bireşmi. Anıñ öçen üz hönären cirenä citkerep başqaru teläge bar närsädän dä östenräk tora dip belderä Nobel komitetı, üzeneñ bıyılğı tınıçlıq bülägen Ebadigä tapşıru turındağı qararında. Şirin xanım üze isä, büläkneñ näq menä aña tapşırıluwı bar möselman dönyasındağı xatın-qızlarnı ruxlandırıp, alarnı üz xoquqların tağın da nığraq yaqlıy başlawğa etärer dip ömetlänä. Üze öçen şatlıqlı xäbär iğlan itelgännän soñ ul Norvegiä radiosına, "büläk bar İrandağı keşe xoquqların yaqlaw eşenä zur öleş kerter" digän ömet belderde. "Azatlıq" radiosınıñ İranğa tapşırular alıp barğan "Farda" radiosında eşläwçe Cämşid Zand ta, Nobel bülägeneñ İran wäkilenä birelüwe genä tügel, ä moña berençe çiratta xatın-qıznıñ layıq dip tabıluwı zur ähämiatkä iä di.
Audio, Cämşid Zand
"İran tarixında berençe märtäbä anıñ wäkile mondıy zur büläkne ala, ä inde İrandağı islam cämğiate, islam xakimiate şartlarında moña xatın-qıznıñ ireşüwe ildäge bar xalıq, bigräk tä xatınnar öçen küp närsäne añlata" di Cämşid Zand. Anıñ süzlärenä qarağanda Şirin Ebadineñ uñışı İrandağı xatın-qızlarnıñ tawışın arttıra. Şirin xanım zamanında İranda berençe xatın xäkim bulıp torğan ide, läkin 1979-nçı yılda andağı xakimiatkä islamçılar kilgäç ul urınınnan kitärgä mäcbür buldı. Xäzerge waqıtta ul advokat bulıp eşli häm berük waqıtta Tähran universitetında uqıta. Anıñ säyäsätkä bäyle qayber cinayät eşlären qarawğa alınuwı näticäsendä ul inde berniçä märtäbä totqında da bulıp çıqtı. Bıyılğı Nobel tınıçlıq bülägenä barlığı 165 keşe däğwa itte, isemlektä Rim papası İoann Pavel ikençene, elekke çex prezidentı Vaclav Havelnı da kürep bula ide. Läkin Nobel komitetı bu yulı, elekke qazanışlarnı tügel, ä bügen kürsätelgän häm kiläçäktä tağın da kötelgän qıyulıqnı bilgeläp ütärgä buldı. Tınıçlıq ölkäsendäge Nobel büläge belän anıñ iäsenä 10 million şved kronası, yäğni ber million 300 meñ amerikan dolları birelä, tapşıru tantanası Norvegiä başqalası Osloda 10-nçı dikäbrdä ütä.
Kärim Kamal, Praga
Audio, Ole Danbold Mjoes
"Norvegiäneñ Nobel komitetı 2003-nçe yılnıñ tınıçlıq ölkäsendäge Nobel bülägen, demokratiä häm keşe xoquqların yaqlaw tırışlıqları öçen Şirin Ebadigä birergä buldı" di komitet räise Mjoes. Üzeneñ şuşı qararın aqlap Nobel komitetı Ebadineñ islam häm töp keşe xoquqları arasında qarşılıqlar kürmäwen, anıñ dönyadağı törle din wä mädäniatlär arasında dialog başlaw tırışlıqların kiterä. Şirin Ebadi üzeneñ xoquqi eşçänlegendä töp iğtibarnı İrandağı xatın-qızlar wä balalar xälen yaxşırtuğa, alarnıñ xoquqların yaqlawğa birä. Xatın-qız buluğa qaramastan, ul qadimi ğädätlär nıq bulğan, irlär östenlek itkän üz ilendä fikerlären yaqlaw ölkäsendä nıq tora, bernindi yanawlarğa da bireşmi. Anıñ öçen üz hönären cirenä citkerep başqaru teläge bar närsädän dä östenräk tora dip belderä Nobel komitetı, üzeneñ bıyılğı tınıçlıq bülägen Ebadigä tapşıru turındağı qararında. Şirin xanım üze isä, büläkneñ näq menä aña tapşırıluwı bar möselman dönyasındağı xatın-qızlarnı ruxlandırıp, alarnı üz xoquqların tağın da nığraq yaqlıy başlawğa etärer dip ömetlänä. Üze öçen şatlıqlı xäbär iğlan itelgännän soñ ul Norvegiä radiosına, "büläk bar İrandağı keşe xoquqların yaqlaw eşenä zur öleş kerter" digän ömet belderde. "Azatlıq" radiosınıñ İranğa tapşırular alıp barğan "Farda" radiosında eşläwçe Cämşid Zand ta, Nobel bülägeneñ İran wäkilenä birelüwe genä tügel, ä moña berençe çiratta xatın-qıznıñ layıq dip tabıluwı zur ähämiatkä iä di.
Audio, Cämşid Zand
"İran tarixında berençe märtäbä anıñ wäkile mondıy zur büläkne ala, ä inde İrandağı islam cämğiate, islam xakimiate şartlarında moña xatın-qıznıñ ireşüwe ildäge bar xalıq, bigräk tä xatınnar öçen küp närsäne añlata" di Cämşid Zand. Anıñ süzlärenä qarağanda Şirin Ebadineñ uñışı İrandağı xatın-qızlarnıñ tawışın arttıra. Şirin xanım zamanında İranda berençe xatın xäkim bulıp torğan ide, läkin 1979-nçı yılda andağı xakimiatkä islamçılar kilgäç ul urınınnan kitärgä mäcbür buldı. Xäzerge waqıtta ul advokat bulıp eşli häm berük waqıtta Tähran universitetında uqıta. Anıñ säyäsätkä bäyle qayber cinayät eşlären qarawğa alınuwı näticäsendä ul inde berniçä märtäbä totqında da bulıp çıqtı. Bıyılğı Nobel tınıçlıq bülägenä barlığı 165 keşe däğwa itte, isemlektä Rim papası İoann Pavel ikençene, elekke çex prezidentı Vaclav Havelnı da kürep bula ide. Läkin Nobel komitetı bu yulı, elekke qazanışlarnı tügel, ä bügen kürsätelgän häm kiläçäktä tağın da kötelgän qıyulıqnı bilgeläp ütärgä buldı. Tınıçlıq ölkäsendäge Nobel büläge belän anıñ iäsenä 10 million şved kronası, yäğni ber million 300 meñ amerikan dolları birelä, tapşıru tantanası Norvegiä başqalası Osloda 10-nçı dikäbrdä ütä.
Kärim Kamal, Praga